28

nr 17 (429) |15­28.09.2023

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Ostatni sekret namiestnika Galicji Leona Pinińskiego (cz. 4)

Publiczność

i prasa lwowska

byly zszokowane

wiadomością o śmierci

dyrektora GKO

Franciszka Zimy

i chętnie wierzyly

w najgorsze, sensacyjne

plotki.

TEKST I ZDJĘCIA

JURIJ SMIRNOW

P

rasa we wszystkich szcze-

gólach opisywala ostatnie

godziny życia dyrektora.

Na przyklad ,,Kurier Lwowski"

pisal: ,,Po poludniu odwiedzi-

GROBOWIEC FRANCISZKA ZIMY

la jego w celi żona i zięć, a roz-

poszlo ponad 5 milionów

mowa odbyla się w obecności

Szczepanowski zmarl na zawal

sędziego śledczego. Kiedy spo-

serca. Prostytutka Fuhrman-

funduszu rezerwowego

tkanie skończylo się, pozostal

nowa zostala uniewinniona

Kasy, falszowano księgi

Zima w najwyższym stopniu

i zachowala wszystkie swoje

i rachunki, wydzierano

rozdrażniony, a potem zażądal

nieruchomości i kapitaly zaro-

z ksiąg kartki ­ i mimo

syfon wody sodowej, wypil jed-

bione ,,usilną pracą w zawodzie".

to nie ma winnych!".

ną szklankę, polożyl się do lóżka

W części spoleczeństwa taki

i zacząl czytać jakąś książkę. Po

wyrok wywolal ostrą negatyw-

Przekierowanie  śledztwa

godzinie dziewiątej wieczorem

ną reakcję.

na blędne tory, skupienie uwa-

uczul, że jest mu niedobrze. Co

Prezydent wyższego

gi na sprawach drugorzędnych,

chwilę ból narastal do tego stop-

GRÓB STANISLAWA SZCZEPANOWSKIEGO

sądu krajowego

nia, że z piersi jego zaczęly się

a faktycznie oszukanie opinii

Krzyżanowski pisal, że

wydobywać straszne jęki, a cia-

publicznej, niedopuszczenie do

(1847­1899) byl nieślubnym

dr Tchórznicki

w Banku Kredytowym

synem Wladyslawa hr. Badeni

lo w strasznych konwulsjach

rozprawy fachowych świad-

wystosowal do ministra

i aktorki dramatycznej Teofili

poczęlo się formalnie wić z bole-

ków bylo tym glównym sekre-

dzialy się liczne

sprawiedliwości

Targowskiej. Stanislaw otrzy-

tem, glówną tajemnicą calego

ści". Zawolano strażnika, który

nieprawidlowości,

telegram o następującej

mal dobre wyksztalcenie i zro-

wezwal natychmiast naczelne-

,,lwowskiego procesu o miliony".

o których on nie

treści: ,,Ku oburzeniu

bil karierę. Byl postacią cenioną

go dozorcę. W calym więzieniu

Wszystko skończylo się ku zado-

wiedzial. Dalej

w świecie finansowym Galicji.

zapanowalo wielkie poruszenie,

woleniu wyższych sfer, również

wszystkich uczciwych

wyliczyl on dokladnie

Od 1892 roku obejmowal posadę

a kiedy przybyli lekarze sądo-

ciekawskich,  poszukujących

ludzi oskarżeni

wszystkie owe rzekome

dyrektora Banku Kredytowe-

wi dr Gabel i dr Schmidt, Zima

sensacji obywateli. Wszyscy zo-

zostali uwolnieni".

wydawszy okrzyk ,,Jezus Ma-

stali zadowoleni, nie ujawniono

go. Jako adwokat mial przeważ-

mankamenty, ferując

,,Kurier Lwowski"

nie klientelę arystokratyczną,

ria" skonal. Stalo się to o godzi-

jedynie prawdy o aferach w GKO.

nadzwyczaj ciężkie

pisal: ,,Spoleczeństwo

do której należaly rody Sapie-

Nie mniej sensacyjnie wy-

nie trzy kwadranse na dziesiątą

zarzuty przeciw

bylo oburzone

hów, Badenich, Goluchowskich,

glądala sprawa samobójstwa

wieczorem".

sposobom prowadzenia

Skrzyńskich i inni. Byl Krzy-

w dniu 11 marca 1899 roku

Opinia publiczna wymagala

malwersacjami

tej instytucji

żanowski czlowiekiem inteli-

dyrektora lwowskiego Banku

niezależnej ekspertyzy medycz-

odkrytymi

i oświadczyl, że ten stan

gentnym, ale nerwowym i men-

Kredytowego dra Stanislawa

nej okoliczności naglej śmierci

w Kasie, ale też kilkoma

rzeczy zmusza go do

Krzyżanowskiego. Glównymi

talnie zmiennego usposobienia.

Franciszka Zimy, ale admini-

samobójstwami, które

akcjonariuszami Banku Kre-

W chwili śmierci w wieku 52 lat

stracja krajowa nie dopuścila

targnięcia się na siebie

mialy związek z Kasą.

byl kawalerem.

dytowego byli książęta Sapie-

takowej. Lwowscy medycy są-

samego...

Życie osobiste Stanislawa

howie, przedstawiciele wply-

dowi w rezultacie sekcji zwlok

Skutek tego: w GKO

Kiedy treść listu stawala się

Krzyżanowskiego bylo owiane

wowych kól konserwatywnej

stwierdzili, że śmierć Zimy na-

dzialy się nadużycia,

coraz drażliwszą i doszlo do wy-

licznymi tajemnicami. To samo

arystokracji galicyjskiej.

stąpila ,,wskutek udaru serco-

na przedsiębiorstwa

miany konkretnych nazwisk,

Po Lwowie krążyly poglo-

można powiedzieć o jego dzia-

wego, zaś bezpośrednią przy-

Szczepanowskiego,

hrabia Stanislaw Badeni, mar-

lalności w Banku Kredytowym.

ski, że Stanislaw Krzyżanowski

czyną śmierci bylo porażenie

szalek krajowy, przerwal czyta-

Sprawy potoczyly się nieprze-

mięśnia sercowego", co mialo

nie listu i kazal dalszą jego treść

widywalnie, kiedy w nocy

być naturalnym w jego wieku.

przekazać tylko jemu, dyrekto-

z 10 na 11 marca 1899 Stanislaw

Część prasy lwowskiej i wiedeń-

rowi Banku Krajowego Alfredo-

Krzyżanowski popelnil samo-

skiej wprost pisala, że za otrucie

wi Zagórskiemu i notariuszowi

bójstwo w swoim mieszkaniu

Zimy obiecano 500.000 zl.

Józefowi Onyszkiewiczowi. Nikt

przy ul. Jagiellońskiej 7. Slowo

Już po śmierci dyrektora

już później tego listu nie widzial.

Polskie z dnia 11 marca donosi-

Zimy czterech innych oskarżo-

Otóż powody śmierci Krzy-

lo: ,,Alarmująca wieść obleciala

nych postawiono przed sądem

żanowskiego i konkretne na-

dziś rano miasto. Opowiadano

przysięglych. Na kilkudziesię-

zwiska zostaly utajone. Kim byl

ją sobie na ulicach, w kolach pu-

ciu posiedzeniach przeslucha-

ten ,,Szatan", który opętal denata,

blicznych, urzędach. W koryta-

no ponad 60 świadków. Wśród

już na zawsze pozostalo tajemni-

rzach sejmowych grupowali się

nich jednak nie bylo najważ-

cą, ostatnim sekretem Stanisla-

poslowie, udzielając sobie wza-

niejszych, mianowicie radcy

wa Krzyżanowskiego. W mie-

jemnie wieści".

Kleeberga, przedstawicieli Na-

ście przekazywano pogloski, że

W mieszkaniu denata zaraz

miestnictwa i Komisji rewizyj-

Bank Kredytowy może oglosić

na pierwszą wiadomość o sa-

nej GKO. 9 listopada 1899 roku

bankructwo. Zaniepokojeni sa-

mobójstwie pojawili się obydwaj

przewodniczący lawy inżynier

mobójstwem Krzyżanowskiego

hrabiowie Badeniowie, przybyl

Chylewski odczytal werdykt

klienci przypuścili prawdziwy

również dyrektor Banku Krajo-

sądu. Wyrok lawy przysięglych

,,szturm banku po odbiór pienię-

wego. W pokoju znaleziono kilka

byl niespodzianką dla publicz-

dzy". Pogrzeb Stanislawa Krzy-

listów do krewnych oraz do dy-

ności i niektórych kól politycz-

żanowskiego odbyl się 13 marca

rektora Banku Kredytowego. Je-

nych. Uwolniono wszystkich

1899 roku. Obok najbliższej ro-

den list byl bez adresu. Na niego

oskarżonych, również Szcze-

dziny, w kondukcie pogrzebo-

od razu zwrócil uwagę hr. Stani-

panowskiego, co oczywiście nie

wym uczestniczyli hrabiowie

slaw Badeni. List zaczynal się od

zwolnilo go od wyplaty milio-

Badeniowie, dyrekcja i urzęd-

slów: ,,Szatanie! Opętaleś mnie...".

nowych dlugów. Tajni reżyse-

nicy Banku. Jednak nazwiska

W innym zaś liście przedśmiert-

rzy procesu GKO osiągnęli nie-

możliwych winnych w samo-

nym  Krzyżanowski  napisal

stety pelny sukces. W procesie

bójczej śmierci S. Krzyżanow-

wprost: ,,Padlem ofiarą machi-

więcej nie padlo żadne wysokie

skiego i prawdziwa sytuacja fi-

nacji...". I te wlaśnie machinacje

nazwisko, nie zostaly ujaw-

nansowa Banku Kredytowego

w Banku Kredytowym wlożyly

nione milionowe afery, dyrek-

nigdy nie zostaly ujawnione.

mu broń samobójczą do ręki.

tor Zima zostal otruty, inżynier

KAPLICA KRZYŻANOWSKICH