13

nr 22 (434) 30.11.­18.12.2023

Kurier kulturalny

www.kuriergalicyjski.com

Podążając huculskim plajem

Szpiczasta Howerla

trzeba brać też pod uwagę porę

nikla powoli w epickim,

dnia ze względu na ryzyko bu-

rzy i porażenia piorunem. Wy-

niepokojącym pejzażu.

eksponowany szczyt o wysoko-

Nawala ciężkich,

ści 2061 metrów nad poziomem

granatowych chmur

morza z latwością przyciąga

szla w stronę poloniny

wyladowania elektryczne. Dwa

Kosaryszcze. Zmierzch

tygodnie wcześniej od pioruna

przetykany blyskawicami

zginęli tam ojciec z córką.

Epicka przestrzeń nie zakló-

opanowal starą, polożoną

cona zbędnymi oznakami cy-

wysoko, samotną chatę.

wilizacji. Morze gór otacza wę-

Na zboczach poloniny

drowca zewsząd. Równolegle

od deszczu mokly też

goloborzem bieleje pasmo Gor-

tradycyjne snopki siana.

uchronić życie, musial ewaku-

ganów. Zaś od poludnia widać

Czas huculski i jego

ować się w maju 1940 roku na

także Alpy Rodniańskie i Góry

Węgry. Nigdy już nie wrócil do

Marmaroskie w Rumunii. Te

zwyczaje trwaly tutaj

swojej ,,Slowiańskiej Atlanty-

piękne widoki podkreśla jeszcze

nadal.

dy". Niestety historia zatoczyla

sam szeroki ,,step" Czarnohory

kolo. Obecnie wielu mężczyzn

z majaczącym Bialym Sloniem

MAREK TUTAK

K

z Karpat również oddaje życie

na przeciwleglym szczycie, Po-

ilka godzin przed bu-

i górskich szlaków. Ale telefon

na froncie w obronie przed na-

pie Iwanie. Obiekt przedwojen-

rzą w Chatce u Kuby bylo

można tutaj naladować, światla

jeźdźcą ze wschodu.

nego obserwatorium wybudo-

gwarno, a rozmowom nie

też nie brakuje. Po ponad dzie-

W miejscu, gdzie stal dom

wany z wielkim rozmachem na

bylo końca. Stól uginal się od

więćdziesięciu latach chata

Vincenza, postawiono okolicz-

wysokości 2028 metrów i od-

potraw znanych tutaj od wie-

wzbogacila się o panel solarny.

nościowy krzyż i tablicę. Nie-

dany do użytku w 1938 roku,

ków. Tradycyjne sery, wędzo-

Do Bystrzca prowadzi żwiro-

latwo tam dotrzeć, bo szlak do

funkcjonowal tylko kilkana-

na wolowina, domowy napitek.

wa, kamienista droga. Wije się

tego miejsca jest slabo ozna-

ście miesięcy. Od drugiej woj-

Iwan i jego rodzina przyszli tu-

wzdluż szumiącego Czarnego

kowany. Na szczęście nie ma

ny światowej stal zrujnowany

taj z wioski Bystrzec, aby wy-

Czeremoszu. Dawnymi czasami

tam tlumów, bo to miejsce ad-

przez kilkadziesiąt lat. Wyre-

kosić kawalek poloniny i przy-

Huculi splawiali nim drzewo.

resowane jest dla najbardziej

montowany w ostatnim dzie-

gotować siano dla zwierząt na

Teraz znakiem czasu, po wzbu-

wiernych milośników etosu

sięcioleciu jest obecnie siedzibą

zimę. Mężczyzna urodzil się

rzonej rzece plyną żólte ponto-

chaty, do których można dotrzeć

Huculszczyzny. Zaś widok na

górskiego pogotowia. O nieodle-

w tym domu, ale z czasem osie-

ny z turystami. Kiedyś też na

wylącznie piechotą albo tereno-

Czarnohorę stamtąd jest na-

glej historii tych terenów, przy-

dlil u podnóża góry. Przy domu

ogól lokowali domy na zboczach

wym autem.

prawdę ekscytujący.

pominają także przedwojenne

stal koń, prawdziwy huculski.

polonin, w pewnym oddaleniu

W  Bystrzcu  funkcjonuje

Jeszcze kilkanaście lat temu

polskie slupki graniczne, wbi-

Bo jaki inny dawalby sobie tutaj

od siebie, bo cenili sobie prze-

sklep, ale tylko z najbardziej po-

góry na Ukrainie jawily się jako

te jeszcze gdzieniegdzie wzdluż

radę. Ale motocykla terenowe-

strzeń i nieskrępowanie bli-

trzebnymi artykulami. W takim

swoista terra incognita. Obec-

grani tego pelnego uroku pasma.

go też nie braklo. Czasem konia

skim sąsiedztwem. Swoje are-

miejscu czlowiek uświadamia

nie nie brakuje turystów, którzy

Na Czarnohorze można też cza-

zastępowal w drodze do góry

aly odgradzali woryniami. Te

sobie jak niewiele potrzeba do

zdobywają w nielekkim podej-

sami spotkać wolno pasące się

napęd na cztery kola. Ale tak

charakterystyczne ogrodzenia

życia. Ser od huculskiego gospo-

ściu, Howerlę czy Popa Iwana.

koniki huculskie. Pasterstwo od

naprawdę nie zmienia to natu-

pozostaly do dzisiaj. Jak ścież-

darza, bimber, chleb z pieca opa-

W 2023 roku wielu ludzi z Ukra-

zawsze bylo glównym zajęciem

ry tych ludzi. Huculi nadal mają

ka przez nie przechodzi, trze-

lanego drewnem, cukier, kawa...

iny wyjeżdżalo w Karpaty, aby

mieszkańców tych ziem.

swój rytm życia i kiedy muszą,

ba drewnianą żerdź przerzucić

Wiele lat temu podobnie wy-

chociaż na chwilę odreagować

To, co nowe jest nieuniknione

wciąż wchodzą dziarskim kro-

na dól, a potem zalożyć ją z po-

soko mieszkal tutaj Stanislaw

stresy wojny, alarmy, ataki ra-

w każdym miejscu na Ziemi. Tu-

kiem na poloniny.

wrotem. Tutaj nikt nie zabrania

Vincenz, piewca Huculszczy-

kietowe. Ukoić nerwy i oczy

taj również wspólczesność prze-

Dlugie, pokryte siwizną wlo-

chodzenia po swoim terenie.

zny, autor między innymi cy-

widokami szczytów i przyrodą.

plata się z minionym. Ale po Sta-

sy spięte w kucyk okrywa-

Na przelomie setek lat domowe

klu ,,Na wysokiej poloninie".

Wyjście na Howerlę jest naj-

nislawie Vincenzu wielu jeszcze

ją twarz ogorzalą od górskiego

życie zeszlo częściowo w doli-

Z okien domu mial piękny wi-

szybsze z turbazy Zaroślak.

bylo ludzi, którzy holdowali hu-

wiatru. Jest gospodarzem Chat-

ny i toczy się wzdluż wiejskich

dok ma Gutin Tomnatyk, jeden

Momentami stromo i ostro pod

culskiej filozofii i niezwyklości.

ki u Kuby, nieformalnego gór-

traktów. Jednak dla najtward-

ze szczytów wynioslego pasma

górę. Nawet ostatnie podejście

Niezapomniany Roman Kumlyk,

skiego schroniska. Oszczędny

szych Huculów i naplywowych

Czarnohory. Ale tych okien już

przez tak zwane plecy Howerli

muzyk i twórca ludowej kape-

w slowach, charyzmatyczny

mieszkańców,  spragnionych

nie ma, podobnie jak i calej cha-

daje nieźle w kość. Dobre buty są

li ,,Czeremosz" niestety od kilku

Jura, częstuje na wejściu świet-

samotności, pozostaly jeszcze

ty. Puścili ją z dymem sowieccy

tutaj koniecznością. W lecie jak

lat wędruje już po niebieskich

nym, huculskim serem i moc-

gdzieniegdzie wysoko polożone

,,wyzwoliciele". Zaś pisarz aby

praktycznie w każdych górach,

poloninach. Niemniej jednak

nym, okolicznym procentem.

jego duch caly czas jest obec-

Wcześniej tym miejscem zaj-

ny w stworzonym przez nie-

mowal się pochodzący wów-

go Muzeum Kultury Huculskiej

czas z Przemyśla, Kuba. Nieste-

w Wierchowinie oraz w każ-

ty czas i zdrowie uniemożliwily

dym dźwięku cymbalów, które

dalsze życie pośród surowej na-

tam wybrzmiewają. Skrzypce,

tury. Ale nazwa pozostala, bo

trombity, rogi, elementy garde-

z czasem wrosla nierozerwalnie

roby, ceramika i stare fotogra-

w to miejsce. Zaś Jura twierdzi,

fie. Wszystko to zbieral w cza-

że Kuba nigdy nie stracil nadziei

sie swojego życia, pozostawiając

na powrót w to miejsce. Surowy,

tym samym ogromne dziedzic-

tradycyjny dom w huculskim

two kulturowe tych gór.

stylu raczej nie spodoba się mi-

Magiczna to kraina. Góry,

lośnikom nowych, wygodnych

ludzie, folklor, architektura,

pensjonatów, które w coraz

swoboda przestrzeni. Wszyst-

większym stopniu opanowują

ko to wplywa na odmienność

ukraińskie Karpaty. To miejsce

i niezwyklość tej części Karpat

dla ludzi wolnych, spragnionych

oraz Huculów. Ludzi życzli-

emocji, niezaklóconych pędem

wych, a jednocześnie wolnych,

życia oraz huculskiej swobody

hardych i niezlomnych.

Listopad. Miesiąc rzewny

Ni weselsza nutka

I tyle się plecie,

Zadumany listopad

O polskich Termopilach

I tyle się plecie

Nie rozproszy zadumy,

I mgla wzrok przysloni

Dumną legendę pieści,

Zadumany listopad

W umyśle i w sercu.

Cichy szept przytlumi.

Na Cmentarzu Orląt

O dawnych slawnych dziejach

Poświęca ich chwale chwile.

Dlaczego tyle smutku,

Rocznice... rocznice

Bohaterscy ONI!!!

Lecący liść szeleści.

Choć przeszlość w dal uplynie,

Tyle lez na świecie

Legendarne boje

To nam niesie Listopad,

O bohaterskich legionach,

Zszarzeje niwa zżęta.

Na dziejowym kobiercu.

Bohaterskiej Legii,

Miesiąc rzewnej zadumy,

O dzielnych Lwowskich Orlętach

Ta pamięć nie zaginie,

Nago, pusto. Liść opadl,

Co się w sercu święci.

Miesiąc Krwi i Pamięci,

Tak Polską rozmodlonych

Bo honor ­ to rzecz święta.

Szara nieba chustka ­

Dzisiaj... same znicze

Narodowej Dumy.

Bo honor ­ to rzecz święta.

Nawet akcent śpiewny

Serdecznych snów zwoje...

***

O KOPu kresowych bastionach,

STANISLAWA NOWOSAD