33
nr 2324 (435436) 19.12.202315.01.2024
Okruchy historii
www.kuriergalicyjski.com
nagrobków (wszystkie datu-
ją się początkiem XIX w.), gdzie
glównym elementem ozdoby
w ksztalcie medalionu jest wi-
zerunek trzech zająców, biegną-
cych w kole. Każde zwierzątko
ma dlugie uszy, ale gdy przyj-
rzymy się uważniej zobaczy-
my, że są one bez uszu! Uszy
każdego należą do sąsiednie-
go zająca. Ornament od dawna
uważany jest za magiczny.
Ten ornament-lamiglów-
kę stworzyli w VI wieku mnisi
buddyjscy w skalnym klaszto-
rze Ciańfodun, w centrum pu-
styni Gobi. Wedlug buddyjskiej
tradycji te zające symbolizu-
MAGICZNA FIGURKA ZE
ją nieśmiertelność, nieskoń-
ZWIĄZANYMI RĘKOMA I NOGAMI
czoność i bieg czasu, również
Z EGIPTU
tradycyjną dla tej religii re-
inkarnację duszy. Utworzony
zakończenie mial powiedzieć:
przez uszy trójkąt wskazuje na
,,Ostatniego grzebiecie. Koniec!
trójjedność Nieba Ziemi i Czlo-
Więcej śmierci na cholerę nie
JEDNA Z MOGIL OFIAR EPIDEMII Z LAT 1830-1831 NA ,,CHOLERNYM" CMENTARZU CHRZEŚCIJAŃSKIM
wieka. Uważa się, że amule-
będzie, bo miejsca na cmenta-
ty z takim wzorem przynoszą
troje zwierząt, troje uszu i trójkąt,
zające związane są z kobiecym
krążą w dawnych żydowskich
rzu nie zostalo!".
jego wlaścicielowi liczne dobra
Powiadają, że ten stróż-mo-
utworzony przez ich uszy.
poczęciem. Prawdopodobnie,
miasteczkach Prawobrzeżnej
i dlugowieczność.
Ten ornament zdobi między
jakaś kobieta, pasjonująca się
Ukrainy.
skal odegral swoją rolę wspa-
W XIII w. chińskie zają-
ezoteryką, a teraz takich nie
niale, ba, nawet jeszcze lepiej!
innymi nagrobek Jakóba, syna
Otóż, epidemia cholery się-
ce trafiają do Europy, gdzie
Ari Lejba Blocha z 1803 r. Jest to
brakuje, przeprowadzila tu ob-
gnęla zenitu. Przywódcy spo-
Organizatorzy pogrzebu za-
ten dawny buddyjski symbol
jeden z najbardziej udekorowa-
rzęd, związany z poczęciem
leczności żydowskiej posta-
miast obiecanego srebrnego
rubla dali mu zlotego czerwoń-
nych nagrobków na satanow-
dziecka. Niewykluczone, że
nowili odbyć ochronny rytual
otrzymuje nowe życie i staje się
ca (10 rubli red.). Widząc tak
skim cmentarzu. Oprócz zają-
amulet pozostawiono tu na ja-
magiczny. Na stróża cmentar-
symbolem św. Trójcy bo każ-
kiś czas, aby się ,,naladowal"
niebywalą szczodrość, moskal-
dy z zająców jest samodzielny,
ców na nagrobku mamy gryfy,
nego przyjęto jakiegoś moskala,
bociany ze żmijami w dziobach,
energią.
który zamieszkal w miasteczku
-czarownik wykrzyknąl: ,,Oho!
a jednocześnie są jedną ca-
wiewiórkę z orzeszkiem, jelenia
u boku wdowy. Z innego na-
Za takie pieniądze caly Sata-
lością. Wizerunek ten staje się
Cholera i zloty czerwoniec
nów pochowam!".
i wspanialą dekorację roślinną.
rodu i innej wiary absolut-
popularną dekoracją świątyń
Innymi slowy wszystko
Jest to jeden z największych na-
ny zajda mial wystąpić jako
Inna magiczna historia
chrześcijańskich. Wiele z nich
grobków na tym cmentarzu.
strażnik wrót do świata zmar-
zepsul i cala magia zdala się psu
związana jest z cholerą. W Sa-
możemy oglądać w Anglii,
Oprowadzalem wycieczkę
na budę!
tanowie najstraszniejsza epi-
lych. Wedlug scenariusza mial
Wloszech, Niemczech i Fran-
przyjaciól, którzy przyjechali
stanąć przed kolejną procesją
demia miala miejsce w latach
cji. Zające trafiają nawet na
Nota bene
z Kijowa. Kolo nagrobka z zają-
pogrzebową i nie wpuszczać
1830-1831 i zabrala życie okolo
herb miasta Hasloch w Bawa-
Zaznaczam, że powyższa
cami leżala jakaś moneta. Gdy ją
jej na cmentarz. W czasie ry-
400 mieszkańców. W tamtym
rii. W Polsce ten symbol nie jest
opowieść nie jest wcale rekla-
podnioslem, okazalo się, że jest
czasie cholera uważana byla
tualnej ,,klótni" stróż mial jak
znany.
mą magii ani ezoteryki. To je-
to magiczny amulet z doklad-
za mistyczną karę bożą, z któ-
najczęściej powtarzać: ,,Dość
Od XVI w. trzy buddyjskie za-
dynie przekaz interesujących i,
nie takim samym wzorem! Dla
umierania!", ,,Dość śmierci!",
rą walczono nie gotowaniem
jące stają się popularnym sym-
jak sądzę, komicznych faktów.
Ukrainy jest to rzecz unikalna,
,,Nie ma miejsca dla cholery!"
wody i myciem rąk (koniecznie
bolem żydowskim. Taki wize-
Taki sobie przegląd ludowych
a i w Europie Zachodniej - też
i tym podobne. Ta klasycz-
myjcie ręce przed jedzeniem!),
runek widzimy w synagogach,
wierzeń, zwyczajów i zabobo-
nie częsta. Dlaczego i jak ten
na magia znana jest od czasów
a modlitwami i magią.
na manuskryptach i bardzo
nów. Jest to też ilustracja, jak
amulet tu trafil trudno po-
prehistorycznych.
O takim ,,antycholerycz-
rzadko na nagrobkach. Liczba
glęboko archaiczny światopo-
wiedzieć. Ale warto odwolać się
nym" obrzędzie będzie mowa.
Dopiero po pewnym czasie
,,trzy" na calym świecie i u róż-
gląd magiczny zakorzenil się
do symboliki wzoru. Tradycyj-
Od razu zaznaczę, że jest to nie
stróż mial się ,,ulitować" i w za-
nych narodów ma magiczne, sa-
w naszym niby już nowocze-
nie zając lub królik symbolizuje
mian za srebrnego rubla wpu-
tyle legenda, co ówczesna aneg-
kralne znaczenie. Na tym rysun-
snym spoleczeństwie.
kobiecość i plodność. Potrójne
ścić procesję na cmentarz. Na
dota. Podobne historie dotąd
ku widzimy od razu trzy trójki:
Cmentarz w Wikszanach dokumentacja terenowa
polskiego dziedzictwa kulturowego w Rumunii
Jesienią 2023 roku grupa
do Polski, marząc o tym, aby móc w przyszlo-
wolontariuszy eksplorowala
ści znów przyjechać do Rumunii i odwiedzić
przestrzeń cmentarzy
Polaków na Bukowinie.
w Wikszanach (dawna nazwa wsi:
Projekt byl realizowany przez Stowarzy-
Ruda). Celem byla inwentaryzacja
szenie Glogowska Edukacja Kresowa, w part-
najstarszych polskich grobów
nerstwie z Instytutem Socjologii Uniwersytetu
w Vicșani/Wikszanach/
Zielonogórskiego i Związkiem Polaków w Ru-
Rudzie na wspólcześnie
munii. Mieszkańcy Wikszan oraz różne osoby
używanym cmentarzu katolicko-
należące do środowiska Polaków na Bukowinie
prawoslawnym i tzw. starym
wykazali wielkie zaangażowanie w realizację
polskim cmentarzu. Dzialania
projektu, dzięki czemu zespól mógl zebrać inte-
polegaly na dokumentacji
resujący material. Organizatorzy pragną w tym
fotograficznej, sporządzaniu
miejscu zlożyć podziękowania za pomoc preze-
kart ewidencyjnych nagrobków,
sowi Gerwazemu Longierowi, państwu Jekate-
porządkowaniem przestrzeni,
rinie i Józefowi Paraniakom, ks. dr. Stanislawowi
zbieraniu informacji ustnych
Kucharkowi, pracownikom Instytutu Bukowina
o opisywanych obiektach
w Radowcach oraz wszystkim spotkanym na
i kulturze związanej
Bukowinie ludziom dobrej woli, którzy życzliwie
z przestrzenią cmentarza wraz
podeszli do dzialań wolontariuszy, udzielając im
z podtrzymywaniem pamięci
wsparcia organizacyjnego lub udzielając infor-
o zmarlych.
macji dotyczących przestrzeni cmentarza, gro-
w internetowej bazie Instytutu Polonika:
przez jednego ze studentów-wolontariuszy.
w Domu Polskim w Nowym Solońcu pelni
bów i praktyk związanych z podtrzymywaniem
pamięci o zmarlych.
https://baza.polonika.pl/pl
W niedalekiej przyszlości powstanie jeszcze
wrażeń. Dla wielu z nich byla to pierwsza
Wolontariuszami byli czlonkowie Sto-
Fotorelację z realizacji projektu można
jeden reportaż przygotowany przez Polskie
w życiu wizyta w Rumunii i na Bukowinie.
Projekt dofinansowano ze środków
warzyszenia Glogowska Edukacja Kreso-
obejrzeć na stronie https://gek.org.pl/wiksza-
Radio Zachód (partner medialny projektu).
Wszyscy są zauroczeni mieszkańcami tego
Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzic-
wa, studenci Uniwersytetu Zielonogór-
twa Kulturowego za Granicą ,,Polonika".
ny-2023/ Na profilu FB Glogowskiej Edukacji
Pobyt grupy na Bukowinie trwal pięć dni.
regionu, kuchnią, architekturą, przyrodą ale
skiego (kierunki: socjologia i projektowanie
Kresowej opublikowano dwa filmy dokumen-
Każdy dzień byl bogaty w zdarzenia i czlonko-
przede wszystkim niepowtarzalną atmosferą
spoleczne) oraz znawcy Bukowiny. Ma-
DR MAGDALENA POKRZYŃSKA
tujące wyjazd oraz reportaż przygotowany
wie grupy kladli się spać w swoich pokojach
obecną w relacjach międzyludzkich. Wracali
terialy przez nich zebrane będą dostępne
UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI
