22

nr 8 (420) |28.04.­15.05.2023

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Tajemnice i legendy Cmentarza Lyczakowskiego  (cz. 6)

Po latach wojny światowej,

walk polsko-ukraińskich

i odsieczy wojskom

bolszewickim w 1920

roku Lwów mial wygląd

miasta zaniedbanego,

z nieremontowanymi

ulicami i zniszczonymi

fasadami kamienic. Kupy

śmieci na podwórkach

nie byly wcale obrazkiem

rzadkim dla lwowskiej

rzeczywistości owego

czasu.

JURIJ SMIRNOW

CMENTARZ LYCZAKOWSKI W NOCY

C

o w takiej sytuacji moż-

odwiedzali  groby  bliskich

na cmentarzach lwowskich.

na powiedzieć o stanie

i obrońców Lwowa. W Dniu

W artykule pt. ,,Cmentarz Ly-

cmentarzy  lwowskich?

Wszystkich Świętych w 1923

czakowski pastwiskiem dla kóz"

Prasa alarmowala o przypad-

roku wielu z nich odnioslo bar-

dziennik opublikowal list do re-

kach po prostu krytycznych,

dzo niemile wrażenie z sytuacji,

dakcji pewnego mieszkańca (lub

lecz magistrat z trudem znajdo-

która nadal panowala na Cmen-

mieszkańców) ulicy Pijarów:

wal pieniądze na remont choć-

tarzu Lyczakowskim. O tym

,,Od jednej z osób zaintereso-

by ratusza czy dworca glówne-

pisala m. in. 5 listopada ,,Gaze-

wanych otrzymujemy następu-

BRAMA WEJŚCIOWA NA WOJSKOWY CMENTARZ AUSTRIACKI

go, który bardzo ucierpial m.in.

ta Lwowska": ,,Jak u nas dba się

jące pismo: ,,Od pewnego czasu

W tymże 1921 roku ,,Slowo Pol-

na tak fatalne warunki, przed-

podczas walk listopadowych

o cmentarze? Kto chce się prze-

mieszkańcy ulicy Pijarów wy-

skie" donosilo, że ,,magistrat

stawiciele tzw. ,,zlotej mlodzie-

polsko-ukraińskich. Na upo-

konać, niech popatrzy na nową

pasają kozy na Cmentarzu tzw.

pozwolil instytucjom miejskim

rządkowanie cmentarzy ,,ojców

ży" również prostytutki upa-

część Cmentarza Lyczakow-

austriackim i na przylegającym

na wypas bydla na cmentarzu

miasta" po prostu nie bylo stać.

trzyli sobie teren cmentarzy

skiego. Część ta ciągnie się od

doń cmentarzu Lyczakowskim,

Oto relacja ,,Slowa Polskie-

Stryjskim. Otóż pasące się tam

na miejsce ,,romantycznych

starego cmentarza ku Pohulan-

gdzie poniszczyly groby pry-

go" z dnia 6 lipca 1921 roku:

krowy zanieczyszczają caly

randek" i nawet uprawianie

ce, na spadzistym zboczu terenu.

watne. Pomimo kilkukrotnego

,,W czasie wojny Cmentarz Ly-

cmentarz, a puszczane bez nad-

seksu. W ich ślady również sa-

Zaraz na górze zbocza piętrzy

upomnienia zainteresowanych

czakowski prawie zupelnie zo-

zoru między groby i grobowce,

mobójcy uważali cmentarze za

się piramida śmiecia zlożona ze

stron, dalej kozy te się wypasają

stal pozbawiony ogrodzenia,

skrobią się o krzyże i nagrobki,

odpowiednie miejsce na osta-

starych wieńców, szarf i kwia-

i niszczą groby, których utrzy-

z czego korzystają zlodzieje

przewracając je. Dalej grobow-

teczny porachunek z życiem.

tów papierowych. A wszak gro-

manie dziś kosztuje tysiące.

i bezustannie kradną z grobów,

ce są tam porozwalane do tego

Wprawdzie każdy rodzaj tych

by tam polożone, chociaż naj-

Na przyklad na pewnym grobie

pomników i grobowców co tyl-

stopnia, iż koście zmarlych

,,gości" wybieral swoją porę na

biedniejsze, kryją w sobie często

zjadly wieniec, wazon kwiatów

ko przedstawia jakąkolwiek

sterczą na zewnątrz, a woń tru-

wizytę w upatrzonym miejscu.

niejednego wielkiego lub zaslu-

i bukiet, a grób zupelnie strato-

wartość i da się oderwać lub

pia zatruwa powietrze, co jest

Zakochane pary i prostytutki

żonego czlowieka.

wany ­ wyrządzając tym szkodę

odśrubować. Giną więc przede

szczególnie niemile ze względu

z klientami przychodzily ra-

przeszlo 10 000 Mkp. Wiele in-

Na malej lące, nie zajętej

wszystkim przedmioty żela-

na sąsiedztwo szkoly podcho-

czej wieczorem, zaś zlodzieje

nych grobów też bardzo uszko-

jeszcze chwilowo przez

zne i metalowe w ogóle, a więc

rążych, zakladu sierot i parku

i ,,cmentarne szakale" dzialaly

dzily, a utrzymują je ludzie pra-

sztachety, furtki z ogrodzenia,

Kilińskiego (Stryjskiego). Nad-

o 3­4 godzinach w nocy. Samo-

cy, którzy nieraz ostatni grosz

groby, pasie się stado

krzyże żelazne, klamki itp.".

to grobowce te slużą za schro-

bójcy często skladali wizyty na

wydają na upiększenie grobu

krów i kóz, które raz

nienie dla bandytów, którzy

cmentarzu nawet w bialy dzień.

swych najdroższych. I caly ich

po raz wspinają się

Prasa pisala w rubryce

napadają na jadących gościń-

1 listopada każdego roku

wysilek za kilka godzin zupel-

na groby, by zedrzeć

,,Kronika miejska"

cem stryjskim". Nie zważając

lwowianie tradycyjnie masowo

nie niszczą kozy pana Bojanow-

z krzyża skromny

skiego i Dyniszyna, woźne-

również o konkretnych

wieniec lub wiązankę

go magistratu i innych. Przeto

wypadkach.

upraszamy tą drogą tak wlaści-

polnych kwiatów. Sam

Na przyklad

cieli kóz, jako też i zarząd cmen-

to widzialem pelen

w październiku 1921

tarza, ażeby polożyli kres temu

zgrozy i oburzenia.

roku ,,Wiek Nowy"

stanowi rzeczy ­ w przeciw-

donosil o kradzieży

Teraz druga rzecz: odgrani-

nym razie osoby poszkodowa-

czone tylko miedzą i dziura-

ne musialyby się udać na drogę

siedmiu krzyży

mi od wyrwanego parkanu, aż

sądową".

metalowych i takich

po ulice Pohulanki rozciąga się

Policja miala jakoś reagować

wypadków bylo więcej.

boisko sportowe footbalowe ja-

na zaistnialą sytuację i na po-

Alarmowalo również ży-

kiegoś klubu. Krzyk, wrzawa,

czątku grudnia tegoż roku oglo-

dowskie czasopismo ,,Chwila"

przekleństwa, wrzaski rado-

sila o rozbiciu dwóch groźnych

w sprawie kradzieży na cmen-

ści lub rozpaczy dźwięczą od

szajek zlodziei, ,,okradających

tarzu żydowskim. Jesienią 1921

świtu do wieczora na tym ni-

groby na cmentarzach lwow-

roku czasopismo pisalo, że ,,Nie-

gdy nie rozegranym ,,matchu".

skich". ,,Gazeta lwowska" try-

wyśledzeni dotąd sprawcy za-

Raz po raz pilka, zatoczywszy

umfalnie pisala, że ,,w ciągu dwu

kradli się w nocy z soboty na

luk, pięknym golem spada czę-

ostatnich dni funkcjonariusze

niedzielę na Cmentarz Żydow-

sto na mogily gniotąc bied-

Ekspozytury policyjno-śledczej

ski i skradli wszystkie brązowe

ne wieńce, tlukąc male lampki,

aresztowali dwie szajki szakali

ozdoby z nagrobków wartości

które nabyć przychodzi z taką

cmentarnych, które od dluższego

okolo 750000 mkp.".

trudnością. Wszystkiemu temu

czasu grasowaly na cmentarzach

W listopadzie 1921 roku

przypatrują się tlumy rozwy-

lwowskich, niszcząc w wandal-

,,Gazeta  Lwowska"  również

drzonych apaszów, którzy każ-

ski sposób grobowce, pomniki

alarmowala  o  kradzieżach

dy taki ,,rzut" witają piekielnym

i ogrodzenia. Jedna szajka gra-

metali kolorowych, tym ra-

wyciem. Pojmuję, że miasto nie

sowala na cmentarzach Lycza-

zem na cmentarzu Janowskim:

może temu zaradzić, mając glo-

kowskim i Janowskim, a druga

,,Nieznani  sprawcy  skradli

wę zajętą ciąglymi podwyż-

na Żydowskim. Szkody wyrzą-

z grobowców na cmentarzu Ja-

kami za wodę, ogień, a wkrót-

dzone przez te hieny cmentarne

nowskim 49 metalowych pier-

ce pewnie i powietrze! Trzecią

wynoszą dziesiątki miliardów

ścieni, ważących okolo 100

plagą są niezliczone zakochane

Mkp". Efekt byl jednak mizerny

kilogramów".

pary i wystrojone ordynarnie

­ po prostu nic nie zmienilo się

Jeszcze gorzej wyglądala sy-

prostytutki i ich kawalerowie,

w stosunkach na terenie cmen-

tuacja na zaniedbanym cmen-

z którymi bawią się na grobach

tarzy, wandalizm i kradzieże

tarzu Stryjskim, którego teren

w lapankę". Wtórzyl ,,Gazecie

kwitly nadal. Prawdopodobnie

od dawna już budzil wstręt nie

Lwowskiej" i ,,Wiek Nowy" ,któ-

zlodziejów bylo znacznie więcej

tylko mieszkańców najbliż-

ry też nie zostawil bez uwagi

i problem przerósl możliwości

FRAGMENT CMENTARZA ŻYDOWSKIEGO

szej okolicy, lecz calego miasta.

tak skomplikowanej sytuacji

policji lwowskiej.