44

nr 13­14 (425­426) |31.07.­14.o8.2023

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Rude konie Stanislawowa

W Ewangelii wedlug

św. Jana wspomniani są

czterej jeźdźcy apokalipsy.

Każdy posiada konia

odpowiedniej maści: bialy

symbolizuje Dżumę, rudy

(koń barwy ognia) ­ Wojnę,

czarny ­ Glód, trupio

blady ­ Śmierć. W historii

naszego miasta jego ulice

i place najczęściej deptaly

konie barwy ognia.

KSIĄŻĘ MICHAIL DASZKOW

IWAN BONDAREW

ZDOBYL STANISLAWÓW W 1764

Walka krzyża i pólksiężyca

R.

Stanislawów zostal zaplano-

wany jako miasto-forteca i ce-

Następnie w mieście prze-

lowo przeznaczony do obrony.

bywaly wojska saksońskie,

,,JEŹDŹCY APOKALIPSY", MAL. WASYL WASNIECOW

Tereny mieszkalne otoczone

bo król polski August II byl

Józef Potocki, stanąl po stronie

byly murem obronnym, we-

również  elektorem  saskim.

Leszczyńskiego, jako krewne-

dlug najnowszej mody holen-

W 1712 r. partyzanci Potockie-

go swej malżonki i... niebawem

derskiej. Sześć, a potem osiem

go z kilkoma szwedzkimi ofice-

bastionów obronnych i glębo-

gorzko tego pożalowal.

rami-instruktorami wykonali

Na początku 1707 r. do Ga-

ka fosa z wodą chronily spokój

śmialy rajd z terenów Molda-

mieszkańców. Ponadto, Stani-

licji wtargnęla armia rosyjska

wii i zdobyli magnacką stolicę.

slawów byl magnacką stolicą

pod dowództwem carskiego fa-

Król rozkazal hetmanowi Sie-

i stąd Potoccy byli zaintere-

woryty Aleksandra Meńszy-

niawskiemu odbić miasto. Par-

sowani bezpieczeństwem jego

kowa, który na zdobycie miasta

tyzanci bronili się zaciekle, ale

mieszkańców.

wyslal specjalny oddzial woj-

odcięci od swoich zmuszeni

Pierwszy chrzest bojowy

skowy. Sluchy, że do Stanisla-

byli poddać się.

mógl stać się jego ostatnim.

wowa zbliżają się hordy krwio-

Wówczas Józef Potocki na-

W 1676 r. pod mury fortecy

żerczych Kalmyków i kozaków

reszcie zrozumial, że obral

podeszla cala armia turecka.

dońskich  wywolaly  wśród

niewlaściwy obóz polityczny

Celem imperium Osmańskie-

mieszkańców panikę. Szlach-

i pogodzil się z Augustem. Król

go bylo oderwania Pokucia od

ta i co zamożniejsi mieszczanie

mu przebaczyl. W 1733 r. król

Rzeczypospolitej i przekazanie

uciekli gdzie się dalo. W mie-

umiera i rozpoczyna się wojna

go pod zarząd swemu sojuszni-

ście pozostala jedynie biedota

o polski spadek. Francja i więk-

kowi ­ Hospodarowi Moldaw-

z grupką ormiańskiego magi-

szość szlachty poparla znanego

skiemu. Miasto bylo mlode ­

stratu. Na szczęście Meńszy-

już nam Stanislawa Leszczyń-

zalożone dopiero w latach 1660

kow skierowal na miasto nie

skiego. Potocki, rzecz jasna,

­ i nie zdążono nawet bastio-

dziką konnicę, a regularne od-

znów stanąl u jego boku. Wyni-

ny omurować kamieniem. Sily

dzialy wojskowe. Stacjonowa-

kiem tego byla kolejna inwazja

byly nierówne. Historycy sza-

ly one w mieście przez caly rok

moskali.

cują liczebność oceniają wojska

i odeszly lupiąc miasto na ty-

Wiosną 1734 r. oddzial ka-

tureckiego na 40 tys., ponadto

siąc talarów.

walerii gen. Lassi zdobyl i ogra-

okolo 50 tys. Tatarów Krym-

Po raz drugi Stanislawów

bil miasto. Potocki natychmiast

skich. Dowodzil nimi doświad-

skapitulowal przed rosyjskim

uznaje Augusta III królem Rze-

czony wódz Ibrahim-Pasza,

brygadierem Gawriilem Kro-

czypospolitej. Nareszcie można

ROSYJSKA PIECHOTA W CZASACH WOJNY PÓLNOCNEJ. LITOGRAFIA

którego za okrucieństwo prze-

potowym, który we wrześniu

bylo odetchnąć z ulgą, ale... nie

XVIII W.

zwano Szajtanem ­ Diablem.

1709 r. wdarl się na Poku-

na dlugo.

dal w skórę swoim politycz-

Leszczyńskiego.  Prawowi-

Miasta bronilo 1700 polskich

cie z pięciotysięczną dywizją.

W 1739 r podczas wojny ro-

ty monarcha August II nie

nym oponentom. Szczególnie

żolnierzy i tysiąc kozaków. Si-

I znów moskale stali w mieście

syjsko-tureckiej armia feld-

mial zamiaru zrzekać się tro-

dostalo się Polsce, gdzie nawet

lami tymi dowodzil Jan Den-

przez rok i znów komendant,

marszalka Minicha zdobyla

część szlachty obrala na kró-

nu i wybuchla wojna domo-

nenmark. Nawet, jeżeli dodamy

kpt. Burakow, nalożyl na mia-

Chocim. Wywiad doniósl, że

la proszwedzkiego Stanislawa

wa. Wlaściciel Stanislawowa,

do tego kilka tysięcy uzbrojo-

sto kontrybucję.

jej komendant Kolczak-Pasza

nych mieszczan ­ to i tak okaże

wraz z haremem i skarbami

się dość mizerny stosunek.

schronil się w Stanislawowie.

Oblężenie trwalo 10 dni.

Minich wysyla kawaleryjska

W tym czasie garnizon walczyl

grupę księcia Kantemira, by

zaciekle i... doczekal się zwycię-

zdobyl tureckie skarby i jed-

stwa. Na pomoc miastu przybyl

nocześnie ukaral Potockiego

Jan III Sobieski. Na wieść o tym

za antyrosyjskie intrygi. Feld-

Turcy zwinęli obóz i ruszyli na

marszalek zupelnie nie przej-

spotkanie wojsk koronnych.

mowal się tym, że Polska byla

Wkrótce ulożono pokój, zgodnie

krajem neutralnym. Rosjanie

z którym Pokucie zostalo polskie.

znów stanęli u bram Stanisla-

A wszystko dzięki temu, że Sta-

wowa. Na szczęście garnizo-

nislawów się obronil.

nem fortecy dowodzil odważny

general Gundorf, który spotkal

Przejściowe podwórko

nieproszonych gości armatnim

Któryś  historyk  zazna-

ogniem i ci szybko odeszli.

czyl żartem, że Stanislawów

Śmierć Augusta III wywolala

w XVIII w. byl miastem sla-

kolejną wojnę. Szlachta nie po-

wy rosyjskiego oręża, bowiem

parla rosyjskiego protegowane-

w tym czasie Rosjanie kilka-

go Stanislawa Poniatowskiego

krotnie zajmowali miasto. Cza-

i oglosila Konfederację Galicyj-

sem odbywalo się to nawet bez

ską. Na stlumienie buntu ruszyl

walki.

książę Michail Daszkow z kor-

W 1700 r. wybuchla Wojna

pusem ekspedycyjnym. Konfe-

Pólnocna, gdy Dania, Rzecz-

deraci schronili się za murami

pospolita i Moskowia wystą-

stanislawowskiej fortecy, ale

pily przeciwko Szwecji. Mlody

to ich nie uratowalo. W lipcu

król Karol XII szybko jednak

1764 r. Daszkow ostrzelal miasto

ROSYJSCY ŻOLNIERZE W MIEŚCIE W 1914 R.