14

nr 23­24 (435­436) 19.12.2023­15.01.2024

Wydarzenia

www.kuriergalicyjski.com

Polsko-ukraińskie prace konserwatorskie w 2023 roku  (cz. 5)

Na Cmentarzu

inskrypcją.  Prace  prowadzi

Lyczakowskim przez caly

również ekipa konserwatorska

sezon konserwatorski od

Anny Kudzi. Przy tym pomni-

wczesnej wiosny do listopada

ku jest jeszcze dużo pracy, którą

trwaly intensywne prace,

konserwatorzy planują wyko-

prowadzone przez kilka ekip

nać już w 2024 roku. Prace kon-

polsko-ukraińskich. W 2023

serwatorskie Związku Rodowe-

roku odnowiono rekordową

go Dzieduszyckich herbu SAS

liczbę nagrobków, pomników,

są dofinansowane ze środków

grobowców. Swoje plany

MKiDN, pochodzących z Fun-

z sukcesem realizowaly

duszu Promocji Kultury. Związek

Narodowy Instytut Polskiego

Rodowy Dzieduszyckich herbu

Dziedzictwa Kulturowego za

SAS prowadzi we Lwowie jesz-

Granicą ,,Polonika", Fundacja

cze kilka projektów konserwa-

Dziedzictwa Kulturowego,

torskich, między innymi od 2022

Towarzystwo Tradycji

roku konserwację grupy rzeź-

Akademickiej, Fundacja

biarskiej ,,Chrzest Chrystusa"

KOMISJA KONSERWATORSKA

Dziedzictwo Kresowe, Firma

w narożniku zabytkowej kamie-

ZKR (Zabytki, konserwacja,

Sztuk Pięknych. Kierownikiem

nicy Szolc-Wolfowiczów w Ryn-

JAN ŻÓLTOWICZ

remonty), Związek Rodowy

zespolu, który prowadzi prace in-

ku 24, wpisanej na listę UNESCO.

Dzieduszyckich herbu SAS.

wentaryzacyjne jest Anna Lew-

nie tylko we Lwowie wśród

Związek już drugi rok finansu-

Wszystkie prace sfinansowano

kowska, pisarka, dziennikarka,

miejscowych Polaków, ale też

je również renowację zabytko-

ze środków polskiego

reportażystka i dokumentalist-

w innych miejscowościach, na-

wych książek z biblioteki Wlo-

Ministerstwa Kultury

ka zabytkowych cmentarzy na

wet w Kazachstanie i na Sybe-

dzimierza hr. Dzieduszyckiego,

i Dziedzictwa Narodowego

dawnych Kresach Wschodnich II

rii. W swoim mieszkaniu przy

które dziś znajdują się w zbio-

(MKiDN), pod nadzorem

Rzeczypospolitej oraz czlonkini

ulicy Kochanowskiego urządzil

rach lwowskiego Państwowego

merytorycznym Instytutu

grupy Eksperckiej przy Ośrodku

tajne seminarium duchowne, co

Muzeum Przyrodniczego NAN

,,Polonika", w porozumieniu

Dokumentacji. Projekt ten jest fi-

bylo ewenementem w skali cale-

Ukrainy (dawne Muzeum im.

i pod fachowym nadzorem

nansowany ze środków MKiDN

go ZSSR.

Dzieduszyckich). Prace konser-

Zarządu Ochrony Środowiska

pochodzących z Funduszu Pro-

Związek Rodowy Dziedu-

watorskie prowadzi  lwowska

Historycznego lwowskiej Rady

mocji Kultury i realizowany

szyckich herbu SAS już trzeci

konserwatorka Uliana Romaniw.

Miejskiej.

w ramach programu ,,Ochrona

sezon prowadzi prace konser-

Zespól konserwatorów pod

dziedzictwa kulturowego za gra-

watorskie na terenie Cmentarza

kierownictwem Anny Kudzi

nicą 2023", zarządzanego przez

Lyczakowskiego. Na posiedze-

zrealizowal w 2023 roku jesz-

TEKST I ZDJĘCIA

Instytut ,,Polonika". Prace przy

nie komisji konserwatorskiej

cze kilka ciekawych projektów.

JURIJ SMIRNOW

N

nagrobkach byly wykonywa-

przyjechali do Lwowa przewod-

Jeden z nich ­ to cztery nagrob-

a wszystkich obiektach

ne od czerwca tego roku i prak-

niczący Rady Związku Mate-

ki usytuowane obok siebie obok

pracują wspólnie pol-

tycznie do końca listopada. Pla-

usz Dzieduszycki i sekretarz

kaplicy hrabiów Dunin-Bor-

sko-ukraińskie  grupy

nujemy kilka bardzo ciekawych

Rady Związku Melania Dziedu-

kowskich. Anna Kudzia tak

konserwatorów. W ostatniej

dla nas prac w 2024 roku, mia-

szycka. Melania Dzieduszycka

określila ten projekt:

POMNIK JANA GALLA

dekadzie listopada wspólna pol-

nowicie, chcemy uzyskać fun-

w wywiadzie dla ,,Nowego Ku-

­ Chcieliśmy zrobić konser-

sko-ukraińska komisja konser-

dusze na konserwację nagrob-

riera Galicyjskiego" powiedziala

wację kilku nagrobków obok sie-

watorska ocenila jakość wy-

ku polskiego kompozytora Jana

między innymi:

bie, w jednym miejscu, by mieć

konanych prac i ustalila dalsze

Galla, który zostal zbudowany

­ Na terenie Cmentarza Ly-

bardziej monumentalny i wi-

plany wspólpracy w 2024 roku.

ze skladek spolecznych już po

czakowskiego mamy 15 udo-

doczny efekt naszych prac. Wy-

Prezes Fundacji Dziedzictwa

śmierci kompozytora. Nagrobek

kumentowanych  nagrobków

braliśmy kwaterę obok kaplicy

Kulturowego  Jan  Żóltowicz

zdobi odlany w brązu medalion

Dzieduszyckich. Postanowiliśmy

Dunin-Borkowskich, która też

w wywiadzie dla ,,Nowego Ku-

kompozytora autorstwa zna-

wszystkie odnowić i doprowa-

byla odnowiona staraniem In-

riera Galicyjskiego" tak ocenil

nego rzeźbiarza profesora Jana

dzić do dobrego stanu. W latach

stytutu ,,Polonika". Bardzo ladne

prace Fundacji we Lwowie i per-

Nalborczyka i wyryte noty jego

2020­2021 zostaly odnowione

zamknięcie naszych prac przy

spektywy w roku następnym:

popularnej pieśni ,,Zejdź do gon-

cztery nagrobki, w roku 2022

kaplicy, którą konserwowaliśmy

­ W tym roku Fundacja Dzie-

doli". Na 2024 rok mamy dużą

kolejne dwa, a w 2023 pracu-

dwa lata.

dzictwa Kulturowego we wspól-

listę propozycji, trzeba wybrać

jemy nad odnowieniem jeszcze

Prace konserwatorskie sfi-

pracy z Towarzystwem Tradycji

obiekty, które wymagają naj-

dwóch. Przez dwa lata trwaly

nansowal  Polski  Instytut

Akademickiej realizowaly prace

pilniejszych prac konserwator-

prace przy nagrobku Klaudii hr.

Ochrony Zabytków i Fundacja

konserwatorskie na Cmenta-

skich. Podobnie chcemy zrobić

Dzieduszyckiej z Newlinów Ma-

Dziedzictwo Kresowe. Otóż, od-

rzu Lyczakowskim przy pięciu

jak najwięcej na mieście. W tym

zarakich (1815­1880). Jest to na-

nowiono pomniki na grobach

POMNIK NA GROBIE RODZINY

obiektach, których stan byl awa-

roku nasza Fundacja odnowi-

grobek wykonany przez znaną

rodziny Alfreda Kamienobrodz-

KAMIENOBRODZKICH

ryjny. Są to grobowiec rodziny

la figury Marsa i Minerwy na

we Lwowie firmę kamieniarską

kiego  (1844­1922),  znanego

Iwanowiczów znajdujący się

fasadzie kamienicy przy ulicy

Calą fasadę również trzeba wy-

Leopolda Schimsera. Prace pro-

lwowskiego malarza-akware-

przy glównym rondzie cmenta-

Teatralnej 10. Poprawiliśmy też

remontować i odnowić.

wadzila polsko-ukraińska ekipa

listy (autora m.in. licznych wi-

rza, tuż naprzeciw bramy glów-

barierkę przy balkonie (o tych

Aleksy Loziński, koordynator

konserwatorów pod kierownic-

doków lwowskich zabytków),

nej (znany potocznie jako nagro-

pracach ,,NKG" pisal w nr 19,

projektów Narodowego Instytu-

twem Anny Kudzi, dyplomowa-

architekta i budowniczego, trzy-

bek z dwoma wiernymi psami),

17­30.10.2023). W 2024 roku

tu ,,Polonika" we Lwowie zwrócil

nego konserwatora dziel sztuki,

krotnego króla kurkowego. Na

nagrobek Piotra Suszkiewicza,

zamierzamy popracować nad

uwagę, wśród innych prac kon-

absolwentki warszawskiej Aka-

jego grobie ustawiono stylowy

nagrobek Leosia (nagrobek ro-

portalem tej kamienicy. Niezwy-

serwatorskich, na dwuroczny

demii Sztuk Pięknych. W 2023

pomnik z czerwonego piaskow-

dziny Ostermannów), nagro-

kle cenną, lecz też zaniedbaną,

program Instytutu odnośnie od-

roku rozpoczęliśmy nowy pro-

ca z medalionem Matki Boskiej,

bek Eustachego Miączyńskiego

w bardzo zlym stanie, jest baro-

nowienia rodzinnych grobow-

jekt, mianowicie konserwację

który architekt osobiście zapro-

i grobowiec Antoniego Czucza-

kowa XVIII-wieczna rzeźba św.

ców Sichulskich i Mosingów.

monumentalnego nagrobka Jo-

jektowal. Obok odnowiono na-

wy. Przy tych nagrobkach pra-

Onufrego pustelnika (lub możli-

Obydwie rodziny są bardzo za-

zefa hr. Kalinowskiego, pulkow-

grobki Simone Pierrota, rodziny

cowaly dwa zespoly konserwa-

wie św. Hieronima) umieszczona

slużone dla Lwowa i calej Polski.

nika wojsk francuskich, gene-

Kossakiewiczów i Waclawa De-

torów pod kierownictwem Anny

na fasadzie budynku przy ulicy

W pierwszym z tych grobowców

rala wojsk polskich, kawalera

gla. Poetycka inskrypcja na gro-

Sztymielskiej-Karczewskiej

Krakowskiej 7. Tę rzeźbę wpisa-

zostal pochowany Kazimierz

orderu francuskiej Legii Hono-

bie ostatniego porusza każdego,

i Radoslawa Tusznio, a także

liśmy na naszą listę w pierwszej

Sichulski (1879­1942), zna-

rowej, polskiego krzyża Vir-

kto ogląda ten nagrobek. Miano-

Wladyslaw Weker ­ dyplomo-

kolejności. Fasada tego budynku

ny polski artysta malarz, przez

tuti Militari i rodziny hrabiów

wicie, na obelisku z piaskowca

wany konserwator dziel sztuki,

również wymaga konserwacji.

wiele lat ściśle związany z na-

Brzezia-Russowskich.

czytamy: ,,Waclaw Degl. Elektor

specjalizujący się w konserwacji

Przewidujemy też kolejny etap

szym miastem i zmarly w czasie

Pomnik z piaskowca w ksztal-

i obywatel miasta Lwowa, mąż

metalu. Ponadto na Cmentarzu

prac przy zabudowaniach klasz-

okupacji niemieckiej. W drugim

cie monumentalnej neogotyckiej

szanowny. Umarl w 75-tym roku

Lyczakowskim trwa prowadzo-

toru benedyktynek lacińskich.

pochowano ks. prof. Henryka

edykuly znajduje się obok gro-

życia swego dnia 12-go lute-

ny przez naszą Fundację kolejny

Między innymi, figury świę-

Mosinga (1910­1999), legen-

bu Artura Grottgera. Neogotyc-

go 1838 roku. Tu spoczywa pod

etap prac inwentaryzacyjnych

tych z fasady szkoly klasztornej

darnego wybitnego polskiego

ki szczyt z krzyżem wsparty na

tym zimnym glazem, wzór cnoty

przy aż 350 obiektach. Zadanie

już znajdują się w pracowni, za-

uczonego, który świadomie po

dwóch kolumnach, zostal ozdo-

i litości nad każdym nędzarzem,

nadzorowane jest przez eksper-

bezpieczone, ale prace jeszcze nie

II wojnie światowej zostal we

biony pinaklami. Fasada glów-

ojciec dobry, mąż czuly, obywa-

tów w dziedzinie konserwacji

rozpoczęto. W pobliskiej od Lwo-

Lwowie i w czasach sowieckich

na zamknięta jest neogotyckim

tel prawy, dla niewdzięcznych

Janusza Smazę, profesora war-

wa miejscowości Żólkwi chcemy

nie tylko kierowal Instytutem

lukiem. W jej polu ­ marmurowa

nawet przyjaciel laskawy. On

szawskiej Akademii Sztuk Pięk-

odnowić plaskorzeźbę i napis na

Epidemiologii, ale przez wiele lat

tablica inskrypcyjna, zdobiona

miastu Lwowu poświęcal aż do

nych oraz Jurija Ostrowskiego,

dawnym budynku mieszkalnym

jako ksiądz katolicki prowadzil

szlacheckimi herbami Kalino-

grobowej deski, czynne i wierne

profesora lwowskiej Akademii

dla pracowników elektrowni.

w ukryciu pracę duszpasterską

wa i Pilawa oraz odpowiednią

uslugi obywatelskie".