18

nr 23­24 (435­436) 19.12.2023­15.01.2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Sensacyjne odkrycie na starym polskim cmentarzu w Kupinie

i mistyczne zbiegi okoliczności

Echa ,,przekleństwa Grabianki"

,,Kurier Galicyjski" już

publikowal obszerny

material o znanym

okultyście i mistyku

XVIII w., zalożycielu

iluminatów Avignonu

i ,,królu Nowego Izraela",

podolskim szlachcicu

Tadeuszu Grabiance. Byla

to rzeczywiście postać

wybitna. Przypomnę,

że swego czasu hrabia

PORTRET TADEUSZA GRABIANKI

Grabianka i Alessandro

Cagliostro uważani byli

za tę samą osobę, a idee,

DETALE NAGROBKA ZE SZLACHECKIMI HERBAMI

proklamowane przez pana

Jej przedwczesna śmierć ma

Przypomnijmy, że potom-

POCZĄTKOWO NAGROBEK NA

Tadeusza mialy wplyw na

kowie pana Tadeusza uważali

prawdopodobnie calkiem lo-

GROBIE NIEOKREŚLONEGO

europejską historię aż do

giczne i pozbawione mistyki

go za swego rodzaju ,,zlego ge-

DZIECKA KAJETANA I MARII NIE

polowy XIX w.

wyjaśnienie. Jako dziecko Anna

niusza" rodziny. Twierdzili, że

ZWRÓCIL MOJEJ UWAGI

trzy lata przebywala u jednego

jego gierki okultystyczne byly

pobyty i swojskie życie wiej-

przyczyną szeregu nieszczęść,

z przywódców iluminatów, nie-

DMYTRO POLUCHOWYCZ

P

skie. W bibliotece kupińskie-

które prześladowaly ród, że

jakiego proboszcza Briumore,

ublikacja  w  ,,Kurierze

któremu, zgodnie z proroctwem,

go dworku zachowala się część

bylo to swego rodzaju ,,prze-

Galicyjskim" byla swe-

archiwum Króla Nowego Świa-

na 7 lat zostala oddana na wy-

kleństwo Grabianki".

go  rodzaju  produktem

chowanie. Proboszcz wówczas

ta, w tym jego koresponden-

Jego córka Anna Grabian-

ubocznym szerszego projektu

cja z ,,magiem" i ,,czarodziejem"

ka, która w wieku 6 lat zosta-

intensywnie paral się alchemią,

­ książki o znanym mistyku,

hrabią Cagliostro. Archiwum

la adeptką ,,Nowego Izraela",

mając laboratorium w swoim

nad którą wówczas pracowa-

pod koniec XIX w. w tajemniczy

domu. Wiemy, że glównym mi-

i miala być dla iluminatów

lem. Osoba Tadeusza Grabian-

neralem ówczesnych alchemi-

sposób splonęlo.

,,mistycznym glosem Nieba",

ki byla na tyle interesująca, że

ków byla rtęć, i że chroniczne

W tym dawnym dworku

oraz ,,matką nowego naro-

PORTRET TRUMIENNY TERESY

chcialem jak najprędzej po-

zatruwanie się nią jest rzeczą

(później, rzecz jasna, przebudo-

du", zmarla w wieku lat 24. Jej

GRABIANKI STADNICKIEJ NA

dzielić się swymi odkryciami.

wanym) do niedawna mieścila

śmierć też owiana jest misty-

nieprzyjemną. Sam Briumore

PAMIĄTKĘ PRZEDWCZESNEJ

Mam umowę z wydawcą i jeśli

się miejscowa szkola. Na razie

ką. 25 stycznia 1795 r., wkrót-

zmarl w wieku 48 lat.

ŚMIERCI JEJ CÓRKI ANNY (1772­

dobrze pójdzie, to już w następ-

zabudowania świecą pustką...

ce po zaręczynach z Ludwikiem

Pod ,,przekleństwo Grabian-

1796). MAL. JÓZEF PICZMAN

nym roku książka się ukaże.

Ale wróćmy na cmentarz.

ki" podpada również smutny los

Raciborskim, mloda i piękna

Nie określilem się z jej nazwą ­

jego wnuków Ludwika i Felik-

Badania kupińskich cmen-

dziewczyna zasiada do sporzą-

lat ukazalo się wiele badań na-

na razie robocza brzmi ,,Tadeusz

sa: zmarli bezdzietni.

tarzy (prawoslawnego, kato-

dzenia... testamentu, i to dość

ukowych w USA, Francji, Wiel-

Grabianka ­ król iluminatów".

Kolejny dowód dzialania tego

lickiego i żydowskiego) pro-

tragicznego i wzruszającego:

kiej Brytanii, Wloszech, Por-

Gdy badamy życie wielkie-

,,Umieram z wiarą w Boże mi-

przekleństwa odnalazlem zu-

wadzone byly w ramach akcji

tugalii... i naturalnie w Polsce.

go mistyka, trzeba być przy-

,,Mogily przodków". Jest to

losierdzie ­ pisze dziewczyna. ­

pelnie przypadkowo podczas

Temat ten badaly najsolidniej-

gotowanym na różne mistycz-

wspólny projekt Organizacji

badań starego, rzymskokatolic-

sze uniwersytety i znani ucze-

Jest on moim ojcem i sędzią jed-

ne zbiegi okoliczności. Sama

kiego cmentarza w miejscowo-

Spolecznej ,,Ukraina Incogni-

ni. W Ukrainie natomiast, skąd

nocześnie, jego milosierdzie jest

książka pojawila się również

ta" z prezesem Olegiem Fedoro-

tak wielkie, jak jego sprawie-

ści Kupin. Stalo się to w ostat-

Grabianka pochodzil, mamy

w mistyczny sposób. Począt-

dliwość; Mocno wierzę, że od-

nich dniach pracy nad książką.

wym, kierownikiem Wydzialu

jedynie okolo 15 amatorskich

kowo nawet nie planowalem

I jak tu nie mówić o mistyce?!

kultury Rady Gródka, pod pa-

czuję dopiero w sferach zaświa-

krajoznawczych

publikacji

tak szeroko pisać o tej postaci.

Miejscowość Kupin należala

tronatem mera miasta Neoni-

tów prawdziwe, nieprzerwane

i krótką wzmiankę w ,,Wikipe-

Wszystko zaczęlo się od proś-

ly Andrijczuk. Prace badawcze

kiedyś do Grabianków. Stal tu

dii"... i to wszystko.

i święte szczęście. Nie zaznalam

by sekretarza Rady miejskiej

prowadzone są przeze mnie.

Gdy opracowalem już część

tego na ziemi ­ Ale nie skarżę się.

jeden z dworków rodziny, wy-

Gródka  Podolskiego  Oleny

Żegnam się z tym światem bez

korzystywany przeważnie jako

Od początku polski cmen-

tekstową i pozostal mi wy-

Grich o przygotowanie krótkich

,,letnia rezydencja". Wspomina

tarz Kupina nie robil wrażenia.

bór ilustracji, stalo się kolej-

żalu... Pokryjcie moją mogilę li-

informacji o kilku postaciach

Bylo kilka mniej-więcej intere-

o nim w dzienniczku Anna Gra-

ne wydarzenie, o zabarwieniu

liami, upiększcie ją mirtem i ró-

historycznych, powiązanych

sujących nagrobków z II polowy

mistycznym...

żami ­ zawsze mi się podobaly..."

bianka i cieplo opisuje tu swoje

z naszą gminą. Zaznaczę, że

XIX w. Jeden z nich na pierwszy

Grabianka na tej liście zajmowal

rzut oka byl absolutnie ,,nijaki".

daleko nie na pierwszą pozycję.

W ogóle nie zwrócilem na niego

Kim byl, wiedzialem w ogól-

uwagi ­ tradycyjna czworobocz-

nych zarysach, bez szczególów.

na symboliczna urna na podsta-

Gdy zacząlem o nim pisać, wy-

wie. Ale, jak się okazalo, pod zie-

nikl pierwszy mistyczny zbieg

lono-szarą warstwą porostów

okoliczności: do pracy zabralem

byl nie podolski wapień, lecz

się 6 grudnia ­ dokladnie w 215.

prawdziwy bialy marmur karra-

rocznicę jego tragicznej śmier-

ryjski. W tej części Podola są je-

ci w kazamatach fortecy Pio-

dynie dwa takie zabytki ­ slynna

tropawlowskiej w Petersburgu!

,,Laura" w katedrze w Kamieńcu

Zwrócilem na to uwagę przez

Podolskim i epitafium rodziny

przypadek, bo przede wszyst-

Potockich w kryptach kościola

kim mialem opisać jego życie.

dominikanów w Smotryczu.

Praca nad zaplanowaną krót-

Niestety, w Kupinie żadne-

ką notką biograficzną tak mnie

go napisu nie znalazlem. Po do-

porwala, że zbiór materialów

kladnych oględzinach wyjawi-

i ich opis zająl mi ponad rok,

lem, że nagrobek początkowo

a w końcu okazalo się, że po-

skladal się z kilku ,,pięter". Do

wstanie cala książka. Przegląd-

dziś ocalala jedynie pozbawio-

nąlem kilkaset źródel od końca

na napisów i dekoracji pod-

XVIII w. do czasów obecnych.

stawa nagrobka. Następny po-

O  iluminatach  Avignonu

ziom, gdzie przypuszczalnie

(,,Nowym Izraelu" czy ,,Ludzie

byly napisy i plaskorzeźby (naj-

Bożym") w ciągu ostatnich 150.

prawdopodobniej Matki Bożej),

DWOREK HRABIEGO