21

nr 23­24 (435­436) 19.12.2023­15.01.2024

Rozmowy Kuriera

www.kuriergalicyjski.com

podkreślić, że po raz pierwszy ca-

­ Szamanem wędrują po polskim pie-

lość utworu zostala wydana wlaśnie

kle jakim jest Syberia, miejsce kaźni

we Lwowie w roku 1866 w opraco-

i nieszczęść tysięcy zeslańców, za-

waniu prof. Antoniego Maleckiego.

razem ich duchowego upadku. Po-

Utwór pisany jest sekstyną, olśnie-

eta rozwija w kolejnych fragmentach

wa czytelnika pięknem opisu mija-

dziela jakby coraz to inne stacje naszej

nych miejsc, kreśli slowem cudowne

narodowej drogi krzyżowej. Anhelle-

obrazy, pelne dynamiki, zmiennych

mu towarzyszy Eloe ­ anielica, a tak-

barw, światel i często lączy je z re-

że Ellenai ­ pokutnica, towarzyszka

fleksjami na różne tematy. Utwór jest

wygnania, nosząca w sobie rysy Ma-

pelen różnego rodzaju dygresji, nie-

rii Magdaleny, po której śmierci An-

kiedy ironii, humoru, także pato-

helli również kończy swój żywot. Nie

su, odzwierciedla zmienne nastroje

budzi się na wezwanie rycerza, któ-

piszącego, blyskotliwe refleksje. To

ry jednak przybywa. Juliusz Kleiner,

dla mnie zupelnie mistrzowski ba-

najwybitniejszy znawca twórczości

let slowa i myśli. Niestety, wbrew

Slowackiego ­ oczywiście ze Lwowa

BAZYLIKA GROTY MLECZNEJ W BETLEJEM

tytulowi poemat nie zawiera opisu

­ w konkluzji swych refleksji o tym

Ziemi Świętej. I różne można snuć na

w tej świątyni. Jak wspomina Slo-

te okolice Jerozolimy napelniają ser-

poemacie pisze: ,,Smutna jest dusza

ten temat przypuszczenia. Być może

wacki, okolo drugiej godziny w nocy

ce jakąś prostotą i świętością. Milo

moja aż do śmierci". Bolesne te slowa

uznal, że refleksje o tych wyjątko-

przybyl do Grobu Chrystusa jezuita

widzieć wioseczkę Jerycho, niegdyś

Chrystusa wchlonąl ewangeliczny

ELOE, JACEK MALCZEWSKI,

wych miejscach dla każdego chrze-

polski Maksymilian Ryllo, a poeta

zrujnowaną glosem trąby wodza Bo-

poemat o nieszczęśliwym, slabym,

1909

ścijanina, dla niego, wymagają innej

slużyl mu do mszy zakrywszy jednak

skiego. Ale żeby opisać wszystkie te

niedojrzalym narodzie męczeńskim,

formy utworu, innego tonu, osobnej

zabrala żonę i siedmioro dzieci. Dwa

uprzednio na jednej z lamp kaplicy

szczególowe i wszystkie wrażenia,

o pokoleniu skazanym na zagladę. Ale

frazy. Choć nie utrwalil tego wier-

lata później, przypuszczalnie we Flo-

rosyjskiego orla, na którego nie mógl

jakich się doznalo, depcząc ziemię pa-

jest to zarazem poemat wiary w Boga,

szem, ale jednak poeta dotarl z Egip-

rencji, Slowacki pod wplywem tego

spokojnie patrzeć. Jest w tym liście

lestyńską, trzeba by na to dziela". Po

wiary w jednostkę świętą, wiary

tu do Jerozolimy i wielu miejsc Zie-

pustynnego opowiadania napisal

jedna zakodowana informacja, jedno

zwiedzeniu Tyberiady, następnie Da-

w ducha narodu, wiary w lud". Wi-

mi Świętej, choć nie bez poważnych

jeden ze swych najlepszych utwo-

krótkie zdanie, które porusza mnie

maszku oraz hellenistycznych ruin

zyjnością tego arcydziela zachwycilo

przeszkód. Najwyraźniej chcial być

rów ,,Ojca zadżumionych". Tytulowy

zawsze szczególnie. Brzmi ono tak

Palmiru i Balbeku, by odpocząć Slo-

się wielu polskich artystów, choćby

tam na Boże Narodzenie, ale stalo się

bohater, stylizowany przez poetę na

,,Grecy na grobie odprawiali mszę,

wacki zatrzymal się na sześć tygodni

Ludomir Różycki, który pod jego wra-

to niemożliwe.

Hioba, nie buntuje się mimo tej tra-

potem Ormianie, o drugiej w nocy

w ormiańskim klasztorze Betcheszban

żeniem stworzyl przepiękny Poemat

gedii przeciw losowi, ani nie pogrąża

ksiądz rodak wyszedl ze mszą na

w górach Libanu. Tam pożegnal się ze

symfoniczny. Z malarzy szczególnie

No wlaśnie, jak wyglądala jego

w skrajnej rozpaczy. Po zakończeniu

intencję mojej kuzynki, a ja klęcząc

swym towarzyszem podróży Zenonem

zachwycil się nim Jacek Malczewski.

podróż z Egiptu, czy trudno

kwarantanny podróżni wyruszyli

w tym miejscu, gdzie aniol bialy po-

Brzozowskim, który udawal się w dal-

Warto wędrując dziś po Lwowskiej

bylo dotrzeć do Palestyny?

konno przez Gazę i Jaffę do Jerozoli-

wiedzial Magdalenie: ,,Nie ma Go tu,

szą wędrówkę do Konstantynopola.

Galerii Obrazów zwrócić uwagę na

Slowacki, jak wspomnialem, pra-

my. Dotarli tam 13 stycznia 1837 roku

zmartwychwstal! sluchalem calej

Tam, w tym klasztorze, przyjęty przez

jego arcydziela natchnione tym wi-

gnąl spędzić święta Bożego Naro-

o 9 godzinie wieczorem. Sugestywny

mszy z glębokim uczuciem". Kluczem

ormiańskich mnichów bardzo życzli-

zyjnym poematem.

dzenia w Jerozolimie. Wyruszyl 10

opis tych chwil znajdujemy w liście

do zrozumienia w pelni tego zdania

wie, zamknięty w swej celi, pelen wra-

Bardzo dziękuje za tę interesu-

grudnia z Kairu przez pustynię na

do matki z Bejrutu z dnia 19 lutego

jest slowo ,,kuzynka". Takim szyfrem

żeń z Ziemi Świętej, Slowacki napisal

jącą rozmowę.

wielblądach do Gazy. Przewodni-

1837 roku. Pisal: ,,Bramy miasta za-

poslugiwal się poeta w listach do

swe arcydzielo jakim jest ,,Anhelli",

kiem byl Arab Soliman, wytrawny

mknięte ­ cisza grobowa ­ księżyc

matki określając tym slowem Polskę.

poemat pelen uczuć jakie wzbudzi-

Ja również. Przy okazji pragnę Re-

przewodnik, wynajmowany przez

­ szczekania psów odpowiadające

Zatem Slowacki zamówil mszę świę-

la w nim noc przy grobie Chrystuso-

dakcji i wszystkim Czytelnikom

wielu slawnych turystów. Niestety,

na nasz stuk do bramy ­ niepewność

tą za zmartwychwstanie z niewo-

wym. Dzielo stylizowane jest na prozę

,,Nowego Kuriera Galicyjskiego"

na granicy między Egiptem a Sy-

czy furmany nasze otrzymają nam

li Polski i modlil się o to przy grobie

biblijną. Tytulowy bohater, mlodzie-

zlożyć najserdeczniejsze życzenia

rią karawana zostala zatrzymana na

wejście, czy trzeba będzie na polu no-

Zmartwychwstalego Chrystusa. To

niec o imieniu Anhelli, o rysach Chry-

na Święta Bożego Narodzenia: ,,Bóg

pustyni w pobliżu miasteczka El-A-

cować". Ale w liście tym najbardziej

glęboko poruszające i piękne. Zawsze

stusa, wraz ze swym przewodnikiem

się rodzi, moc truchleje!!!"

risch, z powodu epidemii na odby-

przejmujący jest opis pobytu w bazy-

o tym pamiętam, gdy zamawiam mszę

cie dwunastodniowej kwarantanny.

lice następnej nocy, którą poeta spę-

świętą za jego duszę w kościele para-

Opis pustyni, burzy deszczowej na

dzil samotnie na żarliwej modlitwie

fialnym w Krzemieńcu na początku

niej, calego tam pobytu znajdujemy

u Grobu Chrystusa. Jak wyznawal,

,,Dialogu dwóch Kultur" i kiedy skla-

w liście z dnia 19 lutego 1937 roku

po zamknięciu świątyni o godzinie

damy w tej świątyni kwiaty pod jego

napisanym do matki w Bejrucie. Na

siódmej wieczorem z placzem rzucil

pomnikiem. Noc spędzona w Bazyli-

szczęście wloski lekarz w slużbie

się na kamień grobowy i spędzil na

ce Grobu przeobrazila też duszę poety,

egipskiej dr Steble, udzielal pomocy

modlitwie poglębianej lekturą Bi-

miala dla niego ogromne znaczenie.

podróżnym. Przymusowe czekanie

blii caly wieczór aż do pólnocy, kie-

Czy później Slowacki odwie-

urozmaical Zenon Brzozowski, grając

dy to nabożeństwa różnych wyznań

dzil również inne miejsca

na flecie stare kolędy polskie. W wi-

wówczas zaczęte przerwaly jego sa-

w Palestynie?

gilię Bożego Narodzenia gwaltowna

motne dialogi z Bogiem. Niezwykle

burza omal nie zatopila namiotów

sugestywny jest opis w liście tych

Tak, pisze nawet o tym w tym samym

podróżnych. To podczas tego poby-

mszy świętych różnych kościolów,

wspomnianym liście. Pisal: ,,Jeździ-

tu wspomniany arabski przewodnik

bardzo precyzyjny, odpowiadają-

lem do Morza Martwego, do Betlejem,

Soliman opowiedzial Slowackie-

cy realiom, co moglem kilka lat temu

gdzie także na żlóbku Chrystusa slu-

mu historię Araba, któremu dżuma

stwierdzić podczas swego pobytu

chalem odprawianej mszy. Wszystkie

BAZYLIKA GROBU PAŃSKIEGO W JEROZOLIMIE

WITRAŻ ,,BOŻE NARODZENIE W KATEDRZE LACIŃSKIEJ WE LWOWIE