26

nr 23­24 (435­436) 19.12.2023­15.01.2024

Wspomnienia

www.kuriergalicyjski.com

Odchodzą ostatni rycerze ,,trudnej" polskości

Śp. Paulina Paluszkiewicz (1. 03. 1930-17.11. 2023)

Rok 2023 jest naznaczony

pójdzie ojciec, to też go aresztu-

licznymi odejściami osób

ją. Po dwóch dniach wszyst-

szczególnie zaslużonych

kich wcielili do armii, kierując

dla zachowana polskości na

do Żurawicy. Tam pracowa-

terenach Kresów. Wystarczy

li przy budowie umocnień na

nadmienić, że w maju 2023

ówczesnej granicy sowiecko-

roku odeszla Maria Iwanowa,

-niemieckiej. Większość z nich

legenda lwowskiego polskiego

nigdy nie wrócila". Następnie

szkolnictwa, we Lwowie

rozpoczęly się wywózki calych

zmarl też Stanislaw Durys ­

rodzin do Kazachstanu. Rów-

kierownik Polskiego Zespolu

nież rodzina Paluszkiewiczów

Pieśni i Tańca ,,Lwowiacy",

znalazla się na liście do wywie-

ostatnio też Lwów pożegnal ks.

zienia, a uratowal ich wybuch

Bronislawa Baranowskiego,

wojny niemiecko-sowieckiej.

slusznie nazwanego więźniem

Jak wspominala: w tym czasie

i męczennikiem konfesjonalu.

wywieziono rodziny Paterków,

Wszyscy oni zapisali się na

Trubkiewiczów i pięć innych.

DOM PAULINY ZACHOWAL PRZEDWOJENNY CHARAKTER

PAULINA PALUSZKIEWICZ

trwale w dziejach polskości

Wrócily jedynie pojedyncze

W 2008 ROKU

Lwowa jako stróże zachowania

do Sambora, gdzie byla czyn-

byl ks. Adam Garbacik. Moral-

osoby.

polskości. Również 17

na świątynia, gdyż kościól

nie wspieral tych, którzy trwali

Po wkroczeniu do wsi Niem-

listopada 2023 roku przeszla

w Strzalkowicach zostal już za-

przy polskości i nie nawracali

ców, Paulina, jak i większość

do wieczności wielce

mknięty. W święta ludzie cią-

się na nową wiarę. Jego dni byly

mieszkańców zostala zmuszo-

zaslużona dla przetrwania

gle gromadzili się na modlitwę

policzone". W dniu aresztowa-

na do uprawy buraków cukro-

wiary i polskości na terenach

w swoim kościele, prowadzoną

nia, Paulina na prośbę ojca uda-

wych, ,,mimo że nie wszystkie

Samborszczyzny śp. Paulina

przez tutejszą liderkę Paulinę

la się na plebanię, aby tam do-

gospodarstwa mialy do tego

Paluszkiewicz (1930­2023).

Paluszkiewicz.

wiedzieć się, czy coś trzeba dziś

warunki. W wielu rodzinach,

Po zwolnieniu z lagru ks.

robić w polu, bo ksiądz utrzy-

zwlaszcza wielodzietnych za-

mywal jeszcze gospodarstwo

Garbacik powrócil w 1956

panowal glód, nikomu, bowiem

MARIAN SKOWYRA

roku do Strzalkowic i zamiesz-

jako wsparcie na utrzymanie

nie wolno bylo sadzić ziem-

TEKST

kal u swojej dawnej gospody-

kościola. W trakcie śniada-

niaków, czy siać zboża. Bura-

ZDJĘCIA ZE ZBIORÓW AUTORA

ni, gdyż plebania i wikarówka

nia na plebanię weszlo dwóch

ki musialy być też specjalnie

I RODZINY RAZMUS

Z

zostaly już znacjonalizowane.

enkawudzistów. Jeden z nich

czyszczone. Nie tylko nożem,

marla Paulina Palusz-

Okazalo się wkrótce, że wla-

krzyknąl do księdza: ,,Ubieraj

ale i szmatami. Odstawianie

kiewicz dla spoleczności

dze nie po to zwolnily z lagru

się". Nie przedstawili żadnego

buraków z piachem moglo być

Strzalkowic ma wyjątko-

,,wraga naroda", by w polskiej

postanowienia na piśmie, na-

potraktowane jako dywersja

we znaczenie ze względu na ci-

wsi obslugiwal parafię. Strzal-

wet nie pozwolili księdzu zjeść

i sabotaż".

chą dzialalność w okresie wo-

kowiczanie  zrobili  jednak

śniadania, tylko wsadzili go na

Wraz z przyjściem nowej so-

DYPLOM NADANIA MEDALU

jującego ateizmu i komunizmu,

wszystko, by wywalczyć dla

wóz i drogą przez wieś pojecha-

wieckiej wladzy, ludzi zaczęto

BL. JAKUBA STRZEMIĘ DLA

gdyż poprzez swój przyklad

księdza niezbędne zezwolenie

li w kierunku Sambora. ,,Nie

zmuszać do wyjazdu, a pozo-

PAULINY PALUSZKIEWICZ

wychowala nie jedno pokolenie

na pracę duszpasterską, czyli

wiedząc, co robić, zaczęlam

stających wcielano do pracy

świadomych Polaków, a tak-

tzw. sprawkę. Paulina Palusz-

biec za wozem i krzyczeć: Księ-

na tym terenie kaplanów.

w kolchozie. Wielu mieszkań-

że przechowala od zapomnie-

kiewicz z Pauliną Janczyk wie-

dza zabierają". Jeden z enkawu-

W tym roku zostali aresztowa-

ców zmobilizowano do Armii

nia liczne tradycje i zwyczaje

lokrotnie jeździly do Drohoby-

dzistów, który powozil koń-

ni m.in.: proboszcz w Strzal-

Czerwonej. Dzięki bohaterskiej

związane z życiem religijnym

cza, będącego wówczas stolicą

mi, odwrócil się i uderzyl ją po

postawie ks. Adama Garbaci-

kowicach ks. Adam Garbacik,

i obyczajowym tego regionu.

obwodu, by zalatwić ,,sprawkę"

glowie batem. ,,Krew zalala mi

proboszcz w Myślatyczach ks.

ka Polacy nie zapisywali się na

Paulina Paluszkiewicz uro-

dla księdza.

Michal Świdnicki oraz pro-

oczy, przewrócilam się. Gdy się

tzw. repatriację. Ks. Garbacik

dzila się w Strzalkowicach 1

,,Powinien byl jeździć glowa

ocknęlam, na gościńcu po wo-

boszcz i dziekan samborski ks.

wszelkimi sposobami zachę-

marca 1930 roku w wielodziet-

zie zostal tylko kurz". Ks. Gar-

rady parafialnej Jakub Markie-

kan. Michal Ziajka. Wszyscy

cal ludność do pozostania na

nej rodzinie Jana i Anny z domu

bacik podobnie jak większość

wicz, ale się bal ­ wspominala

oni przebywali w lagrach so-

ojcowiźnie, deklarując, że i on

Ruczaj. Miala dwóch starszych

Paulina. Mial żonę ze Lwowa,

duchowieństwa zostal skazany

sam dobrowolnie nie wyjedzie.

wieckich do 1955 roku. Na te-

braci: Juliana i Józefa oraz dwie

a dwóch jego synów studiowa-

mat aresztowania proboszcza

na karę pracy w lagrach, którą

Dzięki niemu Polacy aż do 1958

siostry: Ludwikę i Bronisla-

lo w tym mieście i obawial się,

odbywal w Irkucku.

roku stanowili w Strzalkowi-

strzalkowickiego ks. Adama

wę. Ostatnia z wymienionych

że gdy zacznie walczyć o księ-

Tam na zeslaniu, miesz-

Garbacika tak relacjonowala

cach element dominujący. Do-

zmarla w wieku dziecięcym.

kańcy Strzalkowic, starali się

dza, to ich natychmiast wyrzu-

Paulina Paluszkiewicz, bezpo-

piero u progu lat sześćdziesią-

Paulina przez cale życie miesz-

cą i wcielą do armii na Dalekim

wspierać swojego księdza, wy-

tych przeważająca część z nich

średni świadek tamtych wyda-

kala w rodzinnych Strzalkowi-

Wschodzie itp. Pojechalyśmy

sylając mu paczki z żywno-

wyjechala do Polski.

rzeń: ,,Wszyscy mieszkańcy wsi

cach. Tutaj ukończyla siedem

więc my z Pauliną. Ja nie mia-

ścią. Aby wziąć udzial we mszy

wiedzieli, że glównym prze-

W 1950 roku rozpoczęly

klas i pracowala w kolchozie.

lam nic do stracenia. Praco-

ciwnikiem wladzy sowieckiej

św., chodzili pieszo do kościola

się aresztowania dzialających

Ojciec jej byl kościelnym i dla-

walam w kolchozie na najgor-

tego od dzieciństwa byla zwią-

szym odcinku, przy zbieraniu

zana z Kościolem.

i obróbce buraków. Nie bylam

Spokój dziecięcy przerwal

czlonkiem komsomolu, bo nie

wybuch II wojny światowej.

chcieli mnie do niego przyjąć.

Pomimo że w 1940 roku Paulina

Na specjalnym egzaminie nie

miala tylko dziesięć lat ­ dobrze

potrafilam powiedzieć, kiedy

zapamiętala, jak NKWD przy

urodzil się Wlodzimierz Le-

pomocy podstępu aresztowalo

nin. Na pytanie w tej sprawie

braci i wielu ich rówieśników

odpowiedzialam, że nie wiem,

ze Strzalkowic: ,,W niedzielę po

bo przy jego narodzinach nie

mszy św. sowieci zorganizo-

bylam.

wali na drodze przed kościolem

Paulina Janczyk natomiast

zabawę dla mlodzieży ­ wspo-

byla już figurą. Nie tylko na-

minala. Większość chlopców,

leżala do komsomolu, ale kie-

w tym moi bracia na nią po-

rowala klubem wiejskim, któ-

szli. Gdy zabawa się rozkrę-

ry komuniści traktowali jako

cila, Moskale otoczyli i aresz-

ośrodek swojej propagandy.

towali wszystkich chlopców,

Mimo to zaczęla rozmowę z ob-

których popędzili do Sambora.

wodowym pelnomocnikiem ds.

Tam w świątecznych ubraniach

religii, niejakim Burkiem. Ten

zamknęli ich w koniuszni, czy-

od razu zapytal, czy jest kom-

li stajni dla koni. Następnego

somolką. Gdy ta potwierdzila,

dnia dano nam znać, aby ktoś

zdumial się i zapytal ­ to po co

przyniósl  ubranie  robocze,

wam ksiądz?" Paulina rezolut-

buty i jedzenie. Poszlyśmy do

nie odpowiedziala: ,,Jej jest nie-

PAULINA PALUSZKIEWICZ (PIERWSZA OD PRAWEJ) Z KS. ADAMEM GARBACIKIEM PRZED WYJAZDEM

nich z siostrą, bojąc się, że jak

potrzebny, ale ma starą matkę,

ZE STRZALKOWIC