32

nr 23­24 (435­436) 19.12.2023­15.01.2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Magiczne obrzędy na starym cmentarzu ­

echa zabobonów starożytnego Egiptu

Przytoczony material nie

odnosi się bezpośrednio

do Polski i Polaków,

ale, mam nadzieję,

spodoba się naszym

Czytelnikom. Tym

bardziej, że magiczne

praktyki w większym

lub mniejszym stopniu

są obecne w mentalności

wszystkich bez wyjątku

narodów świata.

TEKST I ZDJĘCIA

DMYTRO POLUCHOWYCZ

MAGICZNA LALKA ZE ZWIĄZANYMI RĘKOMA I NOGAMI

Z

MAGICZNY AMULET Z TRZEMA ZAJĄCAMI NA TLE TAKICH SAMYCH

punktu widzenia adeptów

ZAJĄCÓW NA NAGROBKU

magii cmentarze i miejsca

pochówków są miejscami,

to ta miala związane jak niewol-

Szpilki wbito w glowę, serce, po-

lączącymi żywych ze światem

nik... Fenomen ten wywolal takie

chwę, również w dlonie i stopy ­

zmarlych. Zajmowaly one za-

zainteresowanie, że zdjęcie lalki

żeby nie mogla ani chodzić, ani

wsze w magii miejsce central-

zostalo rozeslane do kilku kultu-

niczego robić, jak tylko myśleć

ne. Miasteczko Satanów w obw.

rologów, historyków i folklory-

o mlodzieńcu, który zamówil

chmielnickim od dawna slynie

stów. W rezultacie otrzymaliśmy

magiczny rytual.

ze swego żydowskiego cmenta-

dość ciekawe spostrzeżenia.

W Satanowie mamy prak-

rza, jednego z największych tego

Okazuje się, że cmentarna

tycznie podobny rytual. Orę-

rodzaju historycznych i arty-

lalka jest najprawdopodobniej

downikiem zaklęcia występuje

stycznych zabytków w Europie.

świadectwem obrządku magii

tu czczony rebe, a nie zwykly

Najstarsze pochówki pochodzą

milosnej, której zaklęcia się-

nieboszczyk. Figurka nie jest

z II polowy XVI w.! Najbardziej

gają glęboko, w tysiąclecia! Nie

gliniana, lecz spleciona z trawy

interesujące nagrobki powsta-

ma czemu się dziwić ­ ,,ludowa

(najprawdopodobniej zebranej

ly na przelomie XVIII-XIX ww.

magia" jest dość konserwatyw-

na cmentarzu). Wprawdzie nie

Prawie każdy jest prawdziwym

na. Między innymi w Luwrze

mamy tu do czynienia ze szpil-

MODLITWA ,,OJCZE NASZ" KOLO GROBU CADYKA

pomnikiem, godnym być eks-

możemy zobaczyć prawie iden-

kami, ale, możliwe, że też byly.

ponatem w muzeum sztuki. Nie

tyczny atrybut datowany III-IV

Przy powiększeniu zdjęcia

będąca poza religijnymi doktry-

rytualach również wykorzy-

darmo cmentarz ten nazwano

w. n. e., pochodzący z Egiptu.

widoczne jest, że z ręki lalki

nami i narodami.

stywali ,,obcych".

,,Żydowskim Lyczakowem".

Naczynie z ,,magicznym kom-

wygląda kawalek folii plasti-

Specjalista z dziedziny ży-

Ale o tym niżej...

Często odwiedzam tę nekro-

pletem" archeologowie znaleźli

kowej. Możliwe, że owinięta

dowskiego folkloru, dziś już

Z interesującym przypad-

polię z turystami, i to nie tylko

w pochówku nieznanego mlo-

w nią byla kartka z zapisanymi

nieżyjący, Anatolij Kerżner,

kiem zapoznalem się przed ro-

z Ukrainy, ale i z Polski, USA,

dzieńca. Jak uważają historycy,

zaklęciami, które ,,czarodziej"

w swoim czasie przypusz-

kiem. Nie jest to klasyczna ma-

Wielkiej Brytanii, Izraela czy

zostalo tam w tajemnicy pod-

umieścil wewnątrz lalki. Po-

czal, że lalkę z trawy nie spletli

gia, ale jej jaskrawy przyklad.

innych państw. Wśród turystów

rzucone i nie należalo do trady-

dobnie jak ,,material biologicz-

pielgrzymi, lecz ktoś z miej-

Modlitwa ,,Ojcze Nasz" i cadyk

cmentarz odwiedzają również

cyjnego wyposażenia pogrze-

ny" ­ ostrzyżone wlosy lub pa-

scowych mieszkańców. Jest to

pielgrzymi żydowscy, spoczywa

Pośród czczonych pochów-

bowego. Egipski komplet sklada

znokcie ofiary.

przyklad dość powszechnego

tu bowiem wielu rabinów i mę-

ków Satanowskiego cmentarza

się z glinianej figurki kobiecej

Jeżeli w egipskim warian-

mniemania, że modlitwa ,,ob-

drców, którzy, jak wierzą cha-

jest grób ucznia zalożyciela cha-

z wpiętymi w nią mosiężny-

cie mamy do czynienia z magią

cego" ma szczególną moc. Stąd

sydzi, potęgują ich modlitwy.

sydyzmu Baal szem Towa (Besz-

mi szpilkami. Jak i u satanow-

chlopaka, to w naszym ­ z wiel-

wzięly się pielgrzymki chrze-

Jeden z najbardziej czczonych

ta), autora księgi kabalistycznej

skiej lalki ta egipska też miala

kim prawdopodobieństwem ­

ścijan do grobów cadyków

,,Tiferet Israel" (Duma slowa [na-

grobów ­ to pochówek znanego

związane ręce i nogi. Uczynio-

magią parala się dziewczyna

w Rzeczypospolitej. Zwraca-

XVIII-wiecznego rabina Jose-

rodu] Izraela), slynnego cadyka

no tak, by czlowieka, wcielone-

bądź kobieta. Bo dziś to one naj-

li się do nich nawet magna-

Israela Harifa (1695-1781).

fa ben Abrahama Blocha, autora

go w lalkę, pozbawić możliwości

częściej zajmują się różnego ro-

ci i szlachta. W tym przy-

Na jego grób przyjeżdża wielu

książki ,,Ginze Jozef" ­ zbioru

przeciwdzialania magicznym

dzaju zaklęciami i innymi ma-

padku mowa jest o wybitnym

pielgrzymów żydowskich pra-

kazań w formie pouczających

wplywom. Dodano tam również

gicznymi glupstwami. Nie trzeba

przedstawicielu ,,obcych", co

wie z calego świata. O często-

przypowieści z elementami mi-

olowianą plytkę z wydrapanymi

przy tym zapominać, że z wiarą

wedlug organizatora obrzę-

tliwości nawiedzeń tego grobu

styki. Książka wydana zosta-

magicznymi zaklęciami. Gdy je

mojżeszową ten rytual nie ma

du ma wzmocnić efekt rytu-

świadczą niewielkie kamycz-

la we Lwowie w 1792 r., już po

rozszyfrowano, okazalo się, że są

żadnego związku, jest to kla-

alu. Ze swej strony dodam, że

ki, które Żydzi kladą zamiast

śmierci autora. Jak się okazuje,

to milosne zaklęcia dziewczyny.

syczna ludowo-bytowa magia,

Żydzi w swoich magicznych

kwiatów. Pod kamyczkiem za-

na jego grobie nie tylko modlą

zwyczaj umieszcza się cedul-

się pielgrzymi, ale... uprawiają

ki z prośbami do rabina o roz-

czary miejscowe kobiety!

wiązanie pewnych problemów,

Bylo to mniej-więcej przed

czy po prostu, o pomyślność dla

czterema laty...

siebie i rodziny. Pewnego razu

Zaklęcia milosne

pod kamyczkiem znaleziono

z tysiącletnimi korzeniami

niewielką karteczkę z chrześci-

Sam rytual magiczny, wia-

jańską modlitwą ,,Ojcze Nasz".

domo, nie odbyl się publicz-

Jedynie ostry zakaz czytania

próśb czy listów, nawet do nie-

ne ­ któż robi takie rzeczy przy

boszczyka, przeszkodzil w prze-

świadkach? Ale pozostawil po

czytaniu, o co prosil cadyka au-

sobie dość wymowne ślady

tor tego oryginalnego wezwania.

w przyczepionej do ogrodzenia

grobu splecionej z trawy lal-

Kolejny przypadek znalezie-

ki-motanki. Podobne plecio-

nia na Satanowskim cmentarzu

ne z trawy lalki sam robilem na

śladów magicznych rytualów

zajęciach w mlodszych klasach.

zdarzyl się calkiem niedawno

Wprawdzie ta cmentarna zro-

­ pod koniec października tego

biona byla byle jak. Najważniej-

roku.

sze, by przypominala czlowieka.

Magia trzech zająców

Byla jeszcze jedna ważna rzecz

­ jeżeli w tych dziecięcych ręce

Na  wspomnianej  nekro-

STARY ŻYDOWSKI CMENTARZ W SATANOWIE

i nogi sterczaly wesolo na boki,

polii jest kilka oryginalnych