29

nr 13­14 (425­426) |31.07.­14.o8.2023

Kurier kulturalny

www.kuriergalicyjski.com

miala staly dodatek literacki.

wraz z innymi żolnierzami in-

Lubelskiego, odznaczony Krzy-

Niestety, po odwolaniu ze sta-

ternowany, po wielokrotnych

żem Oficerskim przez prezy-

nowiska wojewody Henryka

próbach ucieczki w końcu zdolal

denta RP Lecha Kaczyńskiego

Józewskiego, wkrótce i Józef Lo-

przedostać się do Francji, gdzie

za zaslugi dla polskiej książki.

bodowski utracil w Lucku pracę.

z kolei w Paryżu trafil do woj-

Pan Paluchowski byl niezwykle

W kontekście rozważań o po-

skowego więzienia. Znowu pod-

barwną postacią, mial świet-

jednaniu między obu narodami

jąl się pracy redakcyjnej w 1940

ne kontakty ze środowiska-

warto nieco bliżej przedstawić

w czasopiśmie polskojęzycznym

mi emigracyjnymi na Zacho-

jego biografię i sylwetkę twór-

,,Wrócimy". Rok później wyjechal

dzie, wielokrotnie uczestniczyl

czą. Urodzil się na Litwie 19

do Hiszpanii i osiadl w Madry-

w naszych spotkaniach Dialogu

marca 1909, w Purwiszkach,

cie, gdzie mieszkal do końca ży-

dwóch Kultur w Krzemieńcu.

ale w okresie I wojny światowej

cia. Już przed wybuchem II woj-

Pamiętam jak opowiadal o tym

rodzina przeniosla się do Mo-

ny światowej, kiedy bliżej poznal

powrocie prochów Józefa Lo-

skwy, a następnie do Jejska, na

czym jest komunizm, stal się

bodowskiego, wspominając jak,

poludniu Rosji. Przyszly poeta,

nieprzejednanym antykomuni-

między innymi, walczyl z obslu-

prozaik, dramaturg, redaktor,

stą. Na emigracji rozwijal inten-

gą samolotu w Madrycie o to, by

i tlumacz z kilku języków część

sywnie swoją twórczość literac-

urna z prochami byla umiesz-

dzieciństwa spędzil na Kau-

ką i redakcyjną, wspólpracując

czona na osobnym fotelu, obok

kazie pośród Kozaków Kubań-

z londyńskimi ,,Wiadomościami"

niego, a więc poeta powrócil do

skich, przesiedlonych tam z Si-

Mieczyslawa  Grydzewskiego

Ojczyzny z honorami. W Lubli-

czy na rozkaz carycy Katarzyny

oraz z paryską ,,Kulturą" Jerzego

nie odbyl się uroczysty pogrzeb,

II. Wrastal więc w kręgu kultury

Giedroycia. Na obczyźnie opu-

a wszystkie rękopisy Lobodow-

ukraińskiej i to tej wyjątkowej

blikowal siedem tomów prozy,

skiego, w tym wiele dotychczas

i charakterystycznej dla Ukra-

osiem tomów poetyckich w tym

nie publikowanych, które odna-

iny. Poznal w tym czasie świet-

najslynniejszy ,,Zlotą hramotę"

leziono w jego mieszkaniu hote-

nie język ukraiński, miejscowe

, która ukazala się w Instytu-

lowym, trafily do Muzeum Józefa

obyczaje, wchlonąl duchowość

cie Literackim w Paryżu w 1954

Czechowicza i są obecnie opra-

tamtejszych mieszkańców. Za-

r. Tom jest wielką pochwalą

cowywane. Rękopisy i maszy-

fascynowany kozactwem ­ być

Ukrainy i wspanialym apelem

nopisy wrócily więc nie tylko

może pod wplywem tych przeżyć

poetyckim o pojednanie mię-

do bliskiego sercu poety Lubli-

­ Lobodowski wywodzil później

dzy obu narodami ­ polskim

na, ale też do zbiorów muzeum

swój ród od hetmana kozackiego

i ukraińskim. Jeden z wier-

imienia jego przyjaciela i wspól-

Grzegorza Lobody. W Rosji ro-

szy w tym tomie, a mianowicie

twórcy Poetyckiej Grupy Wolyń.

dzina Lobodowskich przebywala

,,Helladę Scytyjską" Lobodow-

Można więc się spodziewać, że

do 1922 r., a później w ramach re-

ski dedykowal wybitnemu po-

dziela Lobodowskiego zachwycą

patriacji wrócila do Polski i osia-

ecie ukraińskiemu Jewhenowi

w przyszlości Czytelników i sta-

dla w Lublinie. Tam przyszly

Malaniukowi. Tom rozpoczy-

no się jednym z ,,odnalezionych

poeta uczęszczal do gimnazjum

na utwór ,,Pochwala Ukrainy",

Opracowal też dwutomową an-

­ najwspanialsze dzielo kultury

skarbów".

męskiego im. Hetmana Jana Za-

którego fragment pozwolę sobie

tologię ,,Od Slowa o Pulku Igora

literackiej Gruzji, a także dziela

Po latach twórczość Lobodow-

moyskiego, a następnie rozpocząl

przytoczyć:

po dzień dzisiejszy".

m.in. św. Jana od Krzyża, Fede-

skiego doczekala się też cennych

studia w Katolickim Uniwer-

Tobie śpiewam o Ukraino,

Poeta zmarl 18 kwietnia 1988

rica Garcíi Lorki, Anny Achma-

refleksji, między innymi za-

sytecie Lubelskim, z którego za

ciebie pochwalam

w Madrycie, gdzie mieszkal

towej, Josifa Brodskiego, Alek-

wartych w książce prof. Ludmi-

twórczość w duchu marksistow-

w pieśniach co szumią urocznie,

w nader skromnych warunkach,

sandra Solżenicyna. Na bieżąco

ly Siryk ,,Naznaczony Ukrainą.

skim, szczególnie za tomik wy-

morskim podobne falom,

bo przez wiele lat w podrzędnym

angażowal się w sprawy kraju

O twórczości Józefa Lobodow-

dany w 1931, ,,O czerwonej krwi",

Jak skrzydla co trzepoczą

hotelu poświęcając się wylącznie

w ramach publicystyki jak choć-

skiego", która od lat uczestniczy

a skonfiskowany przez lubelską

w nieustającą modlitwę

pracy pisarskiej i translatorskiej.

by we wspomnianym ,,Orle Bia-

w spotkaniach Dialogu Dwóch

cenzurę, zostal relegowany. Roz-

oddechy twoich wiatrów smagle

Byl stalym korespondentem

lym", ale też podpisal w r. 1967 list

Kultur, zarówno w Krzemień-

wijal jednak nadal swą dzialal-

i wonne;

i autorem tekstów w londyń-

pisarzy polskich na obczyźnie,

cu, jak i w Polsce, wspomnianą

ność literacką, ukazywaly się

gdy grzmoty huczą nad tobą,

skim ,,Tygodniu Polskim" i ,,Orle

solidaryzujących się z sygna-

książkę tę onegdaj w mieście Slo-

kolejno jego książki poetyckie,

to grzmoty tysiąckrotne;

Bialym". Jego zaslugi dla przybli-

tariuszami protestu przeciwko

wackiego prezentowala. W 2018

a największy sukces przyniósl

jarzysz się w srebrze gwiazd,

żenia naszej kulturze literatury

zmianom w Konstytucji Pol-

roku ukazal się w Warszawie

mu tom z 1936 roku ,,Demonom

jak bizantyński obraz,

obcej są ogromne. Przetluma-

skiej Rzeczypospolitej Ludowej.

tom poezji Józefa Lobodowskiego

nocy", za który otrzymal Nagrodę

gorączką spalasz wargi i milość

czyl, miedzy innymi ze staro-

Po śmierci poety jego prochy do

,,Rachunek sumienia", wydany

Mlodych Polskiej Akademii Li-

twoja niedobra

gruzińskiego epopeję Szoty Ru-

Lublina przywiózl w urnie An-

przez Fundację Editions Spotka-

teratury. Jakiś czas zajmowal się

uwodzi synów czlowieczych

staweliego (razem z Grzegorzem

drzej Paluchowski, byly dy-

nia, ze wstępem Piotra Jegliń-

też redagowaniem prasy mark-

w niepokój burzy i wichry (...)

Peradze i Giorgim Nakaszy-

rektor Biblioteki Uniwersytec-

skiego, który na emigracji znal

sistowskiej. Następnie odszedl

dze) ,,Rycerz w tygrysiej skórze"

kiej Katolickiego Uniwersytetu

poetę i odwiedzal go wielokrot-

znacznie od wspomnianych po-

W tomie znalazly się też nie-

nie wraz ze swą żoną w Madry-

glądów i zaangażowal się w ,,ruch

przypadkowo wiersze o tema-

cie. Tom jest wyborem wierszy

prometejski", który koordynowal

tyce krzemienieckiej: ,,Krze-

Lobodowskiego, w tym tych naj-

i wspieral materialnie dzialania

mieniec", Śmierć Slowackiego",

slynniejszych, także na tematy

niektórych rządów emigracyj-

,,Pani Salomea", ,,Testament mój".

ukraińskie. Wkrótce po wydaniu

nych i organizacji niepodleglo-

We wstępie do książki Lobo-

tej książki Piotr Jegliński zapre-

zentowal ją także w Krzemieńcu

ściowych narodów podbitych

dowski pisal: ,,Ta możność bez-

na wspomnianych spotkaniach

przez Rosję Sowiecką. W dzia-

pośredniego stwierdzenia, że

Dialogu Dwóch Kultur. Po wojnie

laniach tych zbliżyl się do woje-

moje uporczywe nawiązywanie

Lobodowski opublikowal osiem

wody wolyńskiego Henryka Jó-

do przerwanych i zapomnianych

tomów poetyckich, kilka dra-

zewskiego, również w tym ruchu

tradycji ,,szkoly ukraińskiej" nie

matów, wspólpracowal z Radiem

zaangażowanego. Po przybyciu

rozwialo się w calkowitej pustce,

Madryt, zajmowal się przeklada-

na Wolyń Lobodowski staral się

stanowi dla mnie najwyższą sa-

mi nie tylko z poezji ukraińskiej,

swą postawę sympatii dla lud-

tysfakcję. Bardzo już dawno ktoś

ale i bialoruskiej oraz hiszpań-

ności ukraińskiej akcentować

napisal z przesadą, być może,

skiej. Warto wspomnieć, że Lobo-

w redagowanym przez siebie pe-

pochwalę, że poezja moja to jed-

dowski zostal odznaczony przez

riodyku, bral w obronę ludność

no z ostatnich, trwających jesz-

prezydenta RP na uchodźstwie

rusińską / ukraińską, jeśli ­ jak

cze przęsel mostu zawieszonego

Edwarda Raczyńskiego Krzyżem

uważal ­ dziala się jej niespra-

nad przepaścią między dwoma

Oficerskim Orderu Odrodzenia

wiedliwość. Między innymi,

narodami. Sądzę, że dopóki po-

Polski za zaslugi dla polskiej kul-

protestowal przeciwko niszcze-

eci spotykają się ze sobą na kar-

tury. W 1967 roku zostal laure-

niu cerkwi prawoslawnych na

tach książek, przepaść ta nie jest,

atem Nagrody Związku Pisarzy

Wolyniu. W latach 1937­1938

mimo wszystko, ostateczna".

Polskich na Obczyźnie.

jako redaktor czasopisma ,,Wo-

W książce znalazly się też

Inną  postacią  związaną

lyń" w Lucku odgrywal ważną

przeklady wierszy z tego tomu

z Poetycką Grupą Wolyń ­ którą

rolę w próbach budowania wla-

na język ukraiński Swiatoslawa

chcialbym szczególnie wyraziście

ściwych relacji polsko-ukraiń-

Hordynskyiego, Leonida Polata-

przywolać w kontekście obec-

skich. Kiedy wybuchla II woj-

wa, Jara Slawutycza. Tom pięk-

nych rozważań ­ jest Zygmunt

na światowa w 1939 roku wziąl

nie zdobią kopie drzeworytów

Jan Rumel, poeta, dowódca VIII

udzial w kampanii wrześnio-

autorstwa Jurija Kulczyckie-

Okręgu Batalionów Chlopskich ­

wej, a wkrótce po agresji ZSRR

go. Warto dodać, że Lobodow-

Wolyń; postać obdarzona wielkim

na Polskę, wraz z brygadą gen.

ski tlumaczyl też na język pol-

talentem literackim, ale i zarazem

Maczka w której wówczas slużyl,

ski utwory Tarasa Szewczenki,

wyjątkowo tragiczna.  > strona 30

wycofal się na Węgry. Tam zostal

Lesi Ukrainki i Jara Slawutycza.