29

nr 23­24 (435­436) 19.12.2023­15.01.2024

Kurier kulturalny

www.kuriergalicyjski.com

do tego celu pawilonie na Wa-

Odo Dobrowolskiego, ,,Fontan-

lach Hetmańskich. Ten posąg

ny Neptuna i Diany w Rynku

również zachowal się i znajdu-

lwowskim" Janiny Nowotnej,

je się w zbiorach Muzeum Hi-

,,Kamienica Korniakta" Ta-

storycznego w Czarnej Kamie-

deusza Rybkowskiego i inne.

nicy (Rynek 4). W tejże części

W tejże sali bardzo oryginalnie

wystawy znajduje się popiersie

rozwiązano kompozycje tema-

Joachima Lelewela, powstańca

tyczne poświęcone lwowskiej

listopadowego i dzialacza poli-

scenie teatralnej (m.in. z po-

tycznego. Z tegoż powstania na

piersiem Marii Zańkowieckiej),

wystawie prezentowano kilka

ukraińskim Strzelcom Siczo-

bardzo ciekawych pamiątek.

wym z czasów I wojny świato-

Między innymi: fragment ro-

wej. Obok wystawiono osobiste

syjskiej chorągwi wojskowej,

rzeczy (kask i bagnet) Wasy-

z autografem tegoż Joachima Le-

la Slipaka (1974­2016), kon-

lewela z 15 października 1831

tratenora, wybitnego artysty,

roku, którą polscy powstań-

wychowanka lwowskiej ka-

cy zdobyli w walce z odzialem

peli ,,Dudaryk", solisty Opery

wojsk carskich. Jeszcze większe

Narodowej w Paryżu, który na

wrażenie robi palasz Mieczy-

ochotnika zglosil się na front

slawa hrabiego Goluchowskiego

i zginąl w walce z agresorami

z napisem ,,Jest to szczerbiec zla-

rosyjskimi. Pośmiertnie zostal

many na glowie moskala w bi-

odznaczony tytulem Bohate-

twie pod Rakowem 16 września

ra Ukrainy. Jeszcze w innym

1831 roku".

palacu Badenich" autorstwa

wykopaliska w starym Hali-

autorstwa Mieczyslawa Kor-

miejscu na tejże sali znajduje

Wiadomo, że Muzeum Histo-

Stanislawa Kaczor-Batowskie-

czu, stolicy Księstwa Halickiego

win-Piotrowskiego,  ,,Widok

się kompozycja przedstawiają-

ryczne posiada wspaniale zbio-

go (1894 rok) i obraz Zygmun-

i znalazl szczątki legendarnego

na Katedrę lwowską i Rynek"

ca gabinet pracownika nauko-

ry broni bialej i palnej, wysta-

ta Rozwadowskiego ,,Napoleon

księcia Jaroslawa Ośmiomy-

Adolfa  Kamieniobrodzkiego,

wego Muzeum Historycznego

wionej w dziale ,,Arsenal". Otóż

w 1812 roku". W Muzeum Hi-

sla, zaś Igor Swiesznikow przez

,,Plac przed kościolem Bernar-

z lat 30. XX wieku.

na wystawie nie zabraklo też

storycznym pracowali również

wiele lat prowadzil wykopaliska

dyńskim we Lwowie" (1902

Wystawa ,,Autograf Mu-

szabli i innej broni bialej z róż-

znani ukraińscy archeolodzy,

w swojej rodzinnej miejscowo-

rok) Franciszka Kowaliszy-

zeum" jest kolejną bardzo cie-

nych wieków i krajów, z napi-

między innymi: profesorowie

ści, na zamku książąt Ostrog-

na, ,,Widok Lwowa z Wysokie-

kawą wystawą, którą pomimo

sami autorów lub wlaścicieli. Na

Jaroslaw Pasternak i Igor Swi-

skich w Dubnie.

go Zamku" Jaroslawy Muzyki

trudnych czasów wojennych,

przyklad, na jednej z nich po-

esznikow. Jedna z gablotek na

W drugiej sali kilka bardzo

(1937 rok), ,,Średniowieczny

organizują pracownicy Mu-

chodzącej z XVIII wieku, wid-

wystawie poświęcona jest ich

sympatycznych obrazów z wi-

Ratusz lwowski" Witolda Do-

zeum Historycznego. Oczeku-

nieje napis w języku greckim.

dzialalności. Jaroslaw Pasternak

dokami Lwowa, między inny-

lińskiego (1924 rok), ,,Uniwer-

jemy kolejnych wystaw i im-

Wśród innych obrazów ,,Widok

w latach 1934­1941 prowadzil

mi: ,,Plac Bernardyński w nocy",

sytet i kościól św. Mikolaja"

prez naukowych.

Worochta. Drugie Zakopane przedwojennej Polski

Dwie miejscowości ­ podobne

pasterzy Wolochów, więc tu i tu, Kiczery

wreszcie coraz liczniejszej rzeszy narciarzy,

do siebie, choć i różniące

i Przyslopy, tu i tu, rytual dawnego pa-

którzy już wcześniej dokonywali pionier-

się, bliskie sobie ale odlegle

sterstwa na poloninach i halach, gazdowie

skich zimowych wypraw na tamtejsze

geograficznie, pierwsza

i gazdynie-gaździny, jedyne w swoim ro-

szczyty. Później, gdy zbudowano tam

polożona u podnóża Karpat

dzaju strój, muzyka, obrzędowość i gwara

skocznię narciarską, stala się Worochta

Wschodnich, druga ­ Tatr, gór

­ ruska i polska. Tu i tu odkrywcze wypra-

modnym miejscem rywalizacji w skokach.

pięknych i niezwyklych, lecz

wy na kuszące latem i zimą szczyty, groźne

Co istotne, byl to pierwszy profesjonalny

jakże różnych krajobrazem.

schodzące ze stromych stoków lawiny, tu

taki obiekt w Polsce, zbudowany trzy lata

Każda z nich, rzec można

i tu powstale dla ratowania ofiar gór pogo-

przed zakopiańską Wielką Krokwią i, co

z pewnością ­ ,,kultowa"

towia ratunkowe ­ czarnohorskie i tatrzań-

przynioslo uzdrowisku dodatkowy rozglos,

w klimacie turystyczno-

skie. Także w obu tych górach ,,kultowe"

to zwycięstwo kobiety nad mężczyznami

kulturowym, jako że obie są

schroniska ­ choćby Dworek Czarnohorski

podczas pierwszego rozgrywanego na nim

miejscem narodzin naszego

i pod Howerlą na Zaroślaku czy zakopiański

konkursu skoków na nartach. Wkrótce Wo-

narciarstwa. Dziś tylko jedna

,,Hotel pod Giewontem" oraz nad Morskim

rochta cieszyla się już slawą znanej w ca-

z nich znajduje się w granicach

Okiem w Tatrach, w obu jedyne w swo-

lym kraju modnej stacji górskiej do której

Polski.

im rodzaju pensjonaty, tu i tu pionierskie

slynnym pociągiem ,,Narty ­ Dancing ­ Bry-

Wschodnich, który budowal filozofię indy-

badania naukowe w wielu dyscyplinach.

dż" przybywali w sezonie zimowym, prócz

CZARNOHORA ­ WSPANIALE

I ogarniające calość karpackich zagad-

widualnego nie tylko ich poznawania, ale

zapaleńców narciarstwa, także przedstawi-

JAN SKLODOWSKI

TERENY NARCIARSKIE,

nień Towarzystwo Tatrzańskie, po I wojnie

też, co chyba tu najistotniejsze, szerszej,

ciele naszej elity finansowej, politycznej i ar-

HOWERLA (2058 M) [PLAKAT]

Worochta i Zakopane ­ w tej wlaśnie

światowej poprzedzone slowem ,,Polskie"

bo ogólniejszej kontemplacji kulturowej

tystycznej. Styl tej ekstrawaganckiej jak na

Worochta ­ nie ma

­ na Pokuciu jego oddzialy Czarnohorski

w ich odbiorze i niósl ją w kolejne, już mię-

kolejności, bo to w Karpatach Wschodnich,

owe czasy podróży oraz wydarzenia z życia

takiego drugiego

dzywojenne, pokolenia i dziesięciolecia.

i Stanislawowski, na Podhalu ­ Tatrzański.

miejscu polożenia tej pierwszej, poczęlo się

turystycznego i pensjonatowego Worochty

I wreszcie ludzie ­ pasjonaci i pionierzy

W ten sposób wyksztalcilo się specyficzne

­ choć w podobnych latach ­ silniej niż w Ta-

pilnie przedstawiala często w sensacyj-

miejsca nigdzie więcej

trach rozwijać narciarstwo wysokogórskie,

naszej turystyki letniej i zimowej, zwykle

dla polskiej turystyki górskiej pojmowanie

nym tonie ówczesna prasa, czyniąc kurort

w Karpatach, nawet

a z czasem, także wcześniej niż w Zakopa-

przedstawiciele różnych zawodów, którzy

jej istoty ­ wpierw u przedstawicieli elity

tym bardziej godnym zainteresowania

w górach calej Europy,

przybyli tam z dalszych stron i obdarzyli

odkrywców, później wiernych im kontynu-

nem oddano pierwsze na ziemiach polskich

i odwiedzenia.

ba ­ nawet calego

atorów, gdy poczęli tworzyć podwaliny już

skoki narciarskie i wybudowano pierwszy

góry milością na dlugie lata ­ więc w Kar-

Dziś to już zaprzeszlość, a przywola-

świata. Polożona w ich

patach Wschodnich Tadeusz Smoluchowski,

szerszego zorganizowanego ruchu tury-

profesjonalny slużący im obiekt. I choć

nie tamtego czasu ­ niezwyklych narciar-

części zwanej Beskidami

stycznego. Ten to model percepcji gór dla

z biegiem lat to ono w swym rozwoju jako

Marian Malaczyński, Józef Schnaider, Hen-

skich rajdowych pociągów, eleganckich

Wschodnimi, których

kurort i stacja sportów zimowych wyprze-

ryk Hoffbauer, Zenobiusz Pręgowski, pod

ich uprzystępniania prezentowalo od swe-

pensjonatów czy nieistniejących sty-

dzilo Worochtę to byloby może usprawie-

Tatrami ­ Stanislaw Barabasz, Jan Fischer,

go powstania w 1873 roku wymienione wy-

lowych schronisk mogą pomóc jedynie

najwyższe pasmo to

Mariusz Zaruski, Mieczyslaw Karlowicz, by

żej Towarzystwo Tatrzańskie wyrażając go

dliwione nazwać, trochę przewrotnie na po-

dawne zdjęcia, przewodniki oraz zapisy

Czarnohora znana

wymienić tylko niektórych. A wielu z nich

w nieocenionych publikacjach swego roczni-

czątku rozwoju ich kariery drugą Worochtą

wspomnieniowe. Już tylko one poprowa-

z rozleglych polonin

­ choćby Maksymiliana Dudryka, Zygmun-

ka ­ ,,Pamiętnika Towarzystwa Tatrzańskie-

wlaśnie Zakopane?

dzą na narciarskie szlaki i stoki, gdzie

i rozpostartej u jej

Niezależnie od tego, której z tych miej-

ta Klemensiewicza, Romana Kordysa czy

go", z czasem na lamach jego kontynuato-

w glębokim bialym puchu i na nieokanto-

stóp krainy mieniącej

scowości należalaby się palma pierwszeń-

Jerzego Maślankę pasja górska związala

ra ­ także wydawanych w cyklu rocznym

wanych nartach oddawano się szaleńczym

się bogactwem barw

z tymi obydwoma pasmami górskimi w lań-

,,Wierchów". I wlaśnie przede wszystkim

stwa, można niezbicie stwierdzić, że obie

szusom, popisom wyuczonych na pólkach

periodyki te zawierają materialy ­ zarówno

posiadaly walory prowadzące do szero-

cuchu Karpat. W podsumowaniu należy

statecznych telemarków i eleganckich kri-

huculskiego etnosu i od

wspomnieć, że w konkursach skoków nar-

tekstowe, jak i ikonograficzne ­ ukazujące,

kiego zainteresowania się nimi szerokich

stianii czy do podnóża narciarskiej skoczni

zawsze ekscytującej

ciarskich w Worochcie często startowali

jak Karpaty na przestrzeni lat wplywaly na

rzesz turystów tak latem, jak i zimą. Spra-

na Rebrowaczu. A gdy uruchomimy silniej

ludzi ciekawych świata

wily one, że trwale ugruntowalo się uzna-

i zdobywali pierwsze lokaty zawodnicy

nasze ich postrzeganie, a jednocześnie, jak

wyobraźnię, tym latwiej dotkniemy histo-

pięknego i niezwyklego

z Zakopanego.

uogólniona myśl o nich zmieniala obraz tych

nie w latach międzywojennych Worochty

rii miejsca, które jakże slusznie zyskalo

zarazem.

Wybuch II wojny światowej byl ,,koń-

gór w następstwie podejmowanych w nich

i Zakopanego za pierwszorzędne polskie

w latach międzywojennych miano ,,drugie-

stacje turystyki górskiej oraz sportów

cem" dawnej Worochty ­ jej czasu ksztal-

dzialań cywilizacyjnych. Takie wlaśnie spoj-

go Zakopanego".

towanego od drugiej polowy stulecia XIX

rzenie na zaistnienie gór w naszym życiu

zimowych.

W latach międzywojnia, będąc już zna-

Jeżeli uznasz, Drogi Czytelniku, że war-

Wielkim atutem obu miejsc byl ich nie-

pionierskimi narciarskimi wyprawami.

pozwoli dostrzec Worochtę jako miejsce na

nym i uznanym uzdrowiskiem, stanowila

to wyruszyć na ten zacierający się już do

ich mapie unikatowe, które nieodwolalnie

powtarzalny folklor przyniesiony przed

Tworzyly one jedyny w swoim rodzaju

cel przyjazdu i dla szukających wypoczynku

niego szlak, to znaczy, że książka ta jest

klimat epoki odkrywania w Karpatach

skrylo się w mroku przeszlości.

wiekami przez wędrujących lukiem Karpat

letników, i ambitnych górskich wędrowców,

wlaśnie dla Ciebie!