23
nr 8 (420) |28.04.15.05.2023
Okruchy historii
www.kuriergalicyjski.com
Legendy starego Stanislawowa (69)
DMYTRO POLUCHOWYCZ
Nietypowy pogrzeb
Na pierwszy rzut oka na tym
zdjęciu nie ma nic niezwyklego
dzisiejszym deptakiem idzie
procesja kaplanów. W przedwo-
jennej Polsce taki widok moż-
na bylo oglądać w każde święto
religijne. Ale wlaściciel zdjęcia
Roman Bilan zapewnia, że zo-
stalo ono zrobione w czasach so-
wieckich w latach 1950. I fak-
tycznie na gmachu po lewej
widać ukraiński szyld ,,Газети.
Журнали. Книги" (Gazety.
Czasopisma. Książki).
Kolekcjoner twierdzi, że nie
GMACH DAWNEGO STANISLAWSKIEGO RAJKOMU
jest to zwykla procesja, lecz po-
Podziemny rajkom
grzeb jakiegoś biskupa. Zwró-
Stanislawa Iwano-Frankiw-
cilem się po wyjaśnienie do
Czy byli Państwo kiedyś na
ska. Najstarsza datowana jest
historyka Cerkwi o. Mykoly
ul. Bohaterów UPA (dawn. Mlo-
rokiem 1960. Wcześniejszych
ZDJĘCIE LOTNICZE RYNKU, LATA 60. XX W.
Hryhorczuka. Potwierdzil, że
dogwardyjskiej)? Stara jej część
pocztówek czy nawet zdjęć z ra-
wschodnia ul. Szczorsa (ob.
byl to pogrzeb biskupa stanisla-
jedynie mieszkańcom, którzy
zabudowana jest przeważnie
tuszem praktycznie brak. Rzecz
wowskiego i kolomyjskiego An-
Witowskiego); zachodnia zo-
tam wyrośli Kolonia, Baza,
wiejską zabudową. Ale po-
w tym, że fotogenicznym pl.
tonija Pelweckiego (18971957),
stala dolączona do ul. Halickiej
Kant, Kiszlak. Są też nazwy,
śród niej wyrasta prawdziwy
Rynek stal się dopiero po wy-
który byl ukraińskim duchow-
stąd taka dziwna numeracja
piętrowy palac z kolumnami
którymi operują jedynie histo-
remontowaniu gmachu ratusza
nym greckokatolickim, a na-
Ratusza. Aby nazwa ,,Rynek"
i portykiem. Gmach wzniesio-
rycy i krajoznawcy Leoniów-
i umieszczeniu w nim w 1959 r.
stępnie prawoslawnym. Zmarl
zupelnie nie znikla z nazew-
ka, Za Blachami, Podzamcze.
no w stylu, określanym przez
muzeum krajoznawczego.
nagle na atak serca. Kaplan mial
nictwa miejskiego, nazwę tę
A jeszcze mamy... Tarakano-
historyków architektury jako
Wcześniej Rynek wyglądal
też zdjęcie z ceremonii pogrze-
nadano pólnocnej pierzei. Stąd
gród (Karaluchogród). Dziś tej
,,Stalinowski wampir", królują-
okropnie: poludniową pierze-
bowej, przedstawiające tlum
część placu, gdzie stoi ,,wieżo-
cym na początku lat 1950. Kto
nazwy prawie się nie używa,
ję zajmowala zniszczona przez
ludzi wychodzących z katedry
wiec" ,,Galerii-H" i ,,Zajazd Ra-
i po co wzniósl taki palac na tej
a jeżeli o jej pochodzenie spytać
Niemców dzielnica żydowska.
prawoslawnej kolo obecnego
tusz" nazywa się Rynkiem, na
zapadlej peryferii Stanislawa?
tamtejszych mieszkańców to
Po wojnie ruiny rozebrano i na
gmachu Akademii Medycznej.
którym stoją kamienice nr 1, 5,
Odpowiedź jest ściśle powią-
jedynie wzruszają ramionami.
ich miejscu pozostala ubita zie-
Interesujące jest to, że porządku
6, 7 i 8.
Otóż, pomiędzy Majzlami
zana z geografią. Gdy spojrzymy
mia, która latem zarastala rzad-
ceremonii pilnuje milicja, która
i Bratami jest ul. Konduktorska,
na powojenna mapę woj. stani-
ką trawą.
Najzabawniej wyszlo
utrzymuje szpaler wiernych.
która odbiega od ul. Depowskiej
slawskiego, to naliczymy 36 re-
Czasami zatrzymywaly
ze stroną poludniową
Jak moglo wydarzyć się coś
jonów (dziś jest 14). Wśród nich
i kończy się na spóldzielni ga-
się tu wędrowne cyrki.
podobnego w ZSRR? Wiadomo,
byl też rejon stanislawski z cen-
rażowej. Na Konduktorskiej,
w 1993 r. ul. 17 września
że sowieci nie szanowali reli-
jak i na bocznych uliczkach stoi
trum w miejscowości Zofiów-
Najbardziej czekaly
przemianowano na...
gii i wszystkiego, co bylo z nią
ka. Jeżeli byl rejon, to powinien
wiele parterowych domków,
na nie dzieciaki
ul. Plac Rynek. Obecnie
powiązane, a tu masz tobie
zaprojektowanych jak gdyby
być i rajkom (rejonowy wydzial
z okolicznych domów.
Frankiwsk ma dwa
wielotysięczne tlumy i jaw-
przez kalkę. Wszystkie mają
partii). Dlatego na początku lat
Nie interesowal je sam
Rynki, z których jeden
nie sankcjonowana ceremonia.
charakterystyczną okrąglą at-
1950. zaczęto budować repre-
program cyrkowy, lecz
jest ulicą! Absurd
Można to wyjaśnić szczególny-
zentacyjny gmach w samym
tykę z oknem. Zamieszkiwali
możliwość zarobku.
mi zaslugami zmarlego wobec
je przeważnie kolejarze i każ-
centrum rejonu.
oczywiście! Więc
reżymu. Pelweckiego powola-
W 1958 r. miala miejsce
dy mógl mieścić kilka rodzin.
Wspomnijmy te
może nadszedl czas
no na administratora diecezji
Stawiano je masowo w latach
reorganizacja terytorialna.
czasy. Skąd za Sojuzu
uporządkować ten
stanislawowskiej po areszto-
1950. i również na Kondultor-
Wśród rejonów skasowanych
można bylo mieć
balagan?
waniu bp. Chomyszyna. Pro-
skiej dla pracowników paro-
znalazl się rejon stanislawski.
kieszonkowe? Za
pagowal on wlączenie Cerkwi
wozowni wystawiono cztery
Wioskę Zofiówka przylączono
oddane do skupu puste
Tarakanogród
greckokatolickiej do struktur
takie ,,klony". Dyrektorem za-
do miasta, zaś w gmachu raj-
butelki. Trzeba je bylo
moskiewskiej Cerkwi prawo-
kladu w latach 1957-1963 byl
Iwano-Frankiwsk histo-
komu ulokowano szpital rejo-
wprawdzie najpierw
slawnej. 19 lutego 1946 r. zo-
rycznie podzielony jest na
Mychajlo Tarakan, który zapo-
nowy. Dziś dziala tu centrum
stal wyświęcony na biskupa,
dzielnice. O tych największych
czątkowal to budownictwo dla
pulmonologiczne.
znaleźć, a konkurencja
a po czterech dniach przeszedl
swych pracowników. Wdzięcz-
z nich slyszeli wszyscy: Pa-
w tej dziedzinie byla
Biznes zoologiczny
na prawoslawie i uczestniczyl
ni pracownicy parowozowni
sieczna, Pozytron, Kaskada,
duża.
w slynnym tragicznym lwow-
uczcili go nazywając dzielnicę
Bam. Specyficzne nazwy nie-
Pl. Rynek często figuruje na
Mieszkaniec tej okolicy Ro-
skim pseudosoborze, w czasie
których z nich zrozumiale są
,,Tarakanogrodem".
sowieckich pocztówkach ze
man Bilan wspomina jak w la-
którego zostala zlikwidowana
tach 1950. zarabial z kolegami
Cerkiew greckokatolicka. Stąd
nieco inaczej. Ówczesne cyrki
ta cala parada, katafalk i eskor-
wozily ze sobą caly zwierzy-
ta milicyjna.
niec. Klatki z tygrysami, slo-
Absurdalny Rynek!
niami czy oslami staly zaraz
Miasta Zachodniej Europy
obok namiotu. Co jakiś czas
funkcjonujące na prawie mag-
obsluga cyrku wygrzebywala
deburskim, mają wiele cech
stamtąd cale stosy odchodów.
wspólnych. Prawie wszystkie
Z sąsiednich wiosek przyjeż-
mają rynek, w centrum które-
dżaly po nie wozy samochody
go stoi ratusz, oznaczony prze-
byly jeszcze wtedy rzadkością.
Woźnica byl chlopem honoro-
ważnie jako nr 1. Ale u nas tak
nie jest. Adres ratusza: ul. Ha-
wym i sam ladować gówno na
wóz nie chcial. Wówczas cyr-
licka 4a. Dlaczego nie nr 1 i dla-
czego nie pl. Rynek?
kowcy zwolywali chlopaków
Kiedyś w naszym mieście
z sąsiednich domów, którzy
też bylo jak u ludzi, dopóki nie
za parę rubli gotowi byli lado-
wać na wóz lajno sloni. Wszy-
przyszli sowieci. Po wojnie plac
Rynek przemianowano na Plac
scy byli zadowoleni. Szcze-
gólnie chlopcy, których na
17 września, ale ta nazwa się
nie przyjęla. W 1957 r. najstar-
dodatek za darmo wpuszczano
szy plac miasta poddano kolej-
na przedstawienie.
Jedynie sąsiedni widzowie
nej modernizacji. Pierzeje placu
podzielono na 4 części: polu-
jakoś dziwnie na nich patrzyli
dniowa stala się ul. 17 września;
i marszczyli nosy.
POGRZEB BISKUPA ANTONIJA PELWECKIEGO, 1957 R.
