15

nr 13­14 (425­426) |31.07.­14.o8.2023

Z naszej przeszlości

www.kuriergalicyjski.com

niej wydawane przyjęcia. Po

wśród nich m.in. od miasta

wycofaniu z eksploatacji prze-

Lwowa, od Polskiego Radia, dy-

kazany zostal Marynarce Wo-

rekcji Opery Warszawskiej.

jennej. Glosy nielicznych, aby

Dwa lata później, w niedzielę 6

ten zaslużony i owiany legendą

października 1938 roku, o godzi-

żaglowiec zachować jako po-

nie 12:00 na Cmentarzu Lycza-

mnik, bądź muzeum, nie zna-

kowskim odbyla się uroczystość

lazly dostatecznego poparcia

odslonięcia nagrobka Stanisla-

i ,,Lwów" zostal w 1938 roku

wa Niewiadomskiego, powsta-

KONDUKT ŻALOBNY PRZED

przekazany na zlom, a rozebra-

lego z inicjatywy i ze skladek

TEATREM WIELKIM WE LWOWIE

ny prawdopodobnie już w cza-

towarzystw muzycznych i śpie-

sie okupacji.

waczych. Poświęcenia doko-

360 lat temu, 14 sierpnia

nal wikariusz archikatedry pw.

1663 roku, we Lwowie król Jan

Wniebowzięcia NMP i dyrygent

chóru katedralnego ks. Stefan

Stuglik (na zdjęciu), który czte-

STANISLAW NIEWIADOMSKI

MAMERT STANKIEWICZ,

ry lata później, w wieku 36 lat na

KOMANDOR PODPORUCZNIK

z trzema wieżami, a w środku

podstawie donosu o wspólpracę

MARYNARKI WOJENNEJ II RP,

otworu póltrzecia krzyża (herb

z polskim podziemiem niepodle-

DOWÓDCA STATKU ,,LWÓW",

Pilawa).

glościowym zostanie uwięziony

BOHATER POWIEŚCI KAROLA

w niemieckim obozie koncen-

KS. STEFAN STUGLIK PRZY

OLGIERDA BORCHARDTA

15 sierpnia1936 roku we

tracyjnym w rodzinnym Oświę-

NAGROBKU S. NIEWIADOMSKIEGO

,,ZNACZY KAPITAN"

cimiu, a następnie zamordowany

Lwowie w wieku 79 lat zmarl

NA CMENTARZU LYCZAKOWSKIM

Stanislaw Niewiadomski, pol-

w obozie w Dachau w Bawarii.

WE LWOWIE

ski kompozytor, pedagog, dy-

Podczas uroczystości poświęce-

rygent, krytyk i pisarz mu-

po Moniuszce polskiego pie-

nia pomnika na grobie Niewia-

śniarza" polączone lwowskie

domskiego przemawial ostatni

zyczny.  ,,Umarl  Stanislaw

chóry. Odśpiewano ,,Beati mor-

polski prezydent miasta Lwo-

Niewiadomski przypadkowo

­ jeżeli kto wierzy w przypadki

tui" F. Mendelssohna. Kondukt

wa Stanislaw Ostrowski, który

­ we Lwowie.. W tym Lwowie,

ruszyl w kierunku Teatru, gdzie

po wojnie zostal trzecim Prezy-

KRÓL JAN KAZIMIERZ WAZA

dla którego żywil tak glębokie

w latach 1918­1919, w czasie

dentem RP na Uchodźstwie, zaś

walk o Lwów i oblężenia mia-

w 2022 roku spocząl w Świątyni

umilowanie, iż życzyl sobie,

ŻAGLOWIEC ,,LWÓW"

sta, Niewiadomski byl kierow-

Opatrzności Bożej w Warszawie

by Go we Lwowie pochowano!

i wtedy nadano mu nazwę

Zadość się stalo się Jego życze-

nikiem prężnie dzialającej ope-

w nowo powstalym Mauzoleum

,,Lwów". Żaglowiec plywal do

niu" ­ pisano w prasie. Kompo-

ry. Gdy czolo orszaku żalobnego

Prezydentów RP na Uchodź-

1929 roku, a w 1930 roku jego

zytor, który ostatnie 16 lat ży-

zbliżalo się do gmachu Teatru,

stwie. Na zakończenie uroczy-

orkiestra odegrala Marsz Ża-

stości poświęcenia pomnika,

funkcję przejąl wprowadzo-

cia mieszkal i do ostatnich dni

lobny F. Chopina. Dawnego dy-

w wykonaniu polączonych chó-

ny do slużby ,,Dar Pomorza"

pracowal w Warszawie, wa-

(Szkola Morska przeniosla się

kacje 1936 roku spędzal, zwy-

rektora żegnal mową dyrektor

rów lwowskich pod batutą Alfre-

w tym czasie z Tczewa do Gdy-

czajem ostatnich lat, na uko-

Wilam Horzyca. Potem kondukt

da Stadlera, ucznia Niewiadom-

ni).W trakcie slużby pod polską

chanym rodzinnym Roztoczu

pogrzebowy przeszedl ulicami

skiego, wymownie raz jeszcze

miasta na cmentarz Lyczakow-

nad grobem kompozytora za-

banderą ,,Lwów" przebyl lącz-

(urodzil się w Soposzynie kolo

ski.Nad otwartą mogilą w imie-

brzmiala jedna z wielu jego pie-

nie w podróżach szkolnych 65

Żólkwi), w uzdrowisku Niemi-

niu uczniów przemówil dyrek-

śni powstalych do tekstu Marii

000 mil morskich. Odwiedzil

rów. Wskutek pogorszenia się

tor Towarzystwa muzycznego

Konopnickiej ,,Zaszumial las".

szereg portów Baltyku, Mo-

stanu zdrowia przewieziony

rza Pólnocnego, Śródziemne-

zostal do lwowskiego sanato-

i konserwatorium im. Stanisla-

Nagrobek, znajdujący się w naj-

HERB STANISLAWOWA

go, Czarnego, oraz Atlantyku,

rium ,,Salus" przy ul. Senator-

wa Moniuszki w Stanislawo-

bliższym sąsiedztwie sarkofa-

wszędzie robiąc wrażenie wy-

skiej (obecnie Stećki), gdzie po

wie Tadeusz Jarecki, w imieniu

gu Gabrieli Zapolskiej, w części

Kazimierz potwierdzil prawa,

miasta wiceprezydent Fran-

Cmentarza

Lyczakowskiego

glądem swoim i zalogi, godnie

nadane mieszkańcom mia-

dwóch dniach zmarl. Pogrzeb

ciszek Irzyk, mowy wyglosili

przeznaczonej dla osób zaslużo-

reprezentując odrodzoną Pol-

sta Stanislawowa przez An-

17 sierpnia, mimo wakacyjnej

skę. Zaloga statku byla w wielu

pory, zgromadzil tlumy. O godz.

również przedstawiciele orga-

nych dla kultury polskiej ­ z lirą

drzeja Potockiego. Nadal też

portach zapraszana przez miej-

16:00 przy krypcie oo. bernar-

nizacji muzycznych. Na gro-

pozbawioną obecnie strun ­ za-

miastu herb, który przedsta-

scowe wladze na specjalnie dla

dynów żegnaly ,,największego

bie zlożono blisko 30 wieńców,

chowal się do dziś.

wia otwartą bramę forteczną

Mariusz Olbromski

Witryna literacka

Z cyklu: NIEDOKOŃCZONE MSZE WOLYŃSKIE

By się oczy ducha pasly

który wciąż owoc wiernie rodzi dla nikogo.

które wciąż trwają ­ w niebie ­ święte ­

Nasze trwanie to ciągla podróż z różą

przez sen ­ śpiewanie ­ zachwycenie ­

Blaskiem serc, które tu zgasly,

Nie slychać tu pieśni o Laurze, Filonie,

Rosną na nowo w strumienie modlitwy.

ani w ogóle żadnych ludzkich glosów.

A w anielskiej róży świecą.

RÓŻA I KAMIEŃ

To duchów i pokoleń żywych ­ pomost.

Juliusz Slowacki ,,Sen srebrny Salomei"

Trwożne tu stadko saren czasem mieszka

CISZA PELNA OBECNOŚCI

i zając mądrze klucząc w zimę tu przykica,

Wszystko co ujrzalem nie pozwala milczeć:

zostawia nikle ślady, które śnieg zawieje.

wnieboglosy rapsod trwający w przestrzeni,

Jastrząb zakwili nad bialą przestrzenią,

te setki świątyń, ongiś świetnych, dziś w ruinie.

Wyjechaly Madonny ze swymi wiernymi

a wiatr jak placzka w konarach zawyje.

Palace, dwory trądem zniszczeń tknięte;

w bydlęcych wagonach, z placzem, modlitwą,

po wsiach i glosach drży jeszcze powietrze,

w chuścinę zawiniętą garstką ziemi ojców,

NIEDOKOŃCZNE MSZE WOLYŃSKIE

ponad bodiakiem, lobodą, pustynną równiną.

z prastarym żarnem, dziecięcą kolyską.

W ruinach świątyń ­ Koloseum ciszy,

Róża się zlączy z kamieniem gdy sercem

I tylko cisza trwa tam pelna Obecności

któż dzisiaj jeszcze dojrzy i któż uslyszy

obejmiesz nie stary kamień tylko, choć cenny,

wśród pogorzelisk świątyń i zniszczenia,

tych co klęczeli tam wobec Milości ­

lecz plomień, który go ksztaltem czynu obwieścil

bo wszystko nadal jest tam święte:

tak rozmodlonych przed oltarzem,

i w pokolenia ­ dalej ­ lotem wciąż przechodzil,

próchna oltarzy, kości rozwleczone,

SAD NAD STOCHODEM

tych strzelających im znienacka w plecy,

językiem wieścil, dźwięczal i szeleścil.

sczerniale freski, nadpalona belka.

Róża jest bowiem trwalsza od kamienia.

bijących siekierami, widlami na oślep.

Cóż to za sad, zaklęty, w pustym polu

Pusto tam dziwnie, deszcze tylko szepczą

bez żadnych domów, w ciszy zagubiony,

Glucho w świątyniach tych, wilgotno,

Bo wszystko jednak przez nią pozostanie,

Zdrowaśki przez dziurawe dachy,

gdzie lopian latem chroni piski myszy,

choćby trwal tylko popiól i psy wierne

kadzidla mgiel się rankiem wznoszą.

gdzie stada ptaków siadają przelotnie

nim wzlecą dalej w mokradla Stochodu,

gdzie każdy kamień skamienial ponownie,

Slońce odprawia drżące podniesienia,

rzeki rozlanej w sto nurtów cudownych.

widząc ­ tu serca uniesione ­ tam buchające

Bo może w tym są mosty ponad snami,

w organach nagle wiatr zahuczy basem,

że gdyby tamci nagle znowu wstali

ogniem nienawiści ­ i sceny ­

żywym kobiercem trawy pachnie ziemia.

Nie ma tu nigdzie żadnego parkanu

które przerosly piekla dantejskie...

z tych tysięcy zniszczonych cmentarzy

prócz bujnych pokrzyw, ostów i nawloci.

i z tych pól tysięcy mogil bezimiennych

Czasem ktoś bramę tylko tam uchyli

mogli nas jeszcze zrozumieć ­ choć w innym

Dziki chmiel zwisa z galęzi splątany.

Nie wszystko ­ cząstkę prawdy ten pochwyci,

i wtedy ­ drży powietrze ­ jak serce.

Opadle śliwki gniją pośród brzęków osy.

kto w ciszy chwilę jedną choć przyklęknie.

czasie ­ i zmienionych.

Któż pojmie i ogarnie Msze niedokończone,

***

Cóż to za sad bez czyjejś pracy i milości,