28

nr 18 (430) 29.09.­16.10. 2023

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Ostatni sekret namiestnika Galicji Leona Pinińskiego (cz. 5)

W 1903 roku skończyl się

Dr  Mieczyslaw  Orlowicz

najbardziej burzliwy okres

w 1925 roku w ,,Przewodniku po

życia Leona hr. Pinińskiego ­

Lwowie" pisal: ,,Zbiory hr. L. Pi-

urzędowanie na stanowisku

nińskiego dostępne wyjątkowo

namiestnika. 8 czerwca tegoż

jedynie dla znawców. W sklad ich

roku ogloszono oficjalnie o jego

wchodzi sporo rzeźb, przeważnie

dymisji. Wiedeńska ,,Wiener

barokowych, z drewna, mar-

Zeitung" jako pierwsza podala

muru, metali i kamieni, sztychy,

sensacyjną wiadomość:

a wreszcie duża galeria obrazów,

,,Jego Ces. i Król. Apost. Mość

wśród nich wiele dziel glośnych

najwyższym postanowieniem

mistrzów dawnych wieków (Pe-

z dnia 8 czerwca br. na prośbę

rugino, Rafael, Ribera, Tiepolo,

tajnego radcy dra Leona hr.

Velasquez, Goja, Boucher, Cour-

Pinińskiego raczyl go uwolnić

bel, Rejnolds, Franc Hals, Ostade,

ze stanowiska namiestnika

Steen, Teniers i inni). Z dziel pol-

królestwa Galicji i Lodomerii

skich znajdują się tu obrazy Ma-

TABLICA PAMIĄTKOWA

z W. Ks. Krakowskim,

tejki, Grottgera, Ajdukiewicza,

z pelnym uznaniem jego zaslug

Lwowie, zaś ,,Gazeta Lwowska"

Axentowicza, Michalowskiego,

oddanych na tym stanowisku

nazwala go wielką manifesta-

Stanislawskiego,  Pruszkow-

państwu i przenieść go w stan

cją żalobną calego świata na-

skiego, Chelmońskiego, Falata,

stalego spoczynku".

ukowego i kulturalnego miasta.

Dębickiego, Malczewskiego itd.

Egzekwie nad trumną odprawili

Wśród obrazów do najlepszych

ks. abp B. Twardowski i ks. abp

należy Pejzaż Ruisdaela, Rafaela

TEKST I ZDJĘCIA

J. Teodorowicz w otoczeniu licz-

portret kardynala Juliusza Med-

JURIJ SMIRNOW

C

nego kleru. ,,Wśród ogólnej ciszy

dici, Perugina ,,Ukrzyżowanie".

esarz też powolal Piniń-

i podnioslego smutku zlożono

Dodać należy również stylowe

skiego do Izby Panów

trumnę ze zwlokami śp. Zmar-

meble, które wypelnialy wszyst-

jako czlonka dożywot-

lego na rydwan żalobny, zaprzę-

kie pokoje palacu i duży zbiór

nego. Wszyscy jednak zwróci-

żony w trzy pary koni... Tlumy

porcelany. Profesor Leon Piniń-

li uwagę, że Leon hr. Piniński

wykwintnej publiczności podą-

ski ofiarowal swoje zbiory Pań-

nie zostal odznaczony żadnym

żyly ul. Mickiewicza pod gmach

stwu Polskiemu i w 1938 roku

z wysokich orderów Imperium

Uniwersytetu". Na placu przed

zostaly one oficjalnie wpisane do

Austro-Węgierskiego, co nie

Uniwersytetem śp. Leona Pi-

inwentarza Dyrekcji Państwo-

bylo w tradycjach tego cesar-

nińskiego żegnali profesorowie

wych Zbiorów Sztuki w Warsza-

stwa. Nieoficjalnie informowa-

i studenci na czele z rektorem

wie, ale przed II wojną światową

no, że to sam byly namiestnik

Edmundem Bulandą, przedsta-

nadal znajdowaly się we lwow-

GROBOWIEC RODZINY PINIŃSKICH

wyrazil taką prośbę przy oso-

wiciele innych wyższych uczel-

skim palacu przy ul. Matejki 4.

bistym spotkaniu z ,,milości-

polskiej nauki i sztuki... Od-

ochrony zabytków historii byl

ni lwowskich, uniwersytetów

W 1940 roku zostaly znacjona-

wie panującym nam cesarzem

chodzi bez orderu, bo się od tego

ogromny i godnie doceniony tak

warszawskiego, wileńskiego,

lizowane i wlączone do zbiorów

Franciszkiem Józefem".

wyprosil". Na drugi dzień po

za jego życia, jak również w per-

Jagiellońskiego,  krakowskiej

Lwowskiej Galerii Obrazów.

Na stanowisko nowego na-

dymisji rozpoczęlo się prywat-

spektywie historycznej. Odzna-

Akademii Umiejętności, lwow-

Hrabia Leon Piniński aktyw-

miestnika cesarz powolal by-

ne życie Pinińskiego ­ oglo-

czono go Komandorią Orderu Od-

skich towarzystw naukowych.

nie dzialal we lwowskich i kra-

lego  marszalka  krajowego

szono o jego ślubie z ,,Panią z hr.

rodzenia Polski. Zostal wybrany

Dalej kondukt żalobny ruszyl

kowskich towarzystwach na-

Andrzeja hr. Potockiego. Jak

Mniszchów bar. Horochową.

rektorem Uniwersytetu Jana

w stronę Cmentarza Lyczakow-

ukowych i stowarzyszeniach.

wiadomo, za jego kadencji po-

Ślub odbędzie się dnia 16 czerw-

Kazimierza (UJK) w roku aka-

skiego, gdzie zwloki zmarlego

M.in. byl jednym z inicjatorów

lityczne problemy galicyjskie

ca w kaplicy arcybiskupiej. Po

demickim 1928/1929. Otrzymal

zlożono w rodzinnym grobow-

zalożenia w 1911 roku ,,Towa-

gwaltownie się zaostrzyly, zaś

śniadaniu u bratowej pana mlo-

tytul doktora honoris causa UJK,

cu na polu 70 cmentarza obok

rzystwa upiększenia miasta

sam hrabia Andrzej Potocki zo-

dego hr. Mieczyslawowej Pi-

a w1935 roku również tytul pro-

malżonki Marii z hr. Wandalin-

Lwowa". Jak pisala dr Lucja Cha-

stal zamordowany we wlasnym

nińskiej, para nowożeńców od-

fesora honorowego. W 1936 roku

-Mniszchów (1858­1922).

rewiczowa w monografii ,,Histo-

gabinecie w Namiestnictwie

jechala do Wiednia i Karlsbadu".

miasto Lwów przyznalo profeso-

Okazaly  grobowiec  zdo-

riografia i milośnictwo Lwowa":

lwowskim przez ukraińskiego

Po wycofaniu z aktywnej

rowi Leonowi Pinińskiemu tytul

bi prawie pięciometrowej wy-

,,W 1911 roku dzialać rozpoczęla

studenta Miroslawa Siczyń-

dzialalności politycznej Leon hr.

swego honorowego obywatela.

sokości  pomnik  wykona-

we Lwowie grupa estetów, któ-

skiego. Zmianę namiestnika

Piniński poświęcil się nauce,

Leon Piniński zmarl 4 kwietnia

ny w firmie kamieniarskiej

ra przybrala znowu nazwę ,,To-

szeroko komentowaly wszyst-

sztuce i literaturze. Powrócil na

1938 roku w swoim palacu przy

Henryka Periera, zwieńczony

warzystwa upiększenia miasta

kie galicyjskie stronnictwa

uniwersytet, wykladal prawo

ul. Matejki 4.

majestatyczną figurą siedzą-

Lwowa i okolicy". Prezesem ho-

polityczne i prasa. Przychylna

rzymskie i prawo karne. W nie-

Sędziwego profesora i męża

cego cherubina z otwartą księ-

norowym zostal obrany hr. Leon

bylemu namiestnikowi ,,Gazeta

podleglej Polsce podjąl również

stanu żegnalo cale miasto. Jego

gą. W 2008 roku na frontowej

Piniński, prezeską Juliuszowa

Narodowa" chwaląc jego zaslugi

studia nad muzyką i literaturą.

pogrzeb byl jednym z najbardziej

stronie grobowca umieszczono

Makarewiczowa. Wspólpraco-

zgrabnie starala się oczyścić hr.

Jego wklad do polskiej kultury,

okazalych w przedwojennym

dwie biale marmurowe tablice

wali zaś w wydziale: Marian Ol-

Pinińskiego z wszelkich możli-

poświęcone pamięci czlonków

szewski, Marian Osiński, mala-

wych zarzutów i zlożyla na jego

rodziny Pinińskich, którzy byli

rze Jarocki i Pautsch, architekt

rachunek wszystko, cokolwiek

pochowani w zniszczonych po

W. Minkiewicz i in. Zabieralo to

w ostatnich pięciu latach do-

II wojnie światowej kaplicach

Towarzystwo glos w komitetach

datniego bylo do zanotowania

rodzinnych w Grzymalowie

i sądach konkursowych archi-

w kronice krajowej".

i Świrżu, czy zmarli lub zosta-

tektonicznych i pomnikowych,

Również ,,Dziennik Polski"

li zamordowani na obczyźnie.

w sprawie nazw ulic, urządzalo

pisal, że ,,hr. Piniński pozostawil

W 2020 roku grobowiec zostal

wędrówki artystyczne po zbio-

po sobie pamięć jak najlepsze-

poddany renowacji staraniem

rach prywatnych i pracowniach

go urzędnika-obywatela. Celem

warszawskiej Fundacji Dzie-

malarskich...

jedynym jego dzialalności byla

dzictwa Kulturowego, finan-

Towarzystwo czynilo stara-

szczera, gorąca praca dla dobra

sowanej ze środków polskiego

nia o podniesienie estetyczne-

kraju, nad którym powierzono

Ministerstwa Kultury i Dzie-

go wyglądu miasta Lwowa przez

mu rządzić... W dziedzinie ad-

dzictwa Narodowego (MKiDN ).

ukwiecanie fasad, placów i skwe-

ministracji, na którą podnosily

Spuścizna naukowa i publicy-

rów, przez wypowiedzenie walki

się skargi, nie dzialo się wca-

styczna profesora Leona Piniń-

brzydocie oraz takim zjawiskom

le gorzej niż dawniej, owszem

skiego byla wybitna i niezwykle

jak np. modnemu wówczas wy-

o wiele lepiej. Protekcja, niechęć

różnorodna. Byl on naukowcem,

stawianiu w witrynach sklepo-

i uprzedzenie nie mialy do hr.

ale i umiejętnym popularyza-

wych szpetnych, pstro malowa-

Pinińskiego przystępu. Etyka,

torem kultury i sztuki, znawcą

nych figur hindusów, murzynów,

przenikająca na wskroś hr. Pi-

teatru i muzyki, historykiem

karlów itp.". Profesor Leon Piniń-

nińskiego, byla obecna w każdej

sztuki i literatury. Byla to postać

ski bral bardzo aktywny udzial

jego dzialalności, czy prywat-

iście renesansowa. Prócz tego

w dzialalności Towarzystwa,

nej, czy publicznej. Dalszymi

profesor byl wybitnym i na-

m.in. wyglaszal liczne odczyty,

wielkimi zaslugami jego są: po-

miętnym kolekcjonerem. Jego

których część byla też wydawa-

dźwignięcie ekonomiczne kra-

palac przy ul. Matejki 4 we Lwo-

na drukiem. Jest to tylko z jeden

ju, niebywala dotychczas opie-

wie przechowywal prawdziwe

z licznych przykladów jego ak-

ka i gorliwość o rozwój kultury,

i niezliczone skarby polskiej

tywnego zaangażowania w dzia-

o wzmocnienie i rozszerzenie

i europejskiej sztuki.

lania na rzecz naszego miasta.