22

nr 17 (429) |15­28.09.2023

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Legendy starego Stanislawowa  (część 75)

IWAN BONDAREW

Upadek w wiek XVII

Na początku lat 1960 sta-

ry forteczny bastion od strony

ul. Nowhorodzkiej wyglądal jak

dlugi ziemny nasyp, z którego

miejscami wyglądal mur z cegiel.

Na wewnętrznym dziedzińcu

byla stolarnia, gdzie wyrabiano

trumny dla sąsiedniego prosek-

torium, a przed nią leżal prze-

stronny plac sportowy Akademii

Medycznej. Tam wówczas gral

w pilkę Serhij Weresow, który

opowiedzial mi tę historię.

WYJAZD JEDNOSTKI PANCERNEJ

­ Bylo to w czerwcu 1966 r.

Ukończylem akurat 7 klasę ­

1967 r. Iwano-Frankiwsk. Sta-

(w zależności od rodzaju tapi-

RESZTKI SKLEPIENIA KAZAMATÓW PRZY UL. NOWHORODZKIEJ

wspomina Serhij. ­ Ponieważ

dion ,,Spartak".

cerki). Ale wysokie ceny nie od-

w moim domu nie bylo podwór-

Do 1981 r. tak nazywal się

byl architekt Leonid Popiczen-

powtarzano popularny żart:

straszaly. ,,Huculka", jak i więk-

ka, spędzaliśmy z chlopakami

ko. Obiecal on zakończyć roz-

,,Ogloszenie na slupie: Sprzeda-

obecny stadion ,,Ruchu". Oprócz

szość towarów w ówczesnym

wiele czasu na placu Akademii

budowę bulwaru nadbrzeżnego

je się Huculka. Nie stara. Część

meczy pilkarskich odbywaly

ZSRR, stanowila ,,czarny defi-

Medycznej. Tego letniego dnia

się tu różne uroczystości z oka-

i zaanonsowal wielką zabudowę

miękka w dobrym stanie".

cyt". W sklepach meblowych na

graliśmy w pilkę. Zbyt moc-

zji świąt państwowych. Rolę

mieszkaniową przy ul. Gagarina

Kto żyl w tamtych czasach,

wystawie staly jedynie wzorce,

no kopnąlem pilkę, przeleciala

wodza zagrali zawodowi akto-

w kierunku Wolczyńca.

ten zrozumie, że mowa tu nie

same zaś meble sprzedawano po

ona za stolarkę i upadla w tym

Jednak najbardziej intere-

rzy teatru lub Filharmonii. Sta-

o mieszkance gór w średnim

znajomości, przez administrację

miejscu, gdzie dziś stoi kawiar-

sująca część jego wypowie-

rzy znawcy teatru powiadali, że

wieku z prężnym tylkiem, ale

sklepu, znajomych na magazy-

nia. Wszedlszy na grzbiet walu

roli Lenina nie powierzano byle

dzi dotyczyla wlaśnie Rynku.

o komplecie mebli lokalnego me-

nie lub pracowników kombina-

zobaczylem, że w tym miejscu,

komu i za jej zagranie placo-

Wedlug niego centrum miasta

blowego kombinatu pod nazwą

tu. Za ,,pośrednictwo" doplacano

gdzie uderzyla pilka powsta-

no ladne pieniądze. Szczególnie

mialo przenieść się na Rynek.

,,Huculka". Zdjęcie tego kom-

100-200 rubli.

la dziura, do której moglem bez

wzięci byli aktorzy, którzy nie

Wówczas jeszcze placu przed

pletu zamieszczaly przeważnie

W latach 80. XX w. kombinat

problemu wleźć. Koledzy po-

wymawiali litery ,,r".

hotelem ,,Nadija" jak i same-

wszystkie przewodniki po mie-

zmodernizowano i ruszyla nowa

wiedzieli: ,,Zawalileś sufit, to leź

go hotelu nie bylo i za oficjalny

ście i okolicach. W odróżnie-

produkcja ­ ,,ścianka Kalina",

Pożegnanie Slowianki

tam sam". Związali kilka koszul

centralny plac miasta uważano

niu od innych kompletów mebli,

która byla trzykrotnie droższa.

i pomogli mi wleźć do podziemi.

Rynek. Jak określil architekt ­

,,Praska wiosna" 1968 r.

,,Huculka" posiadala państwowy

Produkcję ,,Huculki" zakończo-

Byly tam gole ściany i pano-

,,zniesione mają zostać wszyst-

zakończyla się interwencją

znak jakości i bylo latwo ją kupić.

no, ale w niektórych mieszka-

wal idealny porządek. Mialo się

kie nie zabytkowe domy".

państw bloku warszawskie-

Komplet zaczęto produkować

niach można oglądać ją do dziś

wrażenie, że te kazamaty do-

Ciekawe, jakie kamienice

go. W interwencji na Czecho-

w 1967 r. Interesujące, że zapro-

­ wprawdzie ,,miękka" jej część

piero co ktoś pozamiatal. Przez

uważal on za ,,nie zabytkowe"?

slowację brala udzial 38 armia,

jektowal go wcale nie huculski

jest już mocno sfatygowana.

wylom w murze moglem trafić

Polskie kamienice, które prze-

której jednostki rozlokowane

stolarz, lecz Anton Szajerman.

Lenin we Frankiwsku

do sąsiedniego pomieszczenia,

trwaly ,,marmoladowy pożar",

byly w Iwano-Frankiwsku.

Komplet od razu stal się po-

ale nie zaryzykowalem wcho-

czy austriackie dwupiętrowe

Życiorys wodza światowego

Po wyjeździe wielu jednostek

pularny dzięki swej funkcjonal-

dzenia w calkowitą ciemność.

z początku XX w.? Oprócz nich

proletariatu jest przestudiowa-

kadrowych ogloszono mobili-

ności, wygodzie i rozwiązaniom

Gdy wylazlem, natychmiast

na Rynku innych kamienic nie

ny bardzo dokladnie i bialych

zację i powstaly nowe jednost-

technicznym. W różnych okre-

poszedlem na posterunek mili-

bylo.

plam prawie nie pozostalo. Hi-

ki, mające zadanie chronienia

sach produkcję ,,Huculki" wzna-

cji na ul. Belwederskiej, by za-

Co mialo powstać na ich

storycy dyskutują czy byl Le-

granicy ZSRR. Powolano re-

wiano i poszerzano komplet

wiadomić o znalezionych pod-

miejscu? Nie uwierzycie ­ ,,...

nin we Lwowie, ale w Stanisla-

zerwistów, czyli osoby, które

o nowe segmenty. Zmodyfiko-

ziemiach. Przyszedl milicjant,

powstanie tu cyrk, miejski Dom

wowie na pewno go nie bylo.

dawno odbyly slużbę w wojsku

wany komplet ,,Huculka ­ 3M"

poklepal nas po ramionach i za-

kultury, biblioteka obwodowa

skladal się z kredensu, trzech

Ale oto Lenin do Frankiwska

i pracowaly w cywilu. Takich

pewnil, że dokonaliśmy histo-

na milion książek i szesnasto-

jednak zawital! A nawet wyglosil

zmobilizowanych  nazywano

szaf (książkowej, kombinowanej

rycznego odkrycia.

piętrowe domy mieszkalne".

plomienne przemówienie z wozu

,,partyzantami".

i podwójnej na odzież). Wszyst-

Dumni z pochwaly chlopcy

pancernego przed rzeszami lud-

Sytuacja na świecie byla na-

Gdyby ten ,,wspanialy" plan

kie części można bylo ustawić

rozeszli się po domach. Nieba-

ności Przykarpacia. Jak to mo-

pięta i nie wykluczano nawet

wprowadzono w życie, to histo-

w jednej linii i zajmowal on calą

wem Serhij pojechal nad morze

glo być, przecież zmarl na dlu-

konfliktu z państwami NATO.

ryczne centrum malo czym róż-

ścianę ówczesnych mieszkań.

i wrócil do Frankiwska dopiero

go przez zmianą nazwy miasta?

Dlatego rodziny odprowadzaly

niloby się od Pozytronu czy Pa-

Stąd jego określenie ,,ścianka".

pod koniec sierpnia. Gdy chlop-

Ale zachowalo się nawet zdjęcie

,,partyzantów" do wojska jak na

siecznej ­ a może o to chodzilo?

Komplet szaf uzupelniala

cy znów przyszli na plac zoba-

z tego historycznego wiecu.

wojnę. Przyszly pisarz Jurij And-

część ,,miękka" ­ rozkladany

Stara dobra Huculka

czyli, że ,,ich" kazamat zasypa-

Żartuję, oczywiście, a i Le-

ruchowycz byl świadkiem zala-

tapczan, dwa fotele, lawa i stól

ny jest calkowicie śmieciem.

Niektóre dowcipy odcho-

nin nie jest prawdziwy. Czego

dowania jednostki pancernej na

z sześcioma krzeslami.

Mieszkańcy sąsiednich bu-

dzą w niepamięć wraz z epo-

nie można powiedzieć o zdję-

frankiwskim dworcu. Oto frag-

Taki komfort nie bylo tani.

dynków wykorzystali to ,,histo-

ką, w której powstaly. Wspól-

ciu. Zachowalo się ono w archi-

ment jego powieści ,,Tajemnica".

Ówczesny pracownik kombi-

ryczne odkrycie"na swój sposób.

czesnych  bawily,  ale  ich

wach Muzeum krajoznawczego

- I oto w jednego z nich (par-

natu meblowego Wolodymyr

i ma ciekawy napis na odwrocie:

potomkowie zupelnie nie ro-

tyzantów ­ aut.) na peronie

Kukulak wspomina, że same

Postrach na architektów

zumieją ich sensu. Na przyklad

,,Teatralizowane przedstawienie

szafy kosztowaly 1200 rubli,

wczepila się jego żona. Wisiala na

w latach 1970. we Frankiwsku

z Festiwalu mlodzieży. Wrzesień

Wspólczesny Iwano-Fran-

nim i lamentowala co tchu. Pada-

a część ,,miękka" ­ 500-600

kiwsk trudno wyobrazić sobie

la przed nim na kolana, trzyma-

bez Rynku. Jest on historycz-

la za nogi i o prawie bila czolem

nym centrum miasta, ulubio-

w ziemię. Nie, jednak bila, bila!

nym miejscem spacerów miesz-

Chlop czul się niezręcznie, że

kańców i turystów, nawet

jego baba jest taką histeryczką

pomimo nieudolnego wtrącania

i co chwila niezdarnie odpychal

się jego przestrzeń wspólczesnej

ją na bok, tym bardziej, że ofice-

zabudowy.

rowie zaczęli na niego pokrzyki-

Zdarzyla się jednak w historii

wać i to coraz bardziej nerwowo.

chwila, gdy miasto moglo utracić

Nareszcie wyrwal się z jej mo-

swoja perlę. W czasach sowiec-

krych objęć i wszedl w gląb wa-

kich powstal projekt polączenia

gonu. Wówczas wystawil glowę

Rynku z pl. Szeptyckiego po-

z okna: jak tam moja histerycz-

przez rozbiórkę stojących mię-

ka? Nagle slyszy poprzez gorzką

dzy nimi zabudowań. Znalazlem

rozpacz: ,,Iwasiu, slyszysz? Jak

ostatnio potwierdzenie tego.

będziesz w Pradze, to kup mi faj-

Na początku września 1966

ne meszty! Rozmiar 37!"

r. miejski wydzial partii zwolal

Po tym pociąg ruszyl".

,,okrągly stól" dla dziennikarzy,

Wątpliwe, by Iwasiu przy-

by podzielić się swymi urbani-

wiózl jej fajne meszty, bo party-

stycznymi planami rekonstruk-

zantów dalej jak na Zakarpacie

cji miasta. Wśród prelegentów

nie puszczano.

RYNEK, WIDOK Z DRONU