24

nr 2 (414) |31.01.­13.02.2023

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Legendy starego Stanislawowa  (64)

IWAN BONDAREW

Legenda komitetu

partyjnego

Wcześniej obwodowy ko-

mitet partii zlokalizowany byl

przy ul. Grunwaldzkiej, tam

gdzie dziś stoi gmach sądu.

Starzy  mieszkańcy  miasta

opowiadają śmieszną historyj-

kę, która miala miejsce w tych

murach.

Pod koniec lat 40. XX w.

pierwszym sekretarzem partii

byl towarzysz Sloń. Byl poryw-

czym prostakiem bez wycho-

STANISLAWOWSKI OBWODOWY WYDZIAL PARTII

wania. Towarzysz ,,pierwszy"

POMNIK POLEGLYCH W PASIECZNEJ

przypodobać się Profisowi.

mial zly nawyk glośno kląć na

Na żądanie poddania się ­ wy-

Wolodymyr postanowil zażar-

Pod koniec lat 40. pulk lot-

Gdy lotnicy przyszli do

wszystkich petentów, nieza-

sadzili się granatami.

niczy w Stanislawowie mial

niego w odwiedziny, lekarze

tować sobie:

leżnie od powodu odwiedzin.

Ich ciala przewieziono do

swojego komisarza. Postano-

stwierdzili, że komisarz musial

­ Patrz ­ powiedzial Wo-

W jego gabinecie stal olbrzy-

centrum w Pasiecznej i zwa-

lodymyr, ­ Profis jest Żydem

wiono z niego zakpić. Wów-

dobrze uderzyć o coś glową,

mi stól, przy którym podczas

lono z ciężarówki kolo klubu.

i bierze do pracy przede wszyst-

czas w pulku byly samoloty

gdyż nie chcial leżeć, biegal po

narad zasiadal na glównym

Dziś jest to skrzyżowanie ulic

La-5. Dwa kola umieszczone

salach i wymagal natychmia-

kim swoich. Jesteś Żydem?

miejscu. Aby przybliżyć się do

Horbaczewskiego i Ciolkow-

­ Nie. Ukraińcem.

pod skrzydlami chowaly się,

stowego zebrania partyjnego.

urzędnika petent musial poko-

skiego. Aby zastraszyć ludność,

­ Szkoda, ale nic trudnego.

a trzecie ­ nie chowające się, na

Ponadto zmuszal chorych do

nać okolo 10 m i przez ten czas

ciala leżaly tak przez kilka dni

którym samolot lądowal, bylo

studiowania ,,Kwietniowych

Gdy przyjdziesz do Profisa, to

wysluchiwać przekleństw pod

­ oczywiście pod calodobową

w ogonie. Nazywano je ,,dutka-

tez" Lenina.

przywitaj się z nim po żydow-

swoim adresem. ,,Pierwszego"

ochroną żolnierzy.

mi". Wówczas często zdarza-

Do jednostki biedak już nie

sku. Powiesz mu: ,,Panie Pro-

wszyscy się bali, dlatego cier-

Zenowij Semkiw chodzil tam

ly się wypadki. W czasie ćwi-

wrócil ­ zdemobilizowano go

fis, kisz majne tuches saraj-

pliwie go znosili.

i wspomina, że chlopcy mie-

czeń ktoś z doświadczonych

z powodu stanu zdrowia.

ne". Będzie szczęśliwy i jesteś

Pewnego razu do Stanisla-

li najwyżej po dwadzieścia lat.

pilotów wziąl komisarza na bok

przyjęty.

wowa przyjechal mlody inży-

Widok byl straszny, bo ciala byly

Doktor Rubin

i z poważną miną powiedzial,

Chlopak ucieszyl się i nawet

nier, który wcześniej pracowal

mocno poranione wybuchami.

że mlodzi piloci nie zawsze

W powojennym Stanisla-

postawil Baranowi piwo.

w kopalniach na Donbasie. Wie-

Starsi mówili, że powstańcy nie

przedmuchują ,,dutki" i stąd tak

wowie najbardziej dostępną

Gdy dyrektor wrócil po obie-

dzial o zachowaniu ,,pierwszego"

należeli do miejscowych. Nie-

wiele awarii.

rozrywką bylo kino. Z braku

dzie do zakladu, kandydat na

i odważnie udal się do kabinetu.

którzy twierdzili, że pochodzili

Za kilka dni w jednost-

telewizji i Internetu i cen w re-

fotografa zawolal na calą salę

Gdy tylko wszedl, Sloń rozpocząl

z Podola czy Wolynia.

ce zwolano zebranie partyjne.

stauracjach większość miesz-

,,Panie Profis, kisz majne tuches

swoją tradycyjną tyradę. Mlody

Ale pewnej nocy ciala znikly.

Komisarz zabral glos i poddal

kańców czas wolny spędzala

sarajne!!!". Wynik byl wprost

górnik nie speszyl się i odpo-

Chodzily sluchy, że ktoś spil

ostrej krytyce mlodych ofice-

przed bialym ekranem. Czasa-

przeciwny ­ Profis poczerwie-

wiedzial mu językiem prostych

ochronę i gdy oni pili w klubie ­

rów, którzy ,,nie przedmuchują

mi jeden film oglądano po kilka

nial, chwycil laskę u rzucil się

górników. Gdy chlopak doszedl

trupy zabrano. Następnego dnia

,,dutek", naruszając tym wyma-

razy. Należy zauważyć, że licz-

na chlopca. Pędzil go aż do placu

do stolu, urzędnik zapytal:

NKWD przeszukalo calą wieś,

gania dowództwa i narażając

ba filmów znacznie się zwięk-

Wiecowego, aż dostal zadyszki.

ale nic nie znaleźli.

­ Tobie czego?

bezpieczeństwo lotów. Komi-

szyla dzięki filmom pozyska-

Cóż bylo dziwnego w zacho-

Mieszkańcy świadczą, że

­ Mnie niczego, a wam czego?

sarz przez dluższy czas nie mógl

nym jako trofea.

waniu fotografa? Okazalo się,

upowcy  zostali  pochowa-

Tak się poznali. Sloń jednak

zrozumieć, co w jego przemó-

Lekarz, dr Rubin byl praw-

że to ,,powitanie" tlumaczy się

ni na cmentarzu. Zrobiono to

docenil niezależną postawę

wieniu wywolalo ogólną weso-

dziwym kinomanem. Malo któ-

jako ,,Pocaluj mnie w d...". Przy

w tajemnicy, wspólny grób zo-

mlodego czlowieka i niebawem

lość zebranych.

ry seans odbywal się bez jego

czym w sam środek.

stal starannie zamaskowany

skierowal go na odpowiedzial-

Jego kariera urwala się dość

udzialu. Rudolf Jonasowicz Ru-

i o żadnych krzyżach nie mo-

ne stanowisko.

Komisarz i ,,dutki"

niespodziewanie. Większość

bin urodzil się w Stanislawo-

glo być mowy. Nikt nie wiedzial

P.S. Powiadają, że obecny gu-

komisarzy nie bylo lotnikami.

Po ukazaniu się kilku ar-

wie. W okresie międzywojen-

dokladnie, gdzie ich pochowano.

bernator również często ,,blogo-

tykulów o lotnictwie wojsko-

,,Z góry" nadszedl rozkaz zapo-

nym ukończyl wydzial lekarski

Dopiero po wielu latach ktoś ze

slawi" swoich podleglych. Jed-

wym naszego miasta zwrócil

znania ich z lotnictwem teore-

Uniwersytetu Wiedeńskiego,

starych mieszkańców wsi zdra-

nak szybkich awansów wśród

się do mnie Aleksander Wol-

tycznie i praktycznie, by mieli

byl patologoanatomem, a w 1941

dzil tajemnicę ­ ciala pogrze-

jego otoczenia na razie nie ma.

kow, który opowiedzial mi in-

świadomość gdzie slużą.

roku zostal powolany do Armii

bano mniej-więcej w miejscu,

Pewnej nocy w Pasiecznej

Na najbliższych lotach ko-

teresująca historię. Uslyszal ją

Czerwonej i z nią wycofywal

gdzie stanąl pomnik poleglych

od starego chorążego ze slużby

misarza ,,przewieziono" w dwu-

się na wschód. Po wojnie zostal

W Pasiecznej jest stary

w walkach o wolność Ukrainy.

tankowania.

miejscowym szkolno-bojowym

zdemobilizowany i powrócil do

cmentarz, który pamięta czasy,

Tuches

W Armii Czerwonej istnia-

myśliwcu. Prowadzil, rzecz ja-

swego miasta. Ale czym się tu-

gdy ta dzielnica byla podmiejską

Tę historię opowiedzial zna-

la posada zastępcy dowódcy

sna instruktor, zachwycony

taj wslawil?

wioską. Obok stoi nieco dziwny,

zaś komisarz rozglądal się po

ny krytyk sztuki Wolodymyr

ds. politycznych. Nazywano

Proszę sobie wyobrazić np.

przypominający lodówkę po-

bokach. Nagle, coś poszlo nie

Baran. Pod koniec lat 1940.

ich ,,komisarzami" i w wojsku

premierę  angielskiego  fil-

mnik z napisem ,,Mieszkańcom

pracowal w zakladzie fotogra-

ich nie lubiano. Zamęczali żol-

tak, silnik się zaciąl i pilot mu-

mu ,,Zlodziej z Bagdadu". Sala

wioski Pasieczna, którzy zginęli

nierzy zajęciami politycznymi,

sial lądować w polu. Wylądo-

ficznym ,,Ukrfoto", który mie-

jest wypelniona do ostatniego

w walkach o wolność Ukrainy".

wal pod Krechowcami i wjechal

ścil się w budynku naprze-

wtrącali się do spraw, o których

miejsca. Dr Rubin z rodziną sie-

Wystawiono go w 2012 r. w ra-

w jakąś szopę. Polityczny uszedl

nie mieli pojęcia i zepsuli nie-

ciwko dzisiejszego wydzialu

dzi w pierwszym rzędzie. I oto,

mach obchodów 70 rocznicy po-

jedną oficerską karierę. Cho-

z lekkimi obrażeniami i trafil do

stomatologicznego Akademii

po jakichś 15 minutach de-

wstania UPA. W jej oddzialach

Medycznej ­ budynek ten ro-

ciaż zdarzaly się wyjątki.

szpitala.

zginęlo wielu mieszkańców

monstracji filmu, do sali wpa-

zebrano w 1993 r. Dyrektorem

miejscowości.

da chlopiec i wola: ,,Doktorze

zakladu byl rumuński Żyd Pro-

Z tym pomnikiem związa-

Rubin! Pacjent umiera!". Lekarz

fis. Uważany byl za najlepszego

na jest pewna historia, któ-

przeprasza i szybko zmierza do

fotografa w mieście i klientów

rą opowiedzial mi Ihor Kajuk,

wyjścia.

nigdy mu nie brakowalo. Zda-

a jemu ­ jego wuj Zenowij Sem-

Dziwna rzecz, że takie

rzaly się i ,,lewe" zamówienia,

kiw. Wujek, urodzony w 1940

okrzyki często brzmialy wla-

więc pieniądze chlopcy mieli.

r., byl podczas tych wydarzeń

śnie na premierowych po-

W tamtych czasach wielu

dzieckiem, ale wszystko dobrze

kazach przy wielkiej liczbie

zazdrościlo fotografikom i ma-

pamięta.

widzów. Tak naprawdę nikt

rzylo dostać się tam do pracy.

Pod koniec strasznych lat

nie umieral, chlopcu zaś le-

Ale dostać się do ,,Ukrfoto" bylo

1940 w okolicach Pasiecznej

karz placil z wlasnej kieszeni.

bardzo trudno. Nie powstrzy-

byla kryjówka UPA. Miejsco-

W ten sposób robil sobie swego

mywalo to jednak kandydatów,

wi o tym wiedzieli i dostarczali

rodzaju reklamę. Pod wzglę-

którzy dobrze znudzili się już

tam żywność. Dalej zdarzyla się

dem popularności dr Rubin

personelowi zakladu.

typowa sytuacja ­ upowców

ustępowal chyba jedynie dr.

Pewnego razu wszedl tam

ktoś zdradzil i kryjówkę oto-

Doolitle.

mlody czlowiek, który powie-

czylo NKWD. Zawiązala się

Doświadczenie  patologo-

dzial Baranowi, że chce zo-

walka, podczas której upowcom

anatoma z pewnością pomagalo

stać fotografem i pytal, jak ma

nie udalo się schronić w lesie.

mu w leczeniu pacjentów.

KINO IM. IWANA FRANKI W STANISLAWOWIE