23

nr 22 (434) 30.11.­18.12.2023

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Skutki sprawy POW

komunistycznego wychowania

1930, czy też rozkulaczania

Sfabrykowanie sprawy prze-

w niemieckich, polskich i in-

,,bogatych" chlopów). W rezul-

ciwko POW bylo odpowiedzią

nych szkolach mniejszości na-

tacie tych dzialań licząca kil-

na polityczne zamówienie so-

rodowych na Ukrainie" wyka-

kaset tysięcy osób polska spo-

wieckiego kierownictwa, które

zala ,,ogromne zaśmiecenie kadr

leczność zamieszkująca tereny

dzięki odpowiedniemu spek-

elementami obcymi i wrogimi

USRR zostala calkowicie po-

trum ,,dzialalności" czlonków

klasowo". W przedstawionych

zbawiona przywódców oraz

rzekomej organizacji zyskiwa-

wnioskach domagano się nie-

osób zdolnych do organizacji

lo doskonalą argumentację dla

zwlocznego zwolnienia z pracy

jakiegokolwiek oporu.

uzasadnienia dzialań wobec

36 nauczycieli w obwodzie ki-

Boleslaw Skarbek (vel Szac-

polskiej mniejszości narodo-

jowskim oraz 47 w winnickim.

ki), ur. 1888, potomek zeslań-

wej, ale także calego ówczesne-

Żądano również zamiany ponad

go sowieckiego spoleczeństwa.

30 pedagogów oraz dokladniej-

ców z czasów Powstania Ko-

Pierwszą kwestią, którą stara-

szego sprawdzenia 70. W efekcie

ściuszkowskiego. W mlodości

no się przykryć sprawę POW,

w przeciągu niespelna roku od

należal do PPS Frakcji Rewolu-

bylo odejście od dotychczasowej

pierwszych aresztowań w spra-

cyjnej, następnie zaś do PPS Le-

polityki korenizacji. Wskazu-

wie POW niemalże calkowicie

wicy. Studiowal w Kijowskim

jąc na ,,zbrodniczą" dzialalność

zneutralizowano polską inte-

Instytucie  Politechnicznym,

wywrotowych organizacji zy-

ligencję USRR oraz faktycznie

w latach 1914­1916 więziony

skiwano pretekst nie tylko do

wstrzymano pracę polskich

za dzialalność socjalistyczną,

przeprowadzenia represji wo-

szkól i instytucji kulturalnych,

od 1917 czlonek WKP(b), je-

bec narodowych elit, ale także

tworząc tym samym grunt pod

den z organizatorów Polskie-

usprawiedliwiano w ten sposób

przyśpieszoną sowietyzację.

go Związku Socjalistycznego

brutalne wprowadzanie rusyfi-

Analizując sprawę fikcyjnej

w Charkowie. W latach 1917-

kacji, która miala być środkiem

POW z punktu widzenia za-

1918 czlonek Charkowskiej

do stworzenia nowego czlowie-

mieszkujących USRR Polaków

Rady Deputowanych Robotni-

ka sowieckiego.

możemy stwierdzić, iż byla ona

czych, redaktor polskojęzycz-

Drugą niezwykle ważną kwe-

w pewnym sensie momentem

nych gazet komunistycznych,

stią, którą próbowano rozwiązać

przelomowym. Z jednej stro-

jeden z zalożycieli kijowskiej

w oparciu o sprawę POW, bylo

ny wpisywala się w zakończe-

grupy Komunistycznej Robot-

oczyszczenie partii z ,,niepew-

nie dotychczasowej polityki

niczej Partii Polski, od września

nych" elementów. Rozdmucha-

korenizacji, z drugiej zaś roz-

1919 do stycznia 1921 szef Biura

nie sprawy Boleslawa Skarbka

poczynala epokę masowych

Zagranicznego CK KP(b)U, oraz

i jego najbliższego otoczenia po-

prześladowań na tle narodowo-

kierownik polskiego oddzia-

zwalalo nie tylko na dokonanie

ściowym. Jeżeli spojrzymy na

lu Rady Rewolucyjnej Frontu

roszad kadrowych w szeregach

sprawę POW w perspektywie

Zachodniego, następnie kie-

partii, ale także na skuteczne

od czasów wojny polsko-bol-

rownik Biura Polskiego KP(b)

zwalenie winy za totalną klęskę

szewickiej, to możemy stwier-

U. W 1929 objąl funkcję dyrek-

dotychczasowej polityki wobec

wypaczone przez skrytych wro-

polskich instytucjach w regio-

dzić iż byla ona ostatnim eta-

tora Instytutu Polskiej Kultu-

ludności polskiej. Podobnie jak

gów i sabotażystów. Z tego

pem likwidacji resztek polskich

nie ­ począwszy od szkól i klu-

ry Proletariackiej w Kijowie.

i w innych przypadkach zadzia-

też względu sprawa przeciw-

elit (począwszy od ziemiaństwa

bów, a na polskich radach wiej-

Aresztowany 15 sierpnia 1933

lano tu zgodnie ze schematem wg

ko ,,POW" stanowila doskonaly

i urzędników na początku lat

skich skończywszy. Zlecona

r., 9 marca 1934 r. skazany przez

którego to nie dzialania partii

pretekst dla przeprowadzenia

20, duchowieństwa ostatecz-

przez partię ,,Kontrola kadry

kolegium OGPU na śmierć, roz-

byly zle, tylko wszystko zostalo

czystki kadrowej we wszystkich

nie wyniszczonego w roku

pedagogicznej oraz realizacji

strzelany 3 czerwca 1934 r.

Książka ,,Cienie. Ślad. Opowieści gdańszczan II"

Honorową Nagrodę Gdańskiego

informacje, relacje ­ wyszar-

Dzień dobry, z satysfakcją

Towarzystwa Przyjaciól Sztu-

pane, nadsylane przez los po ich

informuję, że ukazala się moja

ki za Twórczość Artystyczną

odejściu. Rodzaj reporterskiego

książka ,,Cienie. Ślad. Opowie-

(2002), Nagrodę Literacką i Wy-

śledztwa. Kulminacją jest odna-

ści gdańszczan II" o losach mo-

dawniczą ,,Kociewskie Pióro"

lezienie ­ po dziewięćdziesięciu

jej rodziny ze strony ojca. Akcja

(2007), Medal Prezydenta Miasta

latach braku lączności ­ potom-

zaczyna się na przelomie XIX

Gdańska (2016), Nagrodę Prezy-

ków Ryszarda Nosska. Narracja

i XX wieku na Wolyniu. Wiele

denta Miasta Gdańska w Dzie-

nie zawsze jest chronologiczna.

wydarzeń rozgrywa się w Luc-

dzinie Kultury (2019). Kilku-

Na plan pierwszy wysuwają się

ku. Z wielką radością przyjęlam

krotna stypendystka prezydenta

wrażenia, emocje towarzyszą-

patronat nad wydaniem ,,Mo-

Miasta Gdańska i marszalka Wo-

ce odkrywaniu tajemnic prze-

nitora Wolyńskiego", na co zgo-

jewództwa Pomorskiego. Autor-

szlości. Są rozdzialy, w których

dę wyrazil Walenty Wakoluk.

ka części wspólczesnej ,,Z dzie-

z fotografii, dokumentów do-

Zdaję sobie strawę z sytuacji

jów gdańskiego piekarnictwa

wiadujemy się więcej, aniżeli

u Was. Wszyscy jesteśmy my-

i cukiernictwa". Wydawnictwo

przekazali świadkowie. Utra-

ślami z Wami. Przesylam ma-

jubileuszowe, część historycz-

cone widoki zaklęte są na pocz-

terialy o książce. Czy mogliby-

na ­ Andrzej Januszajtis, Ber-

tówkach. Funkcjonowali w spo-

ście Państwo je rozpowszechnić

nardinum, 2015. Od 2008 roku

lecznościach wielonarodowych,

wśród zainteresowanych? Mam

realizuje projekt ciągly ,,Ślad".

w atmosferze milości, zgody, to-

nadzieję, że mieszkańcy Lucka

Dokumentuje losy przybylych

lerancji. Zawieruchy dziejów

i nie tylko zechcą książkę prze-

z różnych stron Polski i świata

pokiereszowaly im drogi. Pięk-

czytać i wyrazić swoje opinie.

powojennych gdańszczan. Pisze

ni, mądrzy patrioci. Nie bylo

Nie wiem, czy możliwe jest spro-

reportaże i organizuje spotka-

w nich nienawiści ani chęci

wadzenia książki do księgarni

NA OKLADCE: RYSZARD NOSSEK, PORUCZNIK PILOT 2 PULKU

nia w formie autorskiego Teatru

odwetu. W trakcie pisania wy-

w Lucku. Proszę o wskazówki,

LOTNICZEGO W KRAKOWIE, Z ŻONĄ MARIĄ I CÓRKĄ DANUTĄ, NA

Domowego. Podsumowaniem ­

buchla wojna w Ukrainie. Wal-

z kim wydawnictwo mialoby

TLE SWOJEGO SAMOLOTU TYPU POTEZ XV. LOTNISKO RAKOWICE

książka ,,Ślad. Opowieści gdań-

ki, terror toczą się w miejscach,

rozmawiać. Jak Państwo sądzi-

W KRAKOWIE, PIERWSZA POLOWA MAJA 1926 ROKU.

szczan", Bernardinum, 2018, II

w których mieszkali, przeży-

cie, czy wskazane byloby i moż-

Nagroda na XX Kościerskich

prawnym Romana Sanguszki.

w zamachu majowym w samo-

wali radości, dramaty. Narody

liwe przetlumaczenie książki

Targach Książki Kaszubskiej

1 listopada 1917 roku zrewol-

locie Potez XV, zestrzelonym

polski i ukraiński zbliżają się do

i wydanie w języku ukraińskim?

i Pomorskiej Costerina 2019.

towani carscy żolnierze za-

przez wojska Józefa Pilsudskie-

siebie jak nigdy dotąd. Glęboka

JESTEŚMY W KONTAKCIE.

Książka ,,CIENIE. Ślad. Opowie-

mordowali księcia. Nosskowie

go nad Stacją Filtrów w Warsza-

wymowa pacyfistyczna.

SERDECZNIE POZDRAWIAM,

ści gdańszczan II" jest kontynu-

opuścili Slawutę. Po odzyska-

wie. Kontakt z wdową i córką

­ Sylwa. Opowiada o niekoń-

KATARZYNA KORCZAK

acją projektu.

niu przez Polskę niepodleglości

urywa się. Irena, z domu Nos-

czącej się wojnie, wyciskającej

Katarzyna Korczak

zamieszkali w Olyce na zam-

sek i Feliks Korczakowie byli

w każdym z nas nieusuwalne,

­ znana dziennikarka, repor-

Życie czterech pokoleń ro-

ku książąt Radziwillów. Pra-

nauczycielami w Publicznej

bolesne piętno. Dziękuję ante-

tażystka. Urodzila się w Sopocie.

dziny autorki ze strony ojca,

dziadek pracowal jako sędzia

Szkole Powszechnej w Porycku.

natom za beztroskie dzieciń-

Mieszka w Gdańsku-Wrzesz-

wpisane w historię Polski. Nos-

grodzki i sędzia pokoju. Ry-

W 1946 roku, wraz z synem Sta-

stwo, za impulsy do poznawa-

czu. Absolwentka ,,Topolów-

skowie urodzili się w drugiej

szard, zawodowy oficer Wojska

nislawem, osiedli we Wrzesz-

nia przeszlości rodu i zawilości

ki" i Uniwersytetu Gdańskie-

polowie XIX wieku w Slawucie

Polskiego, bral czynny udzial

czu. Fakty, zdjęcia, dokumen-

historii Polski, za tożsamość,

go. Jej rodzinne tropy wiodą na

na Wolyniu w czasach zaboru

w wojnie polsko-bolszewic-

ty, pamiątki przekazane przez

którą we mnie uksztaltowali ­

Kresy Wschodnie. Otrzymala:

rosyjskiego. Mikolaj byl radcą

kiej; 14 maja 1926 roku zginąl

najbliższych,

uzupelniają

powiedziala autorka.