24

nr 23­24 (435­436) 19.12.2023­15.01.2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Znów Baczewscy ­ rodzina, dzieci, wnuki i prawnuki (cz. 1)

Powróćmy do Leiby

nieobecności ­ Herman Baczewski. Z po-

Baczelesa, który polożyl

wyższego możemy wnioskować, że nie byl

on zwyklym urzędnikiem bankowym.

podwaliny pod kilka

Szczególy jego życia nie są znane. Niewy-

pokoleń slynnej rodziny.

kluczone, że po pracy w tak solidnej firmie

Aby uniknąć blędów

bankowej, jak filia Banku Anglo-Austriac-

i plątaniny, rozpatrzymy

kiego, opuścil Lwów i kontynuowal karie-

każde następne

rę w centrali banku w Wiedniu.

pokolenie dzieci, wnuków

Po śmierci Leopolda Maksymiliana

i prawnuków Leiby

I jego spadkobiercami zostali żona Debora

i synowie. Zgodnie z prawem przemyslo-

i Chany Baczelesów.

wym Debora otrzymala Kartę przemy-

Dokladną i malo znaną

slową dla siebie i synów Arnolda, Józefa

informację o miejscach

Adama i Hermana na prowadzenie przed-

zamieszkania

siębiorstwa pod nazwą ,,L.M. Baczewski's

i o rodzinnym

fel Witwe & Söhne" (faktyczną wlaściciel-

REKLAMA PRASOWA FABRYKI BACZEWSKICH 1875 R.

przedsiębiorstwie podam

ką byla Debora). W 1862 r. zostala nieco

kilku dziesięcioleciach,

starsi bracia, bardziej przygotowani facho-

zmieniona specjalizacja fabryki, co wyma-

w ostatnim rozdziale sagi.

wo. Świadkami na jego chrzcie byli Karol

galo otrzymanie nowego pozwolenia. Pisa-

więc rozbieżności są

Widmann (1921-1892), publicysta i histo-

la o tym zarówno lwowska, jak i wiedeń-

IRYNA KOTLOBULATOWA

JÓZEF ADAM BACZEWSKI. FOT.

zrozumiale.

ryk, od 1883 r. sekretarz Rady miasta, oraz

ska prasa specjalistyczna. Nową nazwę:

J.HENNER, POCZĄTEK LAT 80.

I pokolenie

Na przyklad: Balaban pisze, że Meyer

o. Norbert Golichowski (1848-1921), kaplan,

,,Baczewski's L. M. Selige Wittwe & Söhne

XIX W.

Dzięki krótkiej informacji o śmier-

Baczeles przyjąl chrzest w 1861 r., a wiado-

publicysta katolicki, autor opracowania hi-

Landesfabriksbefugniss zur Erzengung

ci Leiby Baczelesa, która ukazala się

1856/1857, ponieważ w 1857 r. wedlug

mo, że w tym czasie już nie żyl. Prawdopo-

storii kościola bernardynów św. Andrzeja.

von Rosoglio, Liqueur und Arak" przedsię-

w ,,Gazecie Lwowskiej" na liście zmarlych

istniejącego prawa przemyslowego, wla-

dobnie też twierdzenia o wlasności istnieją-

Zygmunt byl kupcem, wlaścicielem

biorstwo zachowalo aż do śmierci Debory

w czerwcu 1811 r., możemy podać doklad-

sność firmy przeszla do jego wdowy Debo-

cej już w 1840 r. fabryki na Zniesieniu nie

sklepu z alkoholami przy pl. Halickim 12. 8

Baczewskiej okolo r. 1875.

ne lata życia: 1746­1811. Oprócz tego,

ry. Przypomnę ­ w 1845 r. Meyer Baczeles

odpowiadają rzeczywistości.

sierpnia 1885 r. w ,,Gazecie Narodowej" zja-

Józef Adam i Wiktoria Maria

wedlug podanego adresu na Krakowskim

przyjąl wiarę chrześcijańską i od tej chwili

Malżonkowie Meyer i Dwora Baczele-

wila się o nim krótka wzmianka: ,,Zygmunt

Baczewscy

przedmieściu możemy dokladnie zlokali-

nosil imię i nazwisko Leopold Maksymilian

sowie (Leopold Maksymilian I i Dwora Ba-

Baczewski, znany i szanowany w naszem

zować miejsce jego pierwszego przedsię-

Na przykladzie życia i dzialalności Józe-

Baczewski (I ­ aut.), a jego malżonka Dwo-

czewscy) mieli kilkoro dzieci:

mieście wlaściciel handlu przy placu Ha-

biorstwa ­ ul. Mydlarska 107/108, później

ra z Rechenów zostala Deborą Baczewską.

fa Adama i jego potomków, którzy w kolej-

W 1826 r. urodzil się syn Arje (Aron)

lickim, wracając z kąpieli do Lwowa zmarl

Sykstuska 26 (ob. Doroszenki). Żona Leiby,

nych latach prowadzili zaklad, można zro-

Od tej chwili wszystkie kolejne pokolenia

Wolf, który w wieku 37 lat przyjąl imię Ar-

wczoraj w Przemyślu". Sklep, zarejestrowa-

Chana, zmarla prawdopodobnie w 1834 r.,

zumieć fenomen stalego wzrostu sukcesu

nosily już to nazwisko. Wraz z rodzicami

nold i zmarl w 1863 r. Przez wiele lat byl

ny na Zygmunta Baczewskiego pod wskaza-

ponieważ w tym roku, wedlug ustalonej

i wplywu rodziny Baczewskich. Do pew-

na nową wiarę przeszedl i syn Józef Adam,

urzędnikiem Banku Krajowego na różnych

nym adresem dzialal do 1901 r. Prawdopo-

procedury, jedynym wlaścicielem fabry-

nego wzrostu statusu rodziny, jej prestiżu

natomiast dat przyjęcia wiary chrześcijań-

stanowiskach ­ więcej o nim nic nie wiado-

dobnie pozostawal do tego czasu w rękach

ki zostal starszy syn Meyer. Wcześniej

w spoleczeństwie, poziomu dobrobytu, a co

skiej przez inne dzieci nie udalo się ustalić.

mo. W latach 1899-1902 Arnold Baczew-

rodziny. Należy dodać, że pod tym samym

byl wspólwlaścicielem przedsiębiorstwa

za tym stoi ­ rozwoju firmy Baczewskich,

ski z bratankiem Henrykiem Baczewskim

adresem w 1915 r., w czasie I wojny świato-

Znany historyk

wraz z matką.

przyczynil się jego ślub z Wiktorią Rosen-

mieszkali pod adresem ul. Trybunalska 1

wej i okupacji rosyjskiej mieścila się restau-

i wybitny znawca

Jak na ironię, czy nie najmniej ze

zweig. Warto przyjrzeć się temu dokladniej.

(ob. Szewska). W 1905 r. Arnold zrzekl się

racja Henryka Baczewskiego.

wszystkich czlonków rodziny wiemy wla-

W 1859 r. Józef Adam ożenil się z Wik-

wiary mojżeszowej i oficjalnie nie przyjąl

Nieznane są daty i szczególy życia

żydowskiej historii

śnie o Meyerze, jego malżonce i jej rodzi-

torią Marią Rosenzweig (1838­25.03.1883),

żadnego wyznania. Zmarl w1910 r. i spo-

jeszcze jednego syna tej rodziny Baczew-

Lwowa Majer

cach. Chociaż Leib byl zalożycielem przed-

córką znanego krakowskiego lekarza, dr

cząl na Lyczakowie, ale z niewiadomych

skich ­ Hermana. Wiemy o jego istnieniu

Balaban w książce

siębiorstwa, to wlaśnie Meyer poczynil

Henryka Saula Rosenzweiga (1797­1854)

przyczyn nie w rodzinnej kaplicy.

dzięki liście spadkobierców w akcie reje-

,,Historia Synagogi

najbardziej radykalne zmiany w historii

i Janet (Joanny) ze Schlesingerów (1802­

W 1827 r urodzila się córka Ester, o któ-

stracji śmierci Leopolda Maksymiliana I.

Postępowej" (mowa tu

rodziny i zalożyl fundament przyszlej jej

1850). Wielodzietna rodzina posiadala pięć

rej życiu nic nie wiadomo.

Z czasem ,,Gazeta Narodowa" w 1865 r.

o Templu na pl. Stary

potęgi.

córek i siedmiu synów. Jednym z synów byl

W 1830 r. urodzil się Józef Adam, o któ-

zawiadamia o zarejestrowaniu w Lwow-

Znane są daty życia Józefa Baczew-

dr Michal Julian Rosenzweig (1827­1898),

rym wiemy najwięcej ze wszystkich po-

skiej filii Banku Anglo-Austriackiego,

Rynek) w rozdziale

skiego; 1803­23.03.1883. Ponieważ rok

od 1853 r. osiadl w Warszawie i byl oso-

tomków Leopolda Maksymiliana I i Debory

otwartego w Wiedniu w 1864 r. Dyrekto-

o początkach jej budowy

jego urodzin jest najbliższy do możliwej

bistym lekarzem namiestnika carskiego

Baczewskich. Zmarl w 1911 r. i zostal pocho-

rem Filii zostaje księgowy Domu banko-

wspomina przelotnie

daty urodzin Meyera, staje się zrozumia-

Iwana Paskiewicza, zajmowal się prywatna

wany w rodzinnej kaplicy na Lyczakowie.

wego ,,Hausner & Violand" Edward Simon

Meyera Baczelesa, ale

lym, że Józef byl którymś z synów Leiby

praktyką. Oprócz praktyk lekarskich znany

W 1832 r. urodzil się Samuel Ber Bacze-

(1831­1889), w przyszlości wplywowy dy-

podane przez niego

i Chany. Dotychczas nie znamy roli, jaką

byl też z praktyk spirytystycznych, nad-

les; w 1881 r, przyjąl imię Zygmunt Samuel,

rektor Banku Kredytowego, posel Sejmu

odegral Józef Baczewski (mlodszy brat

zwyczaj popularnych w XIX w.

a w 1883 ­ zostal ochrzczony w kościele

Krajowego, prezydent Izby Przemyslowo-

daty nie zbiegają się

Meyera) w rodzinnym przedsiębiorstwie.

Wśród córek Rosenzweiga byla Wikto-

bernardynów i przeszedl na wiarę kato-

-Handlowej. Prawo podpisu dokumentów

z dokumentami. Książka

ria Maria, przyszla malżonka Józefa Adama

W tamtych latach w dzialalności rodzinne-

licką. Niewiele o nim wiadomo. Prawdo-

Banku Anglo-Austriackiego mieli Edward

zostala wydana po

Baczewskiego. Chrzest i wiarę katolicką

go przedsiębiorstwa w każdym pokoleniu

podobnie sprawami fabryki zajmowali się

Simon і Hermann Scharl, a w razie ich

uczestniczylo dwóch braci: jeden starszy,

przyjęla prawdopodobnie w przeddzień ślu-

bu. Poprzez ślub z Rosenzweigami Baczew-

bardziej kompetentny w zarządzaniu, zaj-

scy spokrewnili się z jeszcze jedną znaną

mowal się przeważnie rozwojem fabryki;

rodziną kupiecką ­ Feintuchami z Krakowa.

drugi prowadzil dzialalność handlową wy-

robami, zajmowal się rozwojem przedsię-

Marcin Feintuch, bankier, wlaściciel

kantoru wymiany walut w Republice

biorstwa lub opracowywal nowy kierunek

Krakowskiej, byl wplywową w Krakowie

dzialalności. Prawdopodobnie tak bylo

i w tym przypadku ­ sprawy produkcyjne

osobistością. Rodzinę również nie ominęly

asymilacyjne procesy, które przebiegaly

zostaly podzielone pomiędzy braćmi. Do-

w żydowskim środowisku w polowie XIX

kladnie o funkcjonowaniu firmy i udziale

w. Już w I polowie wieku część czlonków

w jej zarządzaniu oraz dzialalności spo-

rodziny przyjęla chrzest, a z czasem zmie-

lecznej opowiemy z czasem.

nili nazwisko na polsko brzmiące. Syn Mar-

W 1867 r. Józef Baczewski kupil dla ro-

cina, kupiec i finansista Stanislaw Samuel

dziny kamienicę Mazanowską przy Rynku

31. W latach 1880-tych jej wlaścicielem

Feintuch ochrzcil się w 1845 r. w wieku 19

lat, ale dopiero po kilkudziesięciu latach

jest wedlug dokumentów Józef Adam Ba-

zmienil nazwisko na Szarski. Nazwisko

czewski. Podpisy na dokumentach (stryja

pochodzi od zakupionej przez rodzinę

i bratanka) są różne. Stąd wynika, że Józef

Szarej Kamienicy przy Rynku Glównym 6

Baczewski j Józef Adam Baczewski ­to

w Krakowie. Brat Stanislawa Leo przyjąl

dwie różne osoby.

nazwisko Zawiejski (jego synami byli zna-

II pokolenie:

ni polscy artyści ­ rzeźbiarz Mieczyslaw

Leopold Maksymilian I

i architekt Jan ­ autor projektu teatru

i Debora Baczewscy

Opery w Krakowie). Nie wymagają oni

Nie udalo się ustalić dokladnych dat

prezentacji.

życia tej pary drugiego pokolenia rodzi-

Przez 30 lat, w latach 1866­1890, Sta-

ny Baczewskich z braku metryk urodzin

nislaw Feintuch byl radnym m. Krakowa.

i śmierci. Wedlug późniejszych stwierdzeń

Ożenil się w 1853 r., a w latach 1860. stal

rodziny, pochodzących z lat 1930, Leopold

się wlaścicielem Szarej Kamienicy, gdzie

Maksymilian zmarl w Wiedniu i zostal

prowadzil wlasny sklep, również wlasny

tam pochowany na cmentarzu katolickim.

bank. Malżonką Stanislawa byla siostra

FIRMOWE BUTELKI BACZEWSKICH Z LAT 1880/1890.

Prawdopodobnie mialo to miejsce w latach

Wiktorii ­ Józefa Amalia Rosenzweig.