12

nr 8 (420) |28.04.­15.05.2023

Wydarzenia

www.kuriergalicyjski.com

Po Wielkanocy u polskich mohikanów z Zaglębia Boryslawskiego

­ Organizujemy akcję

,,Wielkanoc z Polakami

na Ukrainie" i przyjadę

z pomocą do Lwowa

za dwa tygodnie ­

zapowiedziala Iwona

Romaniak, prezes

Fundacji Bratnia

Dusza. ­ Spotykalam się

z Marianem Frużyńskim,

prezesem katolickiego

Uniwersytetu Trzeciego

Wieku, zgromadzimy się

na spotkanie świąteczne

w katedrze lwowskiej.

TEKST I ZDJĘCIA

KONSTANTY CZAWAGA

Zapytala jeszcze, czy może znam po-

go bardzo dobrze. Jak mnie kiedyś ktoś coś

Żegnamy się z panią Helą i po kolejnych

lożone na naszym terenie środowiska

mówil, że ty Polka czy Mazurka, to ja do

kilkunastu kilometrach dziurawej drogi

polskie, którym też warto przekazać coś

nich: chcesz, ja ci dokumenty pokażę, że

wkraczamy do Stupnicy, w której na róż-

z żywności. Zaproponowalem odwiedzić

jestem Ukrainką. No, a co zrobić? ­ śmieje

nych ulicach pozostala ostatnia czwórka

ostatnich samotnych Polaków rozsianych

się pani Hela.

Polaków.

po wioskach w Zaglębiu Boryslawskim.

Niedlugo po II wojnie światowej Polacy

Drzwi otwiera starsza kobieta, która

Zresztą nasza ekipa redakcyjna byla tam

opuścili miasteczko Podbuż, które szybko

opiera się na jednej kuli. Nazywa się Da-

pięć lat temu. Chcialem więc ponownie

stalo się wsią. Helena Marycz miala dzie-

nuta Dolyk.

spotkać tych ludzi i zobaczyć, jakie zmia-

sięć lat, kiedy polska część jej rodziny

­ Polowa tej wioski polska byla, a po-

ny zaszly tam od tamtego czasu.

wyjechala do powojennej Polski. Jedna

lowa ­ ukraińska ­ wyjaśnila. ­ Dużo Po-

Sergiusz Sylantiew, prezes Regio-

tylko ciocia przez jakiś czas pozostawala

laków wyjechalo. Bieda, roboty nie ma.

nalnego Towarzystwa Polskiej Kultury

w Biskowicach.

Ni ma dobra. Mlodzi wszystkie pojechali,

w Boryslawiu, który opiekuje się tymi

­ Mialam kuzynów w Polsce, ale oni już

sami stare zostali się tu. Ni ma nic dobrego.

mogę. Na swoją kieszeń, na swoje pienię-

tych dobrych ludzi. Bo my jako Fundacja

rodakami pomimo tego, że przed tym zo-

poumierali, a te mlode już mnie nie znają.

Dobrego tu nic ni ma.

dzy. Kto ma więcej pieniędzy, ten da sobie

Bratnia Dusza jesteśmy malą organizacją,

stal podpalony jego prywatny skansen,

Kiedyś jeździlam dwa razy do Polski. Do

­ Pytam, czy ma z kim porozmawiać po

radę.

ale dzięki ludziom, którzy mają olbrzymie

zgodzil się doprowadzić nas do ich domów.

Glubczyc i do Katowic ­ przyznala się nam.

polsku?

Ci leciwi samotni Polacy są skazani

serca, dzięki osobom starszym, dzieciom,

Ostrzegl nas też, żebyśmy zabrali gumowe

Straszne czasy oddalaly się, ale ona

­ Nie mam z kim ­ stwierdza. - Nikogo

spędzać święta poza kościolem, chyba nie

organizacjom, firmom możemy robić niesa-

buty, bo inaczej nie da się dotrzeć do pani

nadal ukrywala swoją narodowość. Przez

nie ma absolutnie. Już mi język zaplątal się

wiedzą też o nich duchowni. Rzadko docie-

mowite rzeczy. Szkoly, przedszkola. Tutaj

Heli.

35 lat pracowala jako kucharka Lusia. Ze

po polsku jak mówię, bo nie mówila dlugo.

ra tam jakaś pomoc żywnościowa z Polski.

też Fundacja EMES i Przyjaciele. Chlopaki

W Uriżu skręcamy na wyboistą drogę,

wzruszeniem wspomina, jak po wybu-

Tak sobie radio wlączę, to trochę slucham

Odnalazl tych Polaków Sergiusz Sylan-

specjalnie zapakowali caly samochód, zor-

która doprowadza nas do Podbuża, a wla-

dowaniu nowego kościola w Boryslawiu

po polsku, a tak to nie ma z kim. Kościola

tiew, prezes Regionalnego Towarzystwa

ganizowali dużą akcję, bo ich auto jest też

ściwie nad brzeg górnej Bystrzycy. Po dru-

Sergiusz Sylantiew, który pomagal pani

nie ma dawno. Rozebrali kościól. Jeszcze

Polskiej Kultury w Boryslawiu.

pelne po same brzegi. Przyjechali też, opla-

giej stronie rzeczki znajdowala się kiedyś

Heli sprzedawać ser i mleko, zaprowadzil

by może stal, ale rozwalili.

­ Po prostu po sluchach, ludzi pytalem

cają paliwo i są z nami. Spędzają z nami caly

polska osada. Ze wszystkich mieszkań-

ją tam i ona po tylu latach znów uslyszala

Pytamy kobietę jak obchodzila święta

się, gdzie jeszcze Polacy mieszkają i to są

dzień od rana do nocy. To dopiero pierwszy

ców pozostala tam tylko Helena Marycz.

mszę po polsku.

Wielkanocne.

ostatni ludzie, mohikanie po tych wioskach,

dzień za nami, że byliśmy z tymi ludźmi, by

Jedyną wąską kladkę zabrala woda i teraz

­ Bylam, jak zaczarowana ­ stwierdza.

­ Sama siedzę ta i już ­ powiedziala. -

po tych wioseczkach ­ wyjaśnil. ­ Staramy

okazać wsparcie, pomoc i żeby pokazać, że

mieszka tam samotnie jak Robinzon. Zo-

­ Zdawalo się, że moja mama za plecami

U mnie święta tak, jak i każdy dzien. By ja

się w miarę możliwości ich odwiedzać. Dwa

pamiętamy. Nie możemy nie przyjeżdżać, bo

stawiamy samochód. Chlopaki ladują dary

stoi. Aż mi się plakać chcialo.

mogla jak kiedyś gdzieś tak pojechać, do

razy do roku, trzy razy, jak się uda. Ale sta-

to nasz obowiązek i to jest dla nas zaszczyt.

do dużych plecaków, przechodzimy w bród

Teraz w rodzinie Heleny Marycz już

Drohobycza, do kościola, a teraz już nie

ramy się ich odwiedzać. Teraz przed święta-

Nie możemy inaczej, bo nie znając swoich

na drugi brzeg. Dalej ścieżka przez krzaki

nikt nie ukrywa swojej polskości. Zapra-

pojadę. Kobieta do mnie przychodzi, przy-

mi nie udalo się, ale dzięki Panu Bogu że się

korzeni, zapominając o swoich rodakach,

wyprowadza nas w pole, skąd daleko wi-

sza nas wszystkich do gościnnego stolu.

niesie wody.

teraz udalo. Samiście zobaczyli tych ludzi,

zapominamy o sobie i swojej historii. A to

doczny jest samotny domek pod lasem. Po

Z okazji zbliżającego się Dnia Polonii

Kolejnej Polki w Stupnicy nie zasta-

samiście tu byli i myślę, że ci ludzie war-

jest najważniejsze. Bardzo dziękuję wszyst-

kilku latach, od kiedy nakręcaliśmy tam

i Polaków za Granicą zapytalem ją, jakie

liśmy w domu. Dary zostawiliśmy przy

tują tego poszanowania. Nie tyle może ten

kim przyjaciolom z Polski i Fundacji EMES

film, prawie nic się nie zmienilo. Nadal jest

życzenia chcialaby zlożyć Polakom na ca-

drzwiach, pod daszkiem. Michal Rendo-

czlowiek potrzebuje tej konserwy czy jesz-

i Przyjaciele. To są niesamowici ludzie, któ-

sama i prowadzi gospodarkę. Rozpoznala

lym świecie?

wicz spotkal nas na swoim podwórku.

cze czegoś. Ale oni potrzebują pamięci. Że

rzy przyjechali z nami autem pelnym pomo-

mnie i z iskrą w oku zapytala, czy się zmie-

­ Żeby byli wszystkie zdrowe,

­ Ojciec byl Polak, a matka Ukrainka ­

ktoś ich pamięta, że ktoś ich odwiedza. Pani

cy. Dziękuję wszystkim, którzy dolączyli się

nila. Nie - odpowiedzialem szczerze, bo

uśmiechnięte i by wszystkie dożywali do

powiedzial o sobie. ­ To już nie życie. Go-

Danusia powiedziala: a czemu was nie bylo

do naszej akcji ,,Święta Wielkanocne z Pola-

byla taka sama jak w naszym filmie sprzed

moich lat ­ życzyla Helena Marycz. ­ Bo

spodarka to są kozy, kury.

przed świętami, ja was czekala? I to naj-

kami na Ukrainie".

pięciu lat.

przecież mam wnuka, mam już prawnuka,

Czeslawa Sliwiak mieszka na skraju

ważniejsze jest, bo ten czlowiek czeka. Jak

Obecny Grzegorz Dudek z Tarnowa do-

Trudno uwierzyć w to, że leciwa kobie-

ale jakbym jeszcze troszkę dociągnęla, to

wsi, kolo cmentarza.

by nie bylo, ale on zawsze czeka. I jeszcze

dal, że Fundacja EMES i Przyjaciele zostala

ta, która zachowala tak piękną polszczy-

by byla jeszcze praprawnuczka czy pra-

­ Wielu ludzi poszlo stąd do Polski ­

na myśli mam poodwiedzać tu jeszcze kolej-

zalożona oficjalnie rok temu. Nieoficjalnie

znę, ponad 60 lat nie rozmawiala wcale

prawnuk! Ale to jest ciężko, bo jak czlo-

powiedziala kobieta. ­ Rodzina po mamie

ne miejscowości, żeby znaleźć tych jeszcze

chlopaki dzialali już kilka, a nawet kilkana-

w języku ojczystym, ponieważ ukrywala

wiek dlużej żyje, to czlowiek ma na sercu

byla w Polsce, w Krakowie, już poumierali.

parę osób Polaków. Jedyny problem z trans-

ście lat wcześniej. Po wybuchu wojny na

swoje pochodzenie nawet w domu przed

więcej ran. I my z tym musimy żyć. Pocho-

Sama nikogo nie mam. Serdecznie dziękuję

portem, że nie ma czym jeździć. Nowoszyce,

Ukrainie pomagają obywatelom tego kraju,

swoimi dziećmi. W Podbużu do dzisiaj nie

walam córkę. Może kiedyś się spotkamy,

za dary. Jak żyję? Na razie dobrze, by nie

Rychcice objechać, jeszcze te male miejsco-

pozostalym tam Polakom. Wspierają tez

wiedzą, że ma na imię Helena. Nazywają

bo ja wierzę w to. Do kościola tak nie cho-

bylo gorzej, bo jeszcze może być gorzej.

wości. Gdzieś jeszcze tam mieszkają Polacy,

dzieci niepelnosprawnych. Do polskich mohi-

ją Lusia.

dzę, ale Boga kocham.

Chleb sobie kupię, do chleba i tyle. Żyję jak

bo slyszalem.

kanów w Zaglębiu Boryslawskim dotarli po

­ Ja z domu mam nazwisko Drycz ­

Przed wyjazdem ze Stupnicy swoimi

raz pierwszy, jak i Fundacja Bratnia Dusza.

mówi o sobie gospodyni. ­ Moja mama byla

świeżymi refleksjami podzielila się Iwona

­ Ciężkie refleksje, bo nie spodzie-

Polka, pańska kucharka z Biskowic kolo

Romaniak, prezes Fundacji Bratnia Dusza:

walem się, że tak Polacy żyją, w takich

Sambora. Tata to Ukrainiec z Podbuża, byl

­ Cos fantastycznego. Spotkanie z roda-

warunkach w XXI wieku ­ zaznaczyl. ­

furmanem. Ochrzczona jestem w kościele

kami na Kresach, rozmowy z tymi ludźmi,

W Polsce to troszkę inaczej wygląda. Nie

w Podbużu, który po wojnie byl zamknię-

spędzony czas, emocje to jest coś, czego

ma takiego, żeby nie można do kogoś dojść

ty. Byla tam mleczarnia, potem pralnia,

nie da się opisać, bo to trzeba przeżyć. Lu-

przez rzekę, gdzie nie ma kladki. Gdzie

teraz cerkiew greckokatolicka. Ja tutaj

dzie są niesamowici, skromni. Chaty bied-

starsza pani, która ma już po osiemdzie-

w lesie urodzona. Państwo, gdzie mama

ne. Ludzie żyjący bardzo ubogo, ale cieszą

siątce, przyjmuje nas jakbyśmy nie wiem

slużyla do 1939 roku, namówilo moich

się z tego co mają. Gościnność jest niewy-

kim byli. Jeżeli ci ludzie tutaj umrą, to już

rodziców, aby tutaj postawili dom i przyj-

obrażalna. Ludzie wyciągają wszystko co

tej polskości będzie coraz mniej.

mowali letników z miasta. Ale przyszla

mają. W każdym domu jest przygotowany

W kolejnym dniu w katedrze lwowskiej

wojna, a potem państwo wiecie, jakie byly

poczęstunek. W każdym domu jest przytu-

odbylo się spotkanie świąteczne delegacji

czasy. To tato się postaral, że nas zapisa-

lenie, uśmiech. W każdym domu jest taka

Fundacji Bratnia Dusza i Fundacji EMES

li ,,Ukraińcy". I my wedlug dokumentów

cieplość. To jest fantastyczne, ta polskość.

i Przyjaciele z czlonkami Katolickiego Uni-

jesteśmy Ukraińcami. Byl taki z Podbuża

O tym jak mówią, że są tutaj Polakami, że

wersytetu Trzeciego Wieku na czele z Pre-

dyrektor szkoly, że nie wziąl mnie w siód-

nie wyjadą, bo są tu korzenie. Tutaj byla

zesem Marianem Frużyńskim. Obecna byla

mym roku do szkoly, bo mówil, że my Po-

mama, babcia, dziadkowie i tutaj jest ich

tam wicekonsul Natalia Rudczyk z Konsu-

lacy. Ale później jak już poszlam w ósmym

Polska. To jest fantastyczne, że my jako

latu Generalnego RP we Lwowie. Nie zapo-

roku, to nic zlego mi nie robil. Pamiętam

Fundacja jesteśmy tylko pośrednikami

mniano też o naszej redakcji. Dziękujemy.