39

nr 13­14 (425­426) |31.07.­14.o8.2023

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

światowej. Dr. Majewskie-

Franke wyksztalcenie zdobyl

Gabryszewskiego i zaklad do-

wybudować we Lwowie. Pod

po dwóch miesiącach otrzy-

go zastąpil dr Edmund Kowal-

na Lwowskim i Wiedeńskim

brze się rozwijal. W 1908 r.

fabrykę  planowano  dzialki

mano pozwolenie na budowę.

ski (1859­1942), byly dyrek-

Uniwersytetach, po czym do-

przeniósl się na ul. Romano-

na Podzamczu wzdluż ul. Ką-

Niespodziewanie wywolalo to

tor zakladu w Jaworznie i autor

skonalil się w Berlinie i Pary-

wicza 3 (ob. Saksagańskiego)

pielnej, należące dawniej do

sprzeciw wladz miasta, na co

podręcznika ,,Zasady wodo-

żu. W 1900 r. byl asystentem

Zaklad Ortopedyczny. W 1911

Kisielki. Te dzialki od fabry-

zarząd Państwowego Monopo-

lecznictwa". Od 1 lipca 1895 r.

w Klinice chorób wewnętrz-

r. dr. Woytkowski przyjąl pro-

ki wódek ,,J. A. Baczewskiego"

lu Spirytusowego odpowiedzial

stanąl na czele zmodernizowa-

nych Medycznego wydzialu

pozycję spadkobierców Karo-

dzielily jedynie tory kolejowe.

im w ostrej formie: ,,Magistrat

nego ,,Zakladu wodoleczniczego

Uniwersytetu. Od 1908 r. zo-

la Kisielki i zostal dyrektorem

Planowano wykorzystać teren

nie ma prawa zezwalać czy za-

i pensyonatu dla leczących się

stal docentem patologii i terapii

Zakladu pod nazwą ,,Sanato-

pomiędzy fabryką ,,Laokoon"

braniać budowy fabryki wódek

na Kisielce". Prawdopodobnie

ogólnej chorób wewnętrznych.

rium dietetyczne. Zaklad Fi-

i torami. Omawiano to pod-

we Lwowie, ponieważ projek-

wówczas wybudowano nowe

W latach 1909-1916 kiero-

z yko-Hyd ro-Terapeut yc zny

czas rozpatrywania projektu.

towany budynek jest państwo-

gmachy, z których jeden do-

wal ,,Sanatoryum dla chorób

Kisielka". Pracowal tu do wy-

Dyrekcja kolei zaprotestowala

wy. Funkcją Magistratu jest

trwal do naszych czasów. Dzia-

wewnętrznych na Kisielce".

buchu I wojny światowej, Po

przeciwko zbyt bliskiemu usy-

jedynie zatwierdzenie planów

lalność w Zakladzie i zdobyte

Opuścil je, by przejąć Katedrę

wojnie dr. Woytkowski wyje-

tuowaniu zabudowań fabryki

budowli Państwowej Fabryki

doświadczenie pozwolilo mu

patologii i ogólnej terapii Uni-

chal ze Lwowa.

do torów, co zostalo uwzględ-

Wódek nr 10".

zostać docentem Uniwersy-

wersytetu Lwowskiego

Większość dzialek i urzą-

nione podczas budowy.

W latach 1931­1932 fabry-

tetu Lwowskiego, na kierun-

Jednocześnie obok funkcjo-

dzeń po browarze Kisielki wy-

W celu omówienia projektu

ka zostala wybudowana, a pod

ku związanym z wodolecznic-

nowalo ,,Sanatoryum hydro-

kupila firma ,,Piotr Mikolasch

budowy Fabryki wódek Pań-

koniec 1939 r., jak i wszystkie

twem. Okolo 1907 roku opuścil

-terapeutychne ,,Kisielka", któ-

i Spólka" ­ jedna z najbardziej

stwowego Monopolu Spiry-

obiekty przemyslowe Lwowa

on Zaklad i zająl się dzialalno-

rym kierowal doświadczony

znanych firm farmaceutycz-

tusowego na terenach Karola

­ znacjonalizowana. Obecne,

ścią naukową.

lekarz dr Jan Lubicz Woytkow-

nych Galicji. Powstala z daw-

Kisielki w 1928 r. zebrala się

już sowieckie przedsiębior-

W tym czasie obserwujemy

ski (1859­1941). Urodzony na

nej apteki Mikolascha. W 1910

kompetentna komisja, zlożona

stwo państwowe usytuowa-

znaczne zmiany, związane ze

Ziemi Tarnopolskiej ukończyl

r. otrzymala licencję na pro-

z przedstawicieli Magistratu,

ne bylo przy ul. Furgalskiego 2

spadkiem po Karolu Kisielce.

Uniwersytet Jagielloński i byl

wadzenie fabryki ,,Laokoon",

Państwowego Monopolu Spiry-

i mialo nazwę 2 Fabryki likie-

Browar zakończyl swoją dzia-

lekarzem w miasteczku Grzy-

mieszczącej się na terenie

tusowego, Dyrekcji Kolei Pań-

rów i wódek Trestu Likierow

lalność. Okolo r. 1910 r. roz-

malów w Tarnopolskiem. Nawet

dawnego Zakladu Karola Ki-

stwowych, Policji Budowniczej,

i Wódek.

dzielono zaklad leczniczy na

przez jakiś okres pelnil funkcję

sielki przy ul. Opryszkowskiej

a także prawnik dr Leon Wolf,

Nacjonal izacja

dotknę-

dwa pod jednym adresem ­ tak

wice burmistrza Grzymalowa.

pod Wysokim Zamkiem (ob. ul.

przedstawiciel  wlaścicielek

la również fabrykę ,,Laokoon".

powstaly dwa sanatoria.

W pierwszych latach XX w.

Korduby).

parceli Marii Stroynowskiej,

Przy ul. Furgalskiego mieścil

Przy ul. Kąpielnej 8 mieści-

zaprosil go do Lwowa dr An-

W maju 1928 r. Dyrekcja

Karoliny Dulębowej, Gizeli Ba-

się odtąd Ukraiński central-

lo się ,,Sanatoryum dla chorób

toni Gabryszewski, zalożyciel

Państwowego Monopolu Spiry-

rańskiej. Komisja rozpatrzyla

ny Instytut endokrynologii

wewnętrznych", którym kie-

i wlaściciel prywatnego Insty-

tusowego podala do Wydzialu

lokalizację w terenie projektu,

i organoterapii.

rowal dr Marian Franke (1877­

tutu Zanderowskiego i zakladu

budownictwa Magistratu Sto-

przedstawionego przez war-

Omówienie projektu Fabryki

1944), syn znanego profesora

ortopedycznego, który mieścil

lecznego królewskiego miasta

szawskich inżynierów J. Pio-

Wódek bylo ostatnim, gdzie fi-

Politechniki Lwowskiej, kie-

się przy ul. Akademickiej 14

Lwowa projekt i statystyczne

trowskiego i J. Zawadzkiego, już

gurowaly nazwiska potomków

rownika katedry mechaniki

(ob. pr. Szewczenki). Dr Woyt-

obliczenia Państwowej Fabryki

zatwierdzonego w Warszawie.

Karola Kisielki. Dalszy ich los

Jana Nepomucena Franke. Dr

kowski zostal wspólnikiem

wódek nr 10, którą planowano

Nadano pozytywną opinię i już

jest malo znany.

Rusza kampania informacyjna ,,Dziedzictwo bez granic".

Buduj z nami bazę poloników i wygraj podróż po Litwie!

13 lipca o godz. 12:00 Instytut Polonika rozpoczyna kampanię informacyjną

,,Dziedzictwo bez granic", której towarzyszyć będzie wakacyjny konkurs

z nagrodami. Dzialanie ma na celu popularyzowanie wiedzy na temat polskich

śladów poza granicami kraju.

Instytut Polonika zainaugurowal w marcu 2023 roku dzialalność portalu poświęconego polskiemu dziedzic-

twu kulturowemu za granicą www.baza.polonika.pl

Dzięki temu nowoczesnemu narzędziu użytkownik może nie tylko odszukać ślady polskie za granicą (zewi-

dencjonowano obiekty znajdujące się w 58 państwach), ale również zapoznać się z wieloma ciekawymi informa-

cjami z zakresu m.in. historii, historii sztuki, kultury, konserwacji zabytków.

Baza jest nieustanne aktualizowana, obecnie znaleźć w niej można: 54 223 wpisów w tym m.in. dokumentację 213

cmentarzy cywilnych, 13 752 kart nagrobków wraz z informacjami o 38 250 osobach na nich spoczywających oraz

359 kart cmentarzy wojennych, a także informacje o 12 100 osobach spoczywających na nich. Udostępnionych zostalo

350 poloników (z listy liczącej na ten moment 1 000 obiektów). Warto podkreślić, iż integralną częścią portalu jest baza

grobów i cmentarzy polskich poza granicami kraju, zawierająca informacje o osobach pochowanych na cmentarzach

cywilnych oraz katalog polskich grobów i cmentarzy wojennych za granicą. Prace nad jednym z modulów prowadzone

byly z Departamentem Dziedzictwa Kulturowego i Miejsc Pamięci w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Tworzenie katalogu cmentarzy wojennych rozpoczęto w latach 90. XX wieku w Radzie Ochrony Pamięci Walk i Męczeń-

stwa, a obecnie jest on aktualizowany i rozwijany w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Jednym z kluczowych elementów misji Instytutu Polonika jest upowszechnianie wiedzy o polskim dziedzic-

twie kulturowym znajdującym się poza granicami kraju, dlatego 13 lipca br. o godz. 12:00 POLONIKA rozpoczyna

internetową kampanię informacyjną ,,Dziedzictwo bez granic", której celem jest popularyzacja polskiego dzie-

dzictwa za granicą wśród różnych grup wiekowych oraz promowanie edukacyjnego i naukowego profilu portalu

www.baza.polonika.pl

bardzo dużą liczbą miejsc związanych z Polską i Polakami oraz niezwykle interesującą ­ na wielu polach ­ wspól-

Na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie tego dnia będzie można spotkać wyslanników Instytutu Poloni-

ną historią obu państw, która rozpoczęla się już w XIV wieku ­ zaznacza.

ka, którzy rozdawać będą przechodniom specjalne magnesy zawierające informacje o polonikach znajdujących

Procedura konkursu opiera się na dokumentowaniu fotograficznym, opisaniu i przeslaniu do Instytutu Polonika

się poza granicami Polski.

za pośrednictwem formularza znajdującego się na stronie www.baza.polonika.pl/konkurs obiektów (fotografii i opi-

Podczas trwania kampanii odbędzie się również konkurs wakacyjny, w którym glówną nagrodę stanowić

su) związanych z Polską, które uczestnicy mogą odnaleźć w trakcie swoich zagranicznych wakacyjnych podróży.

będzie kilkudniowa podróż po Litwie, obejmująca zwiedzanie miejsc o wysokiej wartości artystycznej i histo-

Wszystkie szczególy Konkursu, Regulamin oraz opis Nagrody znajdują się na stronie www.baza.polonika.

rycznej związanych ze wspólnym dziedzictwem Polski i Litwy. Konkurs ma na celu zaangażowanie uczestników

pl/konkurs

do poznawania historii Polski i Polaków, której świadectwa w postaci poloników (m.in. dziel sztuki, budowli,

Konkurs potrwa do 31 sierpnia br., ogloszenie wyników nastąpi 8 września 2023 roku.

pomników, cmentarzy) zachowaly się w wielu krajach na calym świecie.

Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą ,,Polonika" jest wyspecjalizowaną pań-

­ Kiedy wybieramy się za granicę, często skupiamy się na kulturze odwiedzanego kraju, po to tam też jedziemy ­

stwową instytucją kultury powolaną w 2017 r. przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotra

mówi dr Bartlomiej Gutowski, redaktor naukowy portalu. Dzięki portalowi baza.polonika.pl chcemy rozbudzić cieka-

Glińskiego. Instytut prowadzi projekty o charakterze konserwatorskim, naukowo-badawczym, edukacyjnym

wość w podróżnikach, aby pokazywać rzeczy nieoczywiste, warte poznania. Takie, które mogą opowiadać o naszej

i popularyzatorskim. Dzięki nim zachowywane są materialne świadectwa naszych dziejów i przywracana jest

wspólnej historii, ale też i lepiej ją rozumieć. Zachęcamy do zglębiania tych historii. To jest najciekawsze ­ poznawa-

pamięć o ważnych dla wspólczesnych Polaków postaciach oraz istotnych faktach historycznych.

nie nieznanego. Rozpoczęly się wakacje, więc pomyśleliśmy, że można polączyć przyjemne z pożytecznym. ­ Kon-

Kontakt dla mediów:

kurs nie jest wymagający, ale to nie znaczy, że będzie latwo. Jeśli ktoś znajdzie ciekawy polonik, o którym jeszcze

Lukrecja Jaszewska

nie wiemy, zrobi mu zdjęcie, opisze i wyśle do nas, ma szansę na wygranie glównej nagrody. Liczymy, że dzięki temu

Rzecznik prasowy

konkursowi podróżujący będą z większą uwagą poznawać dane kraje, a dzięki temu również nasz portal wzbogaci

e-mail: ljaszewska@polonika.pl

się o kolejne polonika. Konkurs kierujemy do wszystkich, również do tych osób, które mieszkają za granicą ­ dodaje.

­ Nagrodą glówną jest podróż po najciekawszych miejscach Litwy, w których zachowalo się wiele zabytków

Krzysztof Gromnicki

powiązanych historycznie z dziejami dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów.­ wyjaśnia Aleksandra Dąbkow-

Dzial Komunikacji i Promocji

ska, koordynatorka projektu z Instytutu Polonika. Wyjazd obejmie m.in. zwiedzanie Wilna, Trok i Kowna. Wybór

e-mail: kgromnicki@polonika.pl

Litwy jako kraju, do którego zorganizowana zostanie podróż stanowiąca nagrodę glówną, byl spowodowany