31

nr 13­14 (425­426) |31.07.­14.o8.2023

Kurier kulturalny

www.kuriergalicyjski.com

Ginczanki. Przed wojną ukazal

bilingwiczne. Na język ukraiń-

twórczością na Wolyń. W ra-

w Muzeum Anny i Jaroslawa

piszący te slowa jako ówcze-

się w 1936 roku jej debiutanc-

ski wiersze przelożyl Jaroslaw

mach cennej inicjatywy wy-

Iwaszkiewiczów w Stawisku,

sny dyrektor Muzeum Anny

ki tom ,,O centaurach". Kilka-

Poliszczuk.

dawniczej Biblioteki ,,Wola-

a wernisaż jej odbyl się 17 wrze-

i Jaroslawa Iwaszkiewiczów

dziesiąt  utworów  pozostalo

Twórcą szczęśliwie wraca-

nia z Wolynia" jako 97 tom tej

śnia 2017 roku. Zwieńczyla ona

w Stawisku.

w rękopisach, niewielką ilość

jącym też w ostatnich latach do

serii, redagowanej wówczas

uroczystości Dialogu Dwóch

Kilka miesięcy później wy-

udalo się jej opublikować w pra-

żywego nurtu kultury jest tak-

w Ostrogu przez niestrudzone-

Kultur, który rozpoczyna się

stawa zostala zaprezentowa-

sie. Zginęla mlodo, zamordo-

że Stefan Szajdak, w okresie

go ks. Witolda Józefa Kowalowa,

zawsze w Muzeum Juliusza

na w samym centrum Wrocla-

wana przez gestapo w Krako-

wojny żolnierz II Korpusu Woj-

ukazal się tom Stefana Szajda-

Slowackiego w Krzemieńcu,

wia, w Domku Miedziorytnika,

wie w wieku 27 lat pod koniec

ska Polskiego, gen. Wladyslawa

ka ,,Wiersze wybrane". Ponadto

a druga ich część przez kilka lat

którego pracami kierują z pasją

wojny. Przez dziesiątki lat byla

Andersa, uczestnik Bitwy pod

w 2016 roku zostala opubliko-

miala miejsce wlaśnie w Sta-

i mistrzostwem świetni arty-

zapomniana i niedoceniona.

Monte Cassino, odznaczony za

wana pozycja: Stefan Szajdak.

wisku. Na wystawie ukazano

ści-graficy Malgorzata i Ma-

Poezja jej w ostatnich latach zo-

waleczność Krzyżem Virtu-

,,Autentysta. Wspólzalożyciel

na posterach unikalne zdję-

rek Stanielewiczowie, anima-

stala przybliżona czytelnikom

ti Militari. Stalo się to glównie

Grupy Poetyckiej Wolyń". Za-

cia czlonków Grupy Poetyckiej

torzy w różnych dziedzinach

dzięki kilku publikacjom. To

dzięki mądrej pracy jego córki

wiera ona rozproszoną dotych-

,,Wolyń", ich biografie, licz-

życia artystycznego i muzeal-

prezentacja wierszy ,,Udźwi-

Marii Szatkowskiej i syna prof.

czas spuściznę poetycką Stefa-

ne kopie dokumentów, zdjęcia

nictwa. Ukazala się wówczas

gnąć wlasne szczęście" w opra-

Lecha Wojciecha Szajdaka, któ-

na Szajdaka zebraną przez syna

krajobrazów wolyńskich, bi-

starannie wydana publikacja,

cowaniu Izoldy Kiec. Ukazaly

rzy doprowadzili do zorgani-

poety profesora Lecha Woj-

bliografie publikacji. Zwiedza-

rodzaj katalogu, towarzysząca

się też publikacje o charakterze

zowania wystawy oraz publi-

ciecha, wybitnego przyrodni-

jący mogli zapoznać się z wy-

tej historycznej wystawie, któ-

monograficznym: ,,Ginczanka.

kacji książki ,,Stefan Szajdak.

ka. Książka, w której na jednej

branymi wierszami ukazanymi

ra byla dzielem wspomnianych

Życie i twórczość" również au-

Poeta autentyzmu" w Środzie

z pierwszych stron widnieje

na pięknie zaprojektowanych

osób. Wernisażowi wystawy

torstwa Izoldy Kiec oraz Agaty

Wielkopolskiej. Książka zosta-

piękny portret artysty, opa-

planszach. W gablotach nato-

towarzyszyly okolicznościowe

Araszkiewicz  ,,Wypowiadam

la opatrzona wstępem piszące-

trzona jest krótkim wstępem

miast znalazly się pierwsze,

wyklady.

wam swoje życie. Melancholia

go te slowa. Starannie wydana

autorstwa syna artysty o cha-

przedwojenne wydania, a tak-

W 2018 roku ukazala się

Zuznanny Ginczanki". Dużym

publikacja jest bogato ilustro-

rakterze biograficznym. Te trzy

że powojenne dziela poetyckie

w Poznaniu ,,Antologia po-

zainteresowaniem cieszyla się

wana ciekawymi i unikalnymi

publikacje pozwalają zapoznać

wszystkich twórców tej grupy,

ezji Grupy Poetyckiej Wolyń"

wystawa ,,Zuzanna Ginczan-

zdjęciami, także dokumentów

się z możliwie jak najbardziej

lącznie z wydanymi po wojnie,

w opracowaniu i w wyborze

ka. Tylko szczęście jest praw-

i pamiątek ze zbiorów rodzin-

reprezentatywnym i bogatym

na emigracji w Londynie i Pa-

prof. Lecha Wojciecha Szajda-

dziwym życiem" zorganizowa-

nych. Wybór wierszy poprzedza

dorobkiem poety. Zatem można

ryżu, Nicei oraz innych miej-

ka. Antologia, starannie wyda-

na w Muzeum Literatury im.

wspomnienie o ojcu pióra córki

dziś skonstatować, że po wie-

scowościach. Także artyku-

na, opatrzona wstępem, zawie-

Adama Mickiewicza w War-

i syna. Książka zawiera wiersze

lu latach przemilczania i zapo-

ly i prace krytyczne, te dawne

ra krótkie biografie wszystkich

szawie, której towarzyszyl sta-

z okresu dwudziestolecia mię-

mnienia okazalo się, że dorobek

i najnowsze, odnoszące się do

czlonków tej grupy, a także wy-

rannie wydany katalog. O życiu

dzywojennego, także z okre-

twórczy wolyńskich poetów

ich osiągnięć. Wystawa uświa-

bór ich wierszy.

i twórczości poetki z Wolynia

su powojennego, w tym utwory

jest bardzo bogaty stylistycz-

domila wszystkim obecnym jak

Jeszcze raz na zakończenie

powstal również ciekawy film

zawarte w zbiorowych antolo-

nie i tematycznie, niezwykle

niezwykle bogata i znaczą-

tych rozważań w odniesieniu

dokumentalny wloskiej pro-

giach, folderach oraz czasopi-

różnorodny i ciekawy.

ca artystycznie jest twórczość

do Poetyckiej Grupy Wolyń

dukcji ,,Urwany wiersz. Zu-

smach. Szczególnie cenne jest to,

Można to bylo również

tych poetów, a także jak wiele

warto powtórzyć przytoczony

zanna Ginczanka (1917­1944)"

że znajdujemy w niej również

w pelni dostrzec ongiś na

w ostatnim okresie uczyniono,

na początku fragment wiersza

w reżyserii Mary Mirka Milo.

wiersze dotychczas niepubliko-

wystawie ,,Portret z pamię-

by dziela Wolyniaków staly się

Norwida.

W 2017 roku ukazal się we

wane, a także pelną bibliografię

ci i wierszy". Grupa Poetycka

bardziej znane spoleczeństwu.

Lwowie bardzo starannie wy-

publikacji poety.

Wolyń. Ta pierwsza tego ro-

Pomyslodawcami i kura-

Nikt nie zna dróg do potomności,

dany tomik poetycki Zuzanna

Po latach Stefan Szajdak

dzaju w kulturze polskiej eks-

torami tej wystawy byli prof.

Jedno po samodzielnych

Ginczanka ,,Wiersze", wydanie

niejako powrócil też ze swą

pozycja zostala zorganizowana

Wojciech Lech Szajdak oraz

bojach (...).

ZYGMUNT JAN RUMEL

DWIE MATKI

Zakukala, zakukala donośniej ­

i na hafty, których nie wypowiem.

nagarnęla z sinej chmury róż,

Przędą, przędą na kolowrotkach,

tam pod lasem bujne żytko rośnie

Wolyń barwnie w ich palcach się mota

Dwie mi Matki ­ Ojczyzny holubily glowę ­

przejdziesz miedzę ­ miedze wąską wśród zbóż...

w proste znaki i proste nici

Jedna grzebień bursztynu czesala we wlos,

Przędą Pryśki, przędą Jaryny,

Druga rafy porohów piorąc kolorowe

Zakukala, zakukala ciszej obok

już oprzędly Plótna Wolyniem

Zawodzila na lirach dolę ślepą ­ los...

miedzy przysiadla na glóg ­

na tych plótnach Wolyń się mości.

kroki slyszę ­ kroki slyszę ­ kroki slyszę ­

Czarno się skiba kladzie,

Jedna oczom tańczyla pasem zlotolitym,

licho nie śpi u rozstajnych dróg.

bo rodny jest czarnoziem,

Czerep drugą obijal ­ pijany jak trzos ­

choć Hryć wiosną orze o glodzie.

Jedna boso garnęla smutek za blękitem ­

Zakukala, zakukala mi znowu...

O glodzie Hryć wiosną orze

Druga kurem jej piala buntowniczych kos.

przeszli, znikli ­ teraz idź ­ prowadź Bóg!

choć chleb i dla niego boży.

Kukuleczko, zozuleńko bądź zdrowa ­

Czyście żyto ukryli w stodolach,

Dwie mnie Marki-Ojczyzny wyuczyly mowy ­

moja rzeka już jest tu ­ chlodny Bug.

że o glodzie Hryć na konie wola,

W warkocz krwisty pleciony jagodami ros

czy zabraklo kaszy hreczanej

Bym się sercem przelamal bólem w dwie polowy ­

Czerwiec, 1941

z rodnej ziemi latoś oranej?

By serce rozdwojone plakalo jak glos..

Czarno się skiba kladzie,

bo rodny jest czarnoziem,

SAMOTNOŚĆ

choć Hryć wiosna orze o glodzie.

PIEŚŃ II

Lecz nie wstrzyma glód chlopa dloni

Póki chlebem nie wzejdzie Wolyń...

Czy odkryje kto dno samotności,

Po rozlogach i jarach rośnych

O mojej krainie slyszalem dumy ­ i smutne jak dymy pieśni,

które w slowa kryjówce dziś mieszczę

echem toczy się pieśń donośna,

ziemio szeroka wolyńska w jasny rzucona

poza dnem czy odnajdzie tym jeszcze

echem się toczy, do chat dociera,

przedwieczerz,

galąź serca ­ dzikiej winorośli.

biale drzwi na gościńce otwiera.

­ ale dziś sercem i dlonią chcę nową pieśń ucieleśnić

PRZEWODNICA

i latem z przyzb się śmiejącą ­ Ladę slowiańską ­ Ksieni.

Czy odkryje kto ścieżkę dumania

krasnobarwną plynącego rzeką

To wszystko jest szatą jeno ­ jej barwą, światlem i cieniem

czy policzy te lzy które pieką

Zakukala kukuleczka kozula

i tą tęsknotą, co z piękna pelnego ksztaltu się rodzi,

wśród strun moich samotnego grania?

szarym świtem przez zielony liść,

ale dziś ­ dlonią i sercem chcialbym odnaleźć to drżenie,

dzięciol czarny po korze zatulal

które, nim jabloń wyrosla, szczepilo jej pęd w ogrodzie.

Po cóż prószyć więc lzy na litery

­ możesz iść ­ możesz iść ­ możesz iść..

po co w noc o bezsenność kolatać

aby ćwiartką bialego papieru

Zakukala zozuleńka zakukala,

PIEŚŃ III

wykukala z sinej chmury świt,

Tak oddalać się ciągle od świata?

świt po niebie rozsypal róże biale

i za dziką przestrzenią samotną

cyt ­ poczekaj ­ poczekaj ­ cyt.

znaleźć pustkę jak ból wielokrotną.

Pryśki, Nastki, Jaryny ­ nie pamiętam ­

***

na surową, na chlopską odzież