14

nr 22 (434) 30.11.­18.12.2023

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Henryk Jarecki (1846­1918)

W 105. rocznicę śmierci (1846­1872)

18 grudnia 1918 roku

Literackiej, czlonka orkiestry

na osobowość mlodego artysty.

we Lwowie zmarl

Teatru Wielkiego Józefa Jarec-

Wychowany w mieście, nad

Henryk Jarecki. Odszedl

kiego oraz wnukiem noszące-

którym górowala zlowieszczo

w niespelna dwa

go takież imię profesora kon-

nowo wzniesiona przez zabor-

serwatorium warszawskiego

ców Cytadela Aleksandrow-

tygodnie po swoich 72

z czasów Józefa Elsnera. Dzia-

ska, a prawie 1/5 mieszkańców

urodzinach, w niezwykle

dek, który zmarl kilka lat przed

miasta stanowili żolnierze sta-

dramatycznym

przyjściem Henryka na świat,

cjonującego tu 25-tysięcznego

dla miasta i kraju

pochodzil z miejscowości Trz-

garnizonu, nauczyl się doceniać

momencie dziejowym.

ciel nad Obrą w historycznej

każdy przejaw wolności i funk-

Zostal pochowany

Wielkopolsce, od dwudziestego

cjonować w realiach dalekich od

pierwszego roku życia dzialal

tych sprzyjających rozwojowi

20 grudnia w samym

w Warszawie jako kompozytor

sztuki narodowej. Zwierzch-

sercu Lyczkowskiej

nikiem teatru byl natenczas

i organista, byl uczestnikiem

nekropolii, która zaledwie

powstania listopadowego i stal

carski namiestnik, pogromca

miesiąc wcześniej byla

się protoplastą czterech poko-

Powstania Iwan Paskiewicz.

areną krwawych starć.

leń muzyków. Obaj zaslużeni

Jemu to podlegal mianowany

Spocząl w odleglości

dla kultury muzycznej War-

przez wladze prezes Dyrekcji

kilkudziesięciu metrów

Warszawskich Teatrów Rzą-

szawy przodkowie Jareckie-

dowych (WTR), na ogól woj-

go spoczywają na Cmentarzu

od tego miejsca, gdzie 21

skowy. ,,Niemniej szczególowe

Powązkowskim. Matka kom-

listopada padl z bronią

nawet decyzje dotyczące re-

pozytora, Ludwika z Pietra-

w ręku 14-letni Jurek

pertuaru, gaż, urlopów i eta-

siewiczów, z którą lączyly go

Bitschan. Spocząl

tów artystów zapadaly w Pe-

serdeczne więzy synowskiej

nieopodal kwatery

tersburgu. Porządku w mieście

milości i szczerego przywiąza-

,,Żelaznej Kompanii",

­ i w teatrze ­ pilnowal ober-

nia, pochodzila ze znanej, nie-

policmajster. Opery wykony-

gdyś zamożnej, lecz podupadlej

kryjącej prochy żolnierzy

wane w języku polskim, tak jak

w czasie insurekcji kościusz-

powstania listopadowego,

utwory w programach koncer-

kowskiej rodziny z Litwy. ,,By-

w którym z zaborcą

tów (nawet bisy!), wymagaly

lem dzieckiem brzydkim, cho-

walczyli również jego

zatwierdzenia w Warszawskim

rowitym i zeszpeconym ospą"

warszawscy przodkowie.

Komitecie Cenzury, mieszczą-

­ napisze Henryk o sobie po

cym się przy ul. Miodowej 22.

latach. Dzieciństwo spędzil na

Z czasem wprowadzono rów-

Pradze, w domu swego wuja

JOANNA PACAN-ŚWIETLICKA

S

posadę dyrygenta Warszaw-

Bakalowicz, Palińska, Rakie-

nież obowiązek cenzurowania

Pietrasiewicza. Z czasem Ja-

wicz, później Modrzejewska,

począl tam, gdzie snem

skich Teatrów Rządowych. Pięć

nut, w obawie przed szyfrowa-

reccy, zakupiwszy grunt w tej

wiecznym śpią zasluże-

lat później wybucha powstanie

Żólkowski, Królikowski, Pan-

niem w nich nieprawomyśl-

dzielnicy, zbudowali wlasny

ni dla sceny lwowskiej

styczniowe. Przebyte choro-

czykowski, Rychter, Chęciń-

nych informacji".A mimo to

dom nad Wislą.

by i reumatyzm nie pozwalają

ski, Świeszewski, oto nazwiska

śpiewacy i muzycy orkiestro-

teatr okazal się dla mlodego Ja-

Muzyczne początki.

17-letniemu wówczas Jareckie-

wybitniejszych artystów dra-

wi, aktorzy i reżyserzy, sceno-

reckiego, zagrożonego poborem

Pierwsze kroki w teatrze

matu. W operze Rivoli, Dobrski,

grafowie i libreciści, z którymi

mu na wzięcie czynnego udzialu

do wojska zaborcy, miejscem

za życia wspólpracowal owoc-

Pierwszymi  nauczyciela-

w zrywie narodowym. Posta-

Miller, Troschel, przy pulpi-

bezpiecznym ­ praca w teatrze

nie jako kompozytor i wielo-

mi muzyki Henryka byli jego

nawia pracą i talentem slużyć

cie dyrygenta Moniuszko. Nic

rządowym ustrzega go przed

letni dyrygent opery polskiej.

ojciec i Józef Meller. Przygodę

sprawie narodowej. W 1864

dziwnego, że mając ich ciągle

tym niebezpieczeństwem. Cho-

przed sobą i podziwiając mi-

Tak jak za życia unikal rozglo-

z teatrem rozpoczyna w dwu-

roku, jako 18-letni mlodzieniec

ciaż spędzil w rodzinnym mie-

su i slawy, tak dziś nie posiada

nastym roku życia, bowiem

zostaje kontrabasistą w orkie-

strzowską grę i śpiew każdego

ście zaledwie trzecią część ży-

nawet lakonicznej inskrypcji

w tym wieku należy już do ze-

strze teatralnej. Na tej posadzie

z nich, stalem się zbyt surowy,

cia, to Warszawa i warszawscy

nagrobnej na Cmentarzu Ly-

spolu Warszawskich Teatrów

pozostanie 7 kolejnych lat, co

zbyt wymagający od innych.

muzycy uksztaltowali go jako

czakowskim. Kim byl Henryk

Rządowych, początkowo za-

pozwoli mu doglębnie poznać

Szczególnie gra i śpiew Juliana

Polaka i kompozytora. Wisla,

Dobrskiego wywarly na mnie

Jarecki? Czym zaslużyl się dla

pewne jako chórzysta. Lekcje

cienie i blaski pracy w teatrze.

nad którą spędzil dzieciństwo

wrażenie glębokie, ale bo też

Lwowa i muzyki polskiej? Czym

dyrygentury, gry na fortepianie

Tu zdobywa pierwsze doświad-

i mlodość, i w której odmęty

dla niego, przybysza z Warsza-

i kontrabasie pobiera wówczas

czenia, tak przydatne potem we

bylo to prawdziwe zjawisko

tak lubil jako dziecko wpatry-

wy, stal się Lwów, miasto, które

u slynnego warszawskiego or-

Lwowie. W swoim pamiętniku

w świecie artystycznym". War-

wać się z nadbrzeżnych skarp,

sam wybral jako swoje miejsce

ganisty i kompozytora Augusta

zanotuje po latach: ,,Ówczesny

szawa, ta przed wybuchem po-

pozostala dla niego do końca

na ziemi i z którym na prawie

Freyera. W roku 1858 z Wilna

sklad teatrów warszawskich,

wstania i ta wyludniona nieco,

życia obiektem tęsknoty i za-

dramatu, komedyi i opery,

objęta represjami po jego upad-

pólwieku związal swoje losy,

do Warszawy przeprowadza się

razem symbolem nieujarzmio-

pozostając tu do końca życia,

Stanislaw Moniuszko i obejmuje

przedstawial się imponująco.

ku, wywarla niezatarte piętno

nego miasta. Da temu wyraz

na dobre i na zle? Przypada-

w skomponowanej już we Lwo-

jące w grudniu rocznice za-

wie hymnicznej pieśni patrio-

równo urodzin kompozytora,

tycznej ,,Straż nad Wislą", która

jak też jego śmierci sklaniają

wykonywana w tamtym czasie

doprzybliżenia sylwetki tego

przez liczne chóry lwowskie

twórcy, o którym pisalam już

stala się jednym z najbardziej

w marcowym numerze ,,Ku-

rozpoznawalnych jego utworów

riera Galicyjskiego" przy oka-

i zyskala ogromną popularność.

zji 130. rocznicy prapremiery

Uczeń Moniuszki

we Lwowie jego opery ,,Barbara

Z chwilą zatrudnienia w or-

Radziwillówna".

kiestrze teatralnej, w tym samym

Dzieciństwo nad Wislą

roku 1864, Jarecki zaczyna nowy,

Henryk Jarecki urodzil się 6

tak ważny, etap w swojej eduka-

grudnia 1846 roku w Warsza-

cji muzycznej. Dzięki protekcji

wie. Przyszedl na świat w zabyt-

starszego brata Aleksandra, pia-

kowym domu na Kanonii w ro-

nisty, zostaje uczniem Moniusz-

dzinie, w której zawód muzyka

ki. ,,Dwa razy w tygodniu pędzi-

dziedziczony byl przez męskich

lem po poludniu na Wierzbową,

potomków w kolejnych poko-

Niecalą, później na Nowy Świat,

leniach. Byl synem organisty,

z dużą książką pod pachą" ­

pedagoga i kompozytora, wy-

wspominal po wielu latach. Mi-

chowanka  szkoly  pijarskiej

strza i ucznia polączyly nie tylko

wspólne idealy i cele artystycz-

w Warszawie, kierownika mu-

zyki kościelnej przy katedrze św.

ne, ściśle zawodowe, ale rów-

GRONO MUZYKÓW POLSKICH W 1860 ROKU, WŚRÓD NICH SĄ DWAJ NAUCZYCIELE HENRYKA

Jana i czlonka Archikonfraterni

nież silna więź ,,ziomkowska":

JARECKIEGO: STANISLAW MONIUSZKO I AUGUST FREYER