25

nr 22 (434) 30.11.­18.12.2023

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Z historii ratusza lwowskiego  (cz. 1)

odpowiadalo aspiracjom bogatych i wply-

Nadanie Lwowowi

wowych nawet na dworze królewskim

prawa magdeburskiego

patrycjuszy lwowskich. Jednej sali obrad

(rok 1365) i przywilej

bylo już zdecydowanie za malo. Dlatego

Kazimierzowski opiewaly

w nowym ratuszu zbudowano kilkadzie-

nie tylko administracyjny

siąt izb i ubikacji dla urzędników miejskich

i sądowy ustrój

i potrzeb życia spolecznego miasta. Na

przyklad, osobny obszerny lokal zajmo-

samorządu miejskiego,

wala nowa instytucja tzw. lonheria, czyli

lecz również konkretny

biuro zarządzające majątkiem miejskim.

teren pod zabudowę

Zbudowano pomieszczenia dla tlumacza,

nowego miasta w oparciu

trębacza, kancelarii, slużby miejskiej

o prostokątny uklad ulic,

i strażników, dla tzw. ,,podpisków miej-

zwany szachownicowym.

skich", czyli pomocników pisarza radziec-

Od początku istnienia

kiego. Bogactwem i stylowym zdobieniem

wyróżniala się sala obrad Rady miejskiej.

miasta towarzyszyla mu

Podczas wielkiego pożaru miasta w roku

budowa obwarowań,

1527 ratusz też ucierpial, spalil się dach

Wysokiego i Niskiego

i górna część wieży, lecz sam budynek

Zamków, murów, wież

szczęśliwie ocalal.

i bastionów. Centralnym

Od 1532 r. rozpoczęla się konserwacja

punktem zabudowy

wieży, którą prowadzil majster Oprelicz

z pomocnikami. Strycharz Jan Aniol ,,wy-

miejskiej byl Rynek,

rabial z wielkim nakladem pracy i czasu

z ratuszem i targiem

kolorowe dachówki do pokrycia wieży

dokola niego.

i spalonego dachu calego ratusza". Od 1539

r. odbudową ratusza kierowal ,,magister Lu-

kasz". Dominikanin brat Aleksy ­ malarz od-

JURIJ SMIRNOW

nowil malowidla na tarczy zegarowej i ,,pal-

ce indeksów", czyli wskazówki. W 1557 r.

Nazwa ,,ratusz" pochodzila z niemiec-

podczas nowego remontu wieży obok ,,cyfr

kiego ,,Rathaus", oznaczającego ,,Dom

godzinnych na tarczy namalowano także

Radny". Pierwszy, na pewno drewniany

bieg slońca i księżyca", a samą tarczę po-

ratusz, byl budowlą niewielką, piętrową,

srebrzono. Sporządzenie chorągwi na wieżę

podzieloną na dwie zasadnicze części: halę

kosztowalo 10 gr., zaś malarz Augustyn za

targową i izbę radną. Ratusz ten splonąl

przyozdobienie zegara dostal 2 zl na piwo.

w 1381 r. podczas groźnego pożaru, który

W 1561 r. odnowiono wszystkie wnętrza ra-

zniszczyl znaczną część miasta. Nie zo-

ŚREDNIOWIECZNY RATUSZ LWOWSKI

tusza i rozbudowano wschodnie skrzydlo.

stalo również opisów pierwszej budowli,

nadbudową wieży pod kierownictwem ,,ma-

Przebudową kierowali architekci Szczęsny

Rozebrano również część kramów. 10 sierp-

Prof. W. Loziński podaje, że sale ratuszo-

bowiem wszystkie księgi i inne dokumen-

gistra Marcusa", zakończone dopiero w 1504

nia 1489 r. z wielką uroczystością i w obec-

Trębaczik i Jan Lis przy wspóludziale kilku

we zdobily malowidla, na przyklad obraz

ty splonęly razem z nią. Szybko, bo już

ności królewicza Jana Olbrachta, który wra-

roku.

murarzy wloskich, wśród których w kro-

ścienny ,,Wjazd Chrystusa do Jerozolimy".

w 1382 r. księga miejska wspomina o no-

Kronikarz B. Zimorowicz zegar mnicha

nikach zostalo imię Gabriela Quardo. Prze-

cal ze zwycięskiej wyprawy na Tatarów,

Obok ratusza stal pręgierz, kuty z kamie-

wym ratuszu, jako już zbudowanym. Byla

Grzegorza nazywal automatycznym, czyli

budowy kosztowaly znacznych pieniędzy,

polożono kamień węgielny pod nową wie-

nia. W sali odbywaly się również posie-

to budowla gotycka, murowana z cegly

wybijającym godziny. Zegar ten, pomalo-

lecz Rada miejska środków nie żalowala.

żę. Budowę, która trwala trzy lata, prowa-

dzenia sądu miejskiego, czyli Lawy. W tym

czerwonej, pokryta dachówką, o której

wany i ozdobiony, byl chlubą calego mia-

dzil mistrz murarski Hanusz Stecher. Pod

Jednak, w chwili, kiedy odbudowa ratusza

celu w 1414 roku sporządzono wielką misę

A. Czolowski pisal, że ,,byla niewolniczym

jego nadzorem pracowalo 17 czeladników.

sta. W 1503 r. ukończono budowę nowego

byla skończona, w 1571 r. wybuchl nowy

kamienną, w której lawnicy przed posie-

wprost naśladowaniem ratuszów miast

zachodniego skrzydla, które bylo wyższe

pożar, który zniszczyl polowę miasta

W części górnej wieży znajdowala się galeria

dzeniem obmywali ręce na znak bezstron-

niemieckich". Ratusz ten posiadal obszer-

dla trębacza, który mial ,,straż na niej sobie

od starej części centralnej. Skrzydlo zdobi-

i znacznie uszkodzil budynek ratuszowy.

ności w wydawaniu wyroków. Możliwe, że

ne piwnice, w których, a nigdzie indziej

zleconą i zwierzoną we dnie i w nocy wiernie

la stylowa renesansowa attyka.

Wielką stratą dla miasta bylo zniszczenie

już w XV wieku w jednej z przybudówek

w mieście, można bylo sprzedawać wino.

W polowie XVI w. przebudowano

zegara. Sprowadzony z Przemyśla zegar-

i czujnie opatrować i wszelkie niebezpiecz-

ratuszowych znajdowala się kapliczka,

Część piwnic wynajmowano poszczegól-

skrzydlo wschodnie o odrębnym wiąza-

mistrz Baltazar Slowik uznal, że starego

ności miasta z pilnością strzec i warować...

w której rajcy modlili się przed każdym

nym osobom na sklady towarów. Na pię-

niu dachowym i niższe od zachodniego. Do

zegara nie uda się zremontować. Dlatego na

posiedzeniem. Już wtedy do ratusza

i rajcom zjawić". Trębacz oglaszal sygnalem

trze znajdowala się obszerna sala posie-

przybudowano kilka innych kamieniczek

każdą godzinę i sygnalizowal dzwonem wy-

niego przybudowano mieszkanie komen-

wieży tymczasowo osadzono zegar z bramy

dzeń Rady Miejskiej. W 1410 r. w okna tej

buch pożaru, wystawiając w dzień czerwo-

danta i pomieszczenie dla straży miejskiej.

Halickiej, a mistrz Melchior Thyl ze Śląska

i kramów.

sali wstawiono witraże wykonane przez

W historii Lwowa ratusz ten pozostal

zabral się do wykonania nowego zegara.

ną chorągiew, a w nocy ­ czerwoną latarnię.

Pod koniec XV wieku skromny i dość

mistrza Lukasza. W sali odbywaly się

pod nazwą ,,ratusza Olbrachtowskiego".

Robota trwala przeszlo dwa lata i w 1574

Szczyt wieży ponad galerią byl pokryty da-

maly budynek ratuszowy nie odpowiadal

nie tylko posiedzenia Rady, lecz również

Byla to budowla naprawdę monumentalna,

r. ustawiono nowy zegar i zawieszono stary

chówką, a w specjalnej komorze zegarowej

już potrzebom administracji miejskiej jak

uczty, w tym coroczne ­ na cześć lwow-

stylowa i zarazem niejednolita, która skla-

wielki dzwon, który przetrwal oba pożary.

i bogactwu mieszczan lwowskich. W 1489

zawieszono dzwon wagi 11 cetnarów, odlany

skiego starosty królewskiego. W 1411 r.

przez Macieja Konwisarza wedlug formy,

dala się z trzech odrębnych części i wieży.

Rada Miejska ufundowala również mniej-

r. Rada w porozumieniu z gminą postano-

zbudowano wieżę, częściowo drewnianą,

Wewnątrz znajdowalo się dużo różnych

szy dzwon ,,do wybijania kwadransów".

wila go rozbudować, znacznie powiększyć

sporządzonej przez puszkarza Walentego.

na której stale dyżurowal strażnik.

przejść, schodów, zakątków, ciemnych

Zegar ratuszowy byl dumą calego miasta,

Później ustawiono zegar, nad mechanizmem

i przyozdobić. W tym celu rozebrano część

Chlubą miasta byl zegar ratuszowy.

niewielkich pomieszczeń bez okien. Jednak

otóż nie żalowano kosztów ,,aby tylko zegar

którego kilka lat pracowal mnich Grze-

zachodnią razem z wieżą i rozpoczęto budo-

Obowiązek jego regulowania i nakręcania

urządzenie i wystrój najważniejszych sal

reprezentowal się należycie i imponująco".

wę nowego, znacznie większego skrzydla.

gorz. Od roku 1496 zaczynają się prace nad

należal do cechów ślusarzy i puszkarzy.

Co o czlowieku mówili najwięksi myśliciele ludzkości

oraz najważniejszych pojęć ze szkól po-

rozumiane filozofowanie może uderzyć

że bez filozofii nie da się zrozumieć czlowie-

Najnowsza książka wydana nakla-

w ducha oraz sumienie czlowieka.

szczególnych myślicieli. Wspólną podróż

ka, jego sensu istnienia. Filozofia to bowiem

dem wydawnictwa Bialy Kruk ,,O kulturę

zaczynamy oczywiście u starożytnych

Dzięki książce dowiemy się, czym się

nic innego jak szukanie odpowiedzi na naj-

filozofii. Co o czlowieku mówili najwięk-

bardziej podstawowe pytania ludzkiego

Greków i wędrujemy dalej poprzez Rzym,

różni światopogląd od ideologii oraz jakie

si myślicieleludzkości" autorstwa prof.

bytowania. Kto nas stworzyl? Dokąd zmie-

poznając nieco później największe umy-

są granice nauki. Stwierdzimy, czy reli-

Wlodzimierza Dlubacza to fascynujący

sly chrześcijaństwa. Wraz z Renesan-

gia, moralność i sztuka są nam jeszcze

rzamy? Jaka jest prawda? Wszyscy ludzie

przewodnik po świecie filozofii, dostarcza-

potrzebne. Czy w naszych duszach znaj-

sem wchodzimy w epokę, kiedy czlowiek

myślący od czasu do czasu zadają sobie te

jący czytelnikowi zasadniczej i prawdzi-

dzie się jeszcze miejsce na dobro i piękno?

pytania i dlatego też wszyscy ­ przynajmniej

coraz bardziej zaczyna wątpić i tym sa-

wej orientacji w świecie natury i kultury.

w pewnym sensie ­ jesteśmy filozofami.

mym zaczynają się kruszyć podwaliny

I wreszcie: czy w tym wszystkim możemy

Lektura niezwykle ważna dla wszystkich

,,Musimy stać się filozofami, jeże-

solidnego systemu myśli, który towarzy-

znaleźć Boga?

tych, którzy pragną się dowiedzieć, co

szyl ludzkości przez dlugie wieki. Kiedy

Prof. Wlodzimierz Dlubacz: ,,O kulturę

li chcemy dobrze przeżyć życie," pisal

o czlowieku mówili najwięksi filozofowie.

filozofii. Co o czlowieku mówili najwięksi

Arystoteles w ,,Protreptikosie". Dlatego

czlowiek zaczyna szukać Boga (Absolutu,

Autor nieustannie lączy przeszle nurty

Prawdy) w sobie, a już nie poza sobą, za-

myśliciele ludzkości", wyd. Bialy Kruk,

książka prof. Wlodzimierza Dlubacza jest

filozoficzne z obecną kondycją czlowieka.

200 str., format 16,5 x 23,5 cm, miękka

zdecydowanie dla każdego z nas. Tym

czynają się niepokojące tendencje, które

Stąd też w dziele prof. Dlubacza pojawiają

bardziej, że jest napisana w zrozumialym

prowadzą w końcu do heglowskiego ide-

oprawa. Więcej na https://bialykruk.pl/

się odpowiedzi na aktualne pytania, który-

alizmu, marksizmu czy dekonstrukcjo-

ksiegarnia/ksiazki/o-kulture--filozofii-co-

stylu, lekkim i przystępnym językiem. Do-

mi żyje obywatel świata w XXI wieku.

-o-czlowieku-mowili-najwieksi--myslicie-

datkowym, wielkim walorem publikacji są

Prof. Wlodzimierz Dlubacz doko-

nizmu. Autor pokazuje, jak wiele praw-

Czy filozofia jest nam potrzebna? A je-

dziwa filozofia może wnieść w rozwój

le-ludzkosci

kapitalne ilustracje, które lączą abstrak-

nuje w tym dziele zwięzlego i świetnie

żeli tak ­ to czy nie jest za trudna? Profesor

jednostki, ale także przestrzega, że źle

cyjną myśl z realną i wspanialą sztuką.

napisanego przeglądu historii filozofii

Dlubacz pokazuje, że jest wręcz odwrotnie,

ŹRÓDLO: BIALYKRUK.PL