11

nr 18 (430) 29.09.­16.10. 2023

Wydarzenia

www.kuriergalicyjski.com

Rozważania o stosunkach polsko-ukraińskich

dwudziesty trzeci tom ,,Rocznika

Lwowskiego", wydanego w Warszawie,

wśród materialów którego ukazal się

Polacy i Ukraińcy

jego artykul pt. ,,Wojna rosyjsko-ukra-

ińska XXI wieku w oczach naocznego

­ dwa narody,

świadka i jej znaczenie dla Ukrainy

istniejące obok

i Europy (część I)".

siebie przez stulecia.

­ To wlaśnie strona polska ­ zazna-

W ich stosunkach

czyl Andrzej Amons ­ już w drugim mie-

siącu wojny zwrócila się do mnie jako

bywalo różnie, ale jak

naocznego świadka tych strasznych

świadczy historia ­

wydarzeń i jako mieszkańca Kijowa

gdy walczą ze sobą,

z prośbą o napisanie artykulu o wojnie

wygrywa trzeci.

rosyjsko-ukraińskiej. Tematem publi-

kacji bylo zobrazowanie wojny rosyj-

Spróbuję krótko

sko-ukraińskiej z punktu widzenia

prześledzić glówne

zwyklego obywatela, a także naukowe

momenty stosunków

i prawne interpretacje tej definicji w to-

polsko-ukraińskich

czącej się dziś wojnie. Analiza już ponad

trzy miesiące trwającej wówczas rosyj-

w XX i na początku XXI

skiej inwazji pozwolila mi napisać ten

wieku.

artykul, który ukazal się w przedstawia-

nej książce. Chcę też z glębi serca podzię-

UDZIAL PREZYDENTA UKRAINY W OTWARCIU POLSKO-UKRAIŃSKICH KONSULTACJI

kować Polskiemu Instytutowi Pamięci

PETRO HAWRYLYSZYN

MIĘDZYNARODOWYCH, 1 CZERWCA 2022 R.

P

Narodowej za okazane wspóldzialanie.

olska obecność na tere-

od panowaniem bolszewickiej

zagrażać również wrogowie

podstawie podpisanej 9 wrze-

W prezentacji w trybie online

nach wspólczesnej Ukra-

Rosji. Jak podkreślają history-

zewnętrzni: Niemcy i ZSRR.

śnia 1944 r. w Lublinie pomię-

uczestniczyl także redaktor naczelny

iny datuje się od XIV w.,

cy A. Szarij i J. Szymow: ,,Pro-

Warszawa starala się utrzy-

dzy rządem ZSRR i Polskim

,,Rocznika Lwowskiego" dr Krzysztof

po przejęciu tych terenów przez

gram Pilsudskiego pozostal

mać z tymi sąsiadami stosun-

Komitetem Wyzwolenia Naro-

Smolana, który w slowie wstępnym

koronę polską. Od tej chwi-

niewykonany: zamiast federa-

ki neutralne, nie zbliżając się

dowego ,,Umowy o ewakuacji

opowiedzial o historii powstania wy-

li polski żywiol mial istotny

cyjnego zjednoczenia narodów

z żadnym z nich. Rząd pol-

ukraińskiej ludności z tere-

dania oraz wyznal:

wplyw na życie mieszkańców

Europy Wschodniej na mapie

ski podpisal umowy o sojuszu

nów Polski i obywateli polskich

­ Oddając w ręce czytelników kolejny

na terenach obecnej Ukrainy.

Europy zjawilo się wielonaro-

z Paryżem i Londynem. Jednak

ZSRR do Polski". Trwala ona

numer ,,Rocznika Lwowskiego", muszę

Pod koniec XVIII w. I Rzecz-

dowe państwo, które upodoba-

w sytuacji decydującej, gdy III

od 10 października 1944 r. do

zaznaczyć, że jego zawartość jest inna

pospolita przestala istnieć, co

lo sobie haslo ,,Polska dla Pola-

Rzesza 1 września 1939 r. za-

15 września 1946 r. Polaków

niż planowaliśmy. Dzień 24 lutego 2022

doprowadzilo do utraty przez

ków" i asymilację mniejszości

atakowala Polskę, nie spelni-

zmusily do opuszczenia swoich

roku zmienil wszystko. Agresja dokona-

Polaków państwowości. Jednak

narodowych".

ly one swego zadania. Po tym,

ziem zlożone realia życia w to-

na przez putinowską rosję, zmusila nas

idea niepodleglości żyla w ser-

Taka polityka narodowo-

jak 17 września przez wschod-

talitarnym reżymie ZSRR. De-

do zmiany zawartości niniejszego tomu.

cach kolejnych pokoleń.

ściowa prowadzila II Rzeczpo-

nia granicę Rzeczypospoli-

cyzje przyspieszaly represje ze

Nie mogliśmy pozostać obojętni wobec

Z czasem Polacy zrozumie-

spolitą w wielu przypadkach

tej przeszly oddzialy Armii

strony wladz ­ areszty, likwi-

krwi, cierpienia ludzi, rannych, tortu-

li, że na chaosie, który powstal

do ciemnego kąta. Ze strony

Czerwonej (zgodnie z pak-

dacja polskiego szkolnictwa,

rowanych, wywożonych i uchodzą-

w Europie po wybuchu I wojny

radykalnie nastawionej części

tem Ribbentrop ­ Molotow),

prześladowanie kościola ka-

cych, tracących wszystkich i wszystko...

światowej i rewolucji w Rosji,

Ukraińców nie bylo chęci pój-

czwarty rozbiór Polski stal się

tolickiego. Z Polski na Ukrainę

Moskiewskie twierdzenia, że Ukrainę

mogą skorzystać. Przywódca

ścia na kompromis z Polakami.

faktem dokonanym. Bohater-

wieziono jednocześnie ludność

stworzyl Lenin, że Ukraińcy to tylko

walki o niepodleglość Polski

Atmosferę pogorszyla odmowa

stwo Wojska Polskiego, w sze-

ukraińską.

część narodu rosyjskiego, spowodowa-

Józef Pilsudski pragnąl mak-

nadania obiecanej autonomii

regach którego walczyli rów-

W kwietniu ­ lipcu 1947 r.

ly, iż musieliśmy podjąć próbę przeciw-

symalnie poszerzyć ziemie

Galicji. OUN, powstala w 1929

nież Ukraińcy, nie uratowalo

miala miejsce operacja ,,Wi-

stawienia się moskiewskim klamstew-

Polski. Wschodnia Galicja zna-

r., rozpoczęla dzialalność terro-

państwa ­ sily byly zbyt nie-

sla", polegająca na przymuso-

kom, ale i przypomnieć niektóre fakty

lazla się w obrębie wladz War-

rystyczną. W 1930 r. polski rząd

równe. W wyniku tego faktu

wym wysiedleniu przy pomocy

i wydarzenia z przeszlości kresów polu-

szawy po 10 miesiącach wojny

odpowiedzial represjami prze-

okolo 6 mln obywateli II Rze-

wojska ZSRR, Polski Ludowej

dniowo-wschodnich... Postanowiliśmy

Polski z ogloszoną we Lwo-

ciwko ludności ukraińskiej,

czypospolitej stalo się ofiara-

i Republiki Czeskiej Ukraińców

również udostępnić nasze lamy kolegom

wie 13 listopada 1918 r. Za-

pacyfikując niektóre okolice.

mi nazistów i sowietów.

z Lemkowszczyzny, Nadsania,

historykom z Ukrainy. W nawale tra-

chodnio-Ukraińską Republiką

Nie byly też idealne stosunki

Niestety, wewnętrzne proble-

Podlasia i Chelmszczyzny na

gicznych wydarzeń często zapominamy,

Ludową.

wladz polskich z innymi mniej-

my mialy swą krwawą konty-

Ziemie zachodnie i pólnocne

że straty ponosi również nauka ukraiń-

Do  planów  Pilsudskiego

szościami ­ Żydami, Niemcami

nuację. W warunkach okupacji

nowego socjalistycznego pań-

ska, że niszczona jest kultura, sztuka...

wchodzilo nie tylko odrodzenie

czy Bialorusinami.

niemieckiej rozpoczęla się walka

stwa polskiego.

Autorem drugiej przedstawionej na

państwa polskiego, ale utwo-

Szerokim echem rozeszla się

pomiędzy polskimi i ukraiński-

Tak wysoką cenę zaplacono

prezentacji książki jest Andrzej Amons.

rzenie ,,Międzymorza" ­ fede-

wieść o przygotowanym przez

mi podziemnymi zgrupowania-

za osiągniecie narodowej jed-

To jego kolejna praca badawcza doty-

racji wschodnioeuropejskich

OUN  morderstwie  ministra

mi ­ ugrupowaniami o orienta-

norodności dawnych kresów

cząca zbrodni katyńskiej i masowych

państw od Baltyku po Ukra-

spraw wewnętrznych Bronisla-

cji poniemieckiej, prosowieckiej

wschodnich imperium Habs-

represji politycznych na Ukrainie,

inę, których polityka bylaby

wa Pierackiego w 1934 r. Wy-

i prozachodniej. Ta walka Pola-

burgów. Swobodnie i publicznie

wnikliwie przedstawiony material

pod wplywem Polski. Miala tu

wolalo to, z jednej strony, do-

ków i Ukraińców nabrala strasz-

zaczęto dyskutować o trudnych

o represjonowanych na Kijowszczyźnie

powstać swego rodzaju stre-

datkowe represje ­ powstal obóz

liwych cech: jedynie na Wolyniu

kwestiach historycznych do-

obywatelach, żolnierzach, ofiarach sta-

fa buforowa pomiędzy Polską

w Berezie Kartuskiej. A z dru-

zginęly dziesiątki tysięcy cy-

piero po upadku reżymów ko-

linowskiego reżimu, spoczywających

i Rosją, z którą walczyl przez

giej ­ Polskie wladze nie mogly

wilnych Polaków.

munistycznych w Polsce i na

w nieoznaczonych grobach na teryto-

cale swe życie i którą uwa-

ignorować już ,,kwestii ukraiń-

Istotnie i najbardziej zmie-

Ukrainie.

rium Lasu Bykowniańskiego i w wielu

żal za glównego wroga polskiej

skiej", nabyla ona bowiem roz-

nila demografię Galicji II wojna

W 1990 r. Senat RP uchwa-

innych jeszcze miejscach Ukrainy, czę-

idei narodowej ­ niezależnie od

glosu międzynarodowego, zaś

światowa. Deportacja ludności

lil rezolucję, potępiającą ak-

sto o tych, którzy przez dlugie dziesię-

ideologicznego zabarwienia.

popularność OUN wśród Ukra-

polskiej w latach 1944­1946

cję ,,Wisla". Z czasem z takimi

ciolecia zostali zapomniani.

Te rozważania, najprawdo-

ińców w Polsce zaczęla rosnąć.

odbywala się pod presją stali-

oświadczeniami wystąpili pre-

W książce tej przedstawione są po-

podobniej, zmotywowaly Pil-

Oprócz  klopotów  we-

nowskiego aparatu represyj-

zydenci Polski i Ukrainy. Kroki

szczególne publikacje, a także zdjęcia

sudskiego do podpisania umo-

wnętrznych, Polsce zaczęli

nego. Rozpoczęla się ona na

w kierunku pojednania wyko-

rzeczy osobistych, monet, pieczęci,

wy z przywódcą Ukraińskiej

nala również strona ukraińska.

dewocjonaliów religijnych, jak też róż-

Republiki Ludowej Symonem

W  wypowiedziach  war-

norodnych przedmiotów znalezio-

Petlurą, walczącym wówczas

szawskich polityków znów

nych w bezimiennych pochówkach

z bolszewikami. Polacy z Ukra-

obecnie slychać o idei ,,Mię-

aresztantów kijowskich więzień roz-

ińcami odbili kontrofensywę

dzymorza". Polska utrzymuje

strzelanych na podstawie pozasądo-

Armii Czerwonej, która dotar-

ścisle kontakty z państwami

wych decyzji radzieckich organów ści-

la do Warszawy, ale zabraklo

baltyckimi, stanęla po stronie

gania z okresu lat 1937­1941. Ciala tych

im sil do odnowienia Rzeczy-

ukraińskich sil prozachodnich.

ofiar zostaly potajemnie pochowane

pospolitej w granicach 1772 r.,

Atak Rosji na Ukrainę 24 lute-

wówczas na terytorium terenu specjal-

jak wielu marzylo. Pokój Ryski

go 2022 r. postawil kwestię ist-

nego NKWD w pobliżu miejscowości

podzielil pomiędzy Polską i bol-

nienia niezależnego państwa

Bykownia.

szewicką Rosją tereny sporne.

ukraińskiego. Polska, nie wa-

Przedmioty te są dowodami rzeczo-

Lwów i Galicja znów znalazly

hając się, wsparla pomocnym

wymi w sprawach o uśmierconych, jak

się w Polsce, wywolując tym

ramieniem swego sąsiada. Na-

też świadczą o masowych politycznych

samym niezadowolenie dziala-

daje wszelką możliwą pomoc,

operacjach represyjnych NKWD prze-

czy ukraińskiego ruchu naro-

jak bylo to w 1920 r. Wpraw-

ciwko narodowi Ukrainy w okresie

dowego, pragnących wlasnego

dzie dziś oprócz Polski Ukra-

rządów stalinowskich.

państwa. Jednak większa część

inę wspiera caly cywilizowany

WYSIEDLANIE UKRAIŃCÓW W CZASIE AKCJI ,,WISLA", KWIECIEŃ

ANDŻELIKA PLAKSINA

terenów Ukrainy znalazla się

świat.

1947 R.

DZIENNIK KIJOWSKI