21

nr 13­14 (425­426) |31.07.­14.o8.2023

Rozmowy Kuriera

www.kuriergalicyjski.com

zapewne cykl nieprzychylnych Polo-

roku aktorką warszawską, o ustabili-

zakończenie każdego przedstawie-

olejnych Henryka Siemiradzkiego.

wi artykulów Kornela Ujejskiego dru-

zowanej pozycji gwiazdy. ,,Gazeta Na-

nia publiczność mogla podziwiać

Wystawa trwala 36 dni ­ od 6 maja

kowanych w formie listów w ,,Dzien-

rodowa" nazwala ją wprost ,,królową

,,cudowną fontannę" zwaną ,,Chro-

1888 r. do 10 czerwca. Bilety wstępu

niku Literackim".

teatrów polskich", a o fakcie jej przy-

motechtecataractapoicile", mienią-

sprzedawano po 50, 30, 15 i 10 centy-

bycia, że elektryzuje dzisiaj wszyst-

Kilka lat wcześniej, wiosną 1852 r.

cą się kolorami i światlem. W 1882

mów (dla uczniów); rozdano też 300

kie, nawet najgorsze przewodniki te-

w hotelu wynająl apartament ,,rad-

r. Mehl-Mellini przejąl teatr Odeon

bezplatnych wejściówek. Wystawę

atralne, blogością napawa wszystkich

ca medycynalny" z Drezna dr Eduard

w Hannoverze a w 1889 zalożyl tam

zwiedzilo 5.514 osób! Publiczność

przyjaciól sceny narodowej, atramen-

Schmalz (1801­1871), przyjmując przez

wlasny teatr Mellini-Theater, który

miala okazję podziwiać: ,,Z życia sta-

tem wszystkie pióra recenzenckie. Jej

tydzień ,,cierpiących na sluch i mowę".

na przelomie XIX i XX w. uważany byl

rożytnego", ,,Za przykladem Bogów",

za jeden z wiodących teatrów variété

Byl to doświadczony lekarz laryngolog,

pierwszym występem byla rola Marii

,,Pokusy św. Hieronima", ,,Greczynki

Stuart w sztuce Schillera. Dala nam

zajmujący się od z górą 30 lat osobami ze

w Niemczech.

u źródla", ,,Wróżbita wędrowny, ka-

ona piękny posąg Marii Stuart, byla

plan Izydy". Pisano, że obrazy te to

schorzeniami sluchu i upośledzeniami

ZAWIADOMIENIE O PRZENIESIENIU

w każdej chwili doskonalym modelem

istne zwierciadlo wlaściwości Siemi-

To musiala być niezla zaba-

mowy, przyjmujący zainteresowanych

HOTELU ANGIELSKIEGO ­ UL.

dla rzeźbiarza. Uwielbialiśmy jej ruchy

radzkiego, świetna charakterystyka

wa dla widzów. Czy wiadomo,

w wielu miastach Austro-Węgier i Nie-

KAROLA LUDWIKA 21

pelne wdzięku klasycznego, dalekie od

jego sztuki znamionującej geniusza

kiedy zaczęla się rozbiórka bu-

miec. Można by powiedzieć, że prowa-

nastrzępionej patetyczności, tak często

w każdym pociągnięciu pędzla. (...)

dynku? Czy budynek stal dlugo

dzil swego rodzaju ,,praktykę objazdo-

Hermanna Mehla, występującego

spotykanej dziś na naszych scenach.

We wszystkich bez wyjątku obrazach

pusty po zamknięciu hotelu?

wą". Byl cenionym specjalistą, autorem

pod scenicznym pseudonimem Mel-

Glos melodyjny, pelny i silny, piękność

Siemiradzkiego znajdujemy wspólne

publikacji na temat osób gluchonie-

lini. W prasie lwowskiej ukazaly się

W 1887 r. trwaly jeszcze negocjacje

rysów i postawy, [...] jak znowu plynna,

znamię cechujące jego dziela: nie-

mych i ich ksztalcenia, m.in. wyda-

reklamy ,,Teatru Melliniego", zapra-

między Kasą a gminą w sprawie za-

spokojna i świetna deklamacja w po-

prześcignione i niezrównane odda-

nego w Dreźnie w 1848 r. podręcznika

szające na codzienne przedstawienia

kupu budynku hotelowego. Kasa ofe-

lączeniu z tą klasyczną poezją ruchów

nie efektów świetlnych. Doznajemy

,,O gluchoniemych i ich ksztalceniu

,,z magii, fizyki i optyki". Byl to rok

rowala miastu 70.000 guldenów a po

artystki czarowaly publiczność i po-

wrażenia, jakoby mistrz gonil za tymi

w ujęciu lekarskim, statystycznym,

1875. W latach 70-tych Mellini wraz

zburzeniu hotelu chciala w tym miej-

wolywaly do rzęsistych oklasków.

efektami i chwytal je, gdzie może,

pedagogicznym i historycznym wraz

ze swoją trupą aktorską podróżo-

scu znieść wlasny gmach dla swoich

opanowuje je i jest przez nie opanowa-

z wprowadzeniem do celowego wycho-

Modrzejewska odwiedzala Lwów

wal po Niemczech, Austro-Węgrach,

biur. Rozbiórka Hotelu Angielskiego

nym, bawi się promieniami slonecz-

wania gluchoniemych dzieci w domu

w latach 70. pięciokrotnie: w 1870,

Turcji, Rosji a nawet Skandynawii,

wedle planów miala zakończyć się

nymi, plomieniem lampy i ognikami

rodzicielskim".

1871, 1872, 1874 i 1876 roku. Publicz-

dając występy zarówno na deskach

do końca lipca 1888 r. - powierzono

blędnymi, i rzuca je chętnie na plótno

Nie sposób nie przypomnieć jeszcze

ność lwowska mogla ją podziwiać jako

teatrów ­ jak na przyklad w Krako-

ją spólce Berla Ulama, która wygra-

z olśniewającem mistrzostwem.

jednego gościa Hotelu Angielskiego

tytulową Frou-Frou H. Meilhaca i L.

wie ­ jak i w wynajętych salach ho-

la licytację. Kamień z fundamentów

­ cichego, skromnego Wincentego de

Halévy'ego, księżniczkę Eboli w ,,Don

telowych lub tymczasowo wzniesio-

pozostal wlasnością gminy. Bodaj-

W porozumieniu z malarzem p. Ci-

Barachka Szachlackiego, emerytowa-

Carlosie", w infancie hiszpańskim F.

nych pawilonach. Część występów

że ostatnim dzierżawcą hotelu byl

chocki ofiarowal dochód z dwóch

nego adiunkta powiatowego, ,,wiel-

Schillera, Antoninę w ,,Starych kawa-

Teatru Melliniego we Lwowie odbyla

pan Barącz ­ do końca lutego 1888 r.,

dni wystawy na zakupienie tabli-

kodusznego obywatela", ,,dobrodzie-

lerach" V. Sardou, tytulową Adriannę

się w hotelu ­ musiala być więc tam

a jako że mial wcześniej niż zakladala

cy pamiątkowej dla braci Wojciecha

ja" gimnazjalistów w Stanislawowie.

Lecouvreur E. Scribe'a i E. Legouvégo,

zdatna do tego sala, jednak szybko

pierwotna umowa - tj. do ostatniego

i Andrzeja Grabowskich, która mia-

Malo komu znany, pędzil życie spo-

hrabinę d'Autreval w ,,Walce kobiet,

wystawiono obok hotelu, od strony

kwietnia 1893 r. - opuścić budynek,

la być wmurowana w kościele oo.

kojne i skromne we Lwowie, zajmując

czyli Pojedynku w milości" tych sa-

ówczesnej ulicy Majerowskiej (póź-

w ostatnim roku obniżono mu czynsz

bernardynów.

maleńki pokoik w Hotelu Angielskim.

mych autorów, Celinę, tytulową ,,Pan-

niejsza ul. Trzeciego Maja), oświe-

dzierżawny o 10 procent od dotych-

Historia Hotelu Angielskiego

Skladal skrzętnie każdy grosz zaosz-

nę mężatkę" J. Korzeniowskiego, Julię

tlany gazowymi lampami pawilon.

czasowego wynoszącego ok. 12.000.

zakończyla się wraz z budo-

czędzony ze swojej pensyjki emery-

w ,,Romeo i Julii" W. Shakespeare'a i ty-

Warto wspomnieć Melliniego, nie byl

Budynek powoli pustoszal, znajdu-

wą gmachu Galicyjskiej Kasy

talnej i tym sposobem zebral znaczny

tulową Dalilę V. Sardou. Aktorka by-

to bowiem jakiś podrzędny magik.

jące się tam firmy przenosily się pod

Oszczędności,  który  stanąl

fundusz, który przeznaczyl na cele

wala we Lwowie oczywiście również

Jego sztuczki magiczne budzily po-

nowe adresy. P. Gliński prowadzący

w tym miejscu?

publiczne. W przeczuciu zbliżającej

w latach późniejszych. Na zakończenie

wszechny podziw. ,,Czy rzeczywiści

wówczas restaurację w Hotelu An-

się śmierci spisal 26 sierpnia 1878 r.

jej występów gościnnych we Lwowie

on to robi?!" ­ pytala oniemiala pu-

gielskim z dniem 1 czerwca 1888 r.

Nie. Być może ostatni dzierżawca

testament, którym zapisal caly swój

w 1890 r. krakowski ,,Śmigus" opu-

bliczność, bo ponoć trudno bylo dać

zamknąl ją i przeniósl na ul. Zamar-

p. Barącz, a może jednak już kolejny

stynowską 25, do nowo, na sposób

majątek, ulokowany glównie w pa-

blikowal wiersz ,,Modrzejewskiej na

wiary oczom, że to, co się dzieje na

przedsiębiorca ­ Józef Ehrlich, prze-

odjezdnem": Odjeżdżając nakloń ucha, ­

zagraniczny urządzonego ogrodu ,,Za-

pierach Galicyjskiego Towarzystwa

scenie to tylko trick, zludzenie, jak

niósl Hotel Angielski tuż obok, w są-

I posluch daj szczeremu slowu: ­ Równej

cisze". Owocarnia i handel win oraz

Kredytowego, na stypendia dla ubo-

choćby ucinanie sobie glowy przez

siedniej kamienicy pod numerem 21

jak Ty artystki pewnie ­ Lwów już nie

gich uczniów gimnazjum stanisla-

,,maga", znikający czlowiek, różne-

towarów kolonialnych Leiba Schle-

i otworzyl go dla gości 3 marca 1888

szybko ujrzy znowu. Równie dobrze, są-

r. Józef Ehrlich prowadzil wówczas

wowskiego. Z dochodów tego fundu-

go rodzaju metamorfozy, piekielne

ichera znalazla również nową loka-

również kawiarnie: ,,Amerykańską"

szu ustanowil 6 stypendiów po 200

dząc po recenzjach, mógl się taki wier-

dusze, koncert harf Eola i dziesiątki

lizację ­ na rogu ul. Jagiellońskiej 2,

przy ul. Trzeciego Maja, ,,Teatralną"

zl rocznie, do których mieli prawo

szyk ukazać już w 1870 r.!

innych. Dech zapierala widzom sce-

w dawnym sklepie A. Steifa i Synów.

w gmachu teatru Skarbkowskiego

uczniowie gimnazjum, pochodzenia

na z fakirem i unoszącą się Sylfidą

Jednak w maju i czerwcu 1888 r.

Czy jakaś historia związana

i ,,Grand" przy ul. Karola Ludwika.

polskiego i wyznania rzymsko-kato-

,,produkcja z użyciem somnambuli-

mialo miejsce w już bylym Hotelu

z gośćmi Hotelu Angielskiego

Hotel Angielski widać na archiwal-

lickiego. Stypendia te mialy im slużyć

zmu i magnetycznego snu w magicz-

Angielskim ciekawe wydarzenie ze

w jakiś szczególny sposób Cie-

nym zdjęciu, którego glównym ,,te-

aż do ukończenia nauki w gimna-

nym oświetleniu" czy pantomima

świata sztuki. Otóż, dzięki staraniom

bie zaciekawila lub zdziwila?

matem" jest nowo otwarty piękny

zjum. Prawo prezentowania kandy-

,,Cela zlych duchów" ­ żywe obrazy

p. Stanislawa Cichockiego z Krako-

gmach Kasy. Nowy adres Hotelu An-

datów do tych stypendiów przyznal

Pewnym zaskoczeniem byly dla mnie

,,wśród magicznego, bengalskiego

wa zorganizowana zostala wystawa

gielskiego podają też przewodniki po

testator Radzie miasta Stanislawowa,

występy w hotelu magika i aktora

i elektrycznego oświetlenia". A na

sprowadzonych z Rzymu 5 obrazów

Lwowie z 1896 r. i 1897 r. Restauracja

która miala ich przedstawiać do za-

nowego Hotelu Angielskiego byla, jak

twierdzenia Radzie Szkolnej Krajowej

się wydaje, nieco mniej wystawna,

i Wydzialowi Krajowemu, stosownie

jednak oprócz sal ogólnych wypo-

do obowiązujących przepisów. Obmy-

sażona byla w dwa gabinety dla ,,to-

ślil też sposób corocznej waloryzacji

warzystw zamkniętych". ,,Angielski"

kwot stypendialnych. W testamencie

przetrwal w tej lokalizacji bodajże do

swoim podal motyw, którym się kie-

rowal przy jego spisywaniu: po sobie

polowy 1899 r. - jego miejsce zająl

zostawić chwalebną pamięć, godną an-

następnie hotel ,,Bristol" Zehnguta.

tenatów pochodzących z uczciwej pol-

Mianem ,,Angielskiego" nazywano

skiej rodziny, a zarazem dać przyklad,

zaś kolejne hotele, otwierane i zamy-

że i na podrzędnem stanowisku może

kane niemal co kilka lat w różnych

czlowiek wytrwalą pracą przyczynić

punktach miasta.

się do dobra publicznego i otrzeć lzy

A tak, na marginesie, część placu po

niejednej wdowie i sierocie. Po śmierci

rozbiórce kompleksu budynków na-

leżących do Hotelu Angielskiego ­ od

testament ogloszono w czasopismach.

strony ul. Trzeciego Maja ­ naby-

Szachlacki zmarl w wieku 70 lat 18

la Dyrekcja Kolei i zbudowala swój

września 1878 r.

gmach, jednak zajmowala go krótko

Slyszalam, że podobno miesz-

­ do 1892 r. Po opuszczeniu budyn-

kala w tym hotelu Helena

ku przez Dyrekcję Kolei zająl go Hotel

Modrzejewska?

,,Imperial".

Ależ tak! Dotychczas jeszcze wydaje mi

się, że Pani jesteś we Lwowie, ile razy

Czy zachowaly się jakieś zdję-

spojrzę w okna Hotelu Angielskiego, ile

cia wnętrz Hotelu Angielskiego

razy spotkam kogo ze znajomych Pani

lub choćby mieszczącej się tam

lub jestem na takim miejscu, gdzie by-

restauracji?

lem w jej towarzystwie, bawię się moją

Niestety, jeżeli istnialy, to jeszcze

wyobraźnią ­ pisal pod koniec lipca

chyba nikt ich nie znalazl. Szkoda.

Rzecz nieco dziwna, móglby je wy-

1870 r. rozkochany historyk Ludwik

konać przecież ,,po sąsiedzku" Józef

Kubala w liście do aktorki do Warsza-

Eder, któremu zawdzięczamy tak

wy. Helena Modrzejewska zjechala

wiele pięknych zdjęć z widokami

w maju do Lwowa, by wystąpić na de-

UL. KAROLA LUDWIKA. GALICYJSKA KASA OSZCZĘDNOŚCI W MIEJSCU DAWNEGO HOTELU

Lwowa.

skach Teatru Skarbkowskiego. Byla od

ANGIELSKIEGO. DRUGI BUDYNEK Z PRAWEJ: NOWA LOKALIZACJA HOTELU ANGIELSKIEGO