34

nr 23­24 (435­436) 19.12.2023­15.01.2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Grobowiec Aleksandra Nalęcz Morawskiego,

rodzonego brata m. Marii od Krzyża

(Ludwiki Morawskiej) na Cmentarzu Lyczakowskim

W tym roku dzięki

oplacila rachunek za urządzenie pogrzebu,

Matka Maria od Krzyża (Ludwika Mo-

Fundacji Dziedzictwa

w tym i za ozdobioną trumnę kruszcową.

rawska), rodzona siostra Aleksandra Mo-

Dokument podpisal Fryderyk Opuchlak,

rawskiego zmarla 26 stycznia 1906 roku

Kulturowego w Warszawie

wlaściciel pierwszego zakladu pogrzebo-

w pociągu w czasie podróży na trasie Wie-

zostal odnowiony

wego ,,Concordia" we Lwowie i fundatorkę

deń ­ Cannes. Po śmierci m. Marii od Krzyża

grobowiec Aleksandra

pogrzebu m. Marię od Krzyża Morawską.

siostry z klasztoru lwowskiego Francisz-

Morawskiego. Grobowiec

W dniu śmierci Aleksandra Moraw-

kanek Najświętszego Sakramentu wniosly

znajduje się na polu 1.,

skiego nie bylo jeszcze na Cmentarzu Ly-

prośbę do Ministerstwa Spraw Wewnętrz-

w pobliżu glównego

czakowskim grobowca jego rodziny. Jak

nych o pozwolenie pochowania swojej

ronda Cmentarza

wiadomo z dokumentu, datowanego 29

przelożonej w krypcie pod kościolem Serca

stycznia 1887 roku, który zostal wysla-

Pana Jezusa przy ul. Kurkowej 41 we Lwo-

Lyczakowskiego.

ny do Fryderyka Opuchlaka, wlaściciela

wie (teraz cerkiew św. Jana Chryzostoma

Grobowiec typu

firmy pogrzebowej ,,Concordia", Leopold

przy ul. Lysenki) i otrzymaly na to pozwo-

skrzyniowego,

Schimser otrzymal oplatę za grobowiec,

lenie w ciągu kilku dni. W przypadku od-

wykonany z piaskowca

plyty z tarnopolskiego ciosu na jego wy-

mowy siostry mialy możliwość pochować

tarnopolskiego przez

konanie oraz taksę za miejsce, wydzielone

swoją przelożoną w grobowcu Franciszka-

firmę rzeźbiarsko-

przez magistrat na postawienie tego gro-

nek Najświętszego Sakramentu na polu 68.

bowca. Ten dokument podpisali 2 lutego

Cmentarza Lyczakowskiego. Pozytywna

kamieniarską Leopolda

1887 roku Fryderyk Opuchlak i m. Maria

odpowiedź przez pośrednictwo Magistratu

Schimsera.

od Krzyża Morawska.

miasta Lwowa przyszla 7 lutego 1906 roku.

Jak wiadomo z dokumentu, datowane-

Pogrzeb odbyl się 10 lutego tegoż roku.

KRYSTYNA CHARCZUK

go 9 lutego 1887 roku, magistrat lwowski

Matka Maria od Krzyża zostala pochowana

Z przodu nad zatulą, wtopioną w zie-

informuje Fryderyka Opuchlaka, że ani

w krypcie pod prezbiterium kościola Serca

mię, ustawiona dekoratywna profilowana

żona zmarlego Florentyna Morawska, ani

Pana Jezusa, wybudowanego jej staraniem.

plyta. Na zatule pośrodku wisi metalowa

m. Maria od Krzyża Morawska, nie mogą

Z inicjatywy klarysek od Wieczystej

klamra. Grobowiec przykryty plytą pozio-

mieć wylącznego prawa do wymurowa-

Adoracji przekonanych o świątobliwości

mą. Za tą plytą na wielouskokowej pod-

nego grobowca. Pozwolenie na budowę

życia Matki Marii od Krzyża podjęto pró-

stawie cokolowej i profilowanym zwień-

grobowca wedlug ksiąg cmentarnych

bę wyniesienia jej na oltarze. 24 września

czeniu, ozdobionym walkiem i wklęską,

Lyczakowa bylo wydane przez magistrat

2002 roku Stolica Apolstolska wydala

ustawiona siedząca postać Matki Bożej

lwowski na podstawie rezolucji nr 3991

tzw. nihil obstat wyrażając zgodę na roz-

z Dzieciątkiem Jezus. Matka Boża odzia-

z września 1887 roku. Wydzielono wtedy

poczęcie procesu beatyfikacyjnego. 25

na w dlugie szaty, Jej glowę przykrywa

na niego 4 m kwadratowe gruntu Cmen-

października ksiądz biskup Marian Buczek

ALEKSANDER NALĘCZ MORAWSKI

welon, nogi ma bose. Bogurodzica w za-

tarza Lyczakowskiego. Leopold Schimser,

rozpocząl proces, a delegatem Jego Eks-

myśleniu patrzy przed siebie. Lewą ręką

w grobowcu osobą, wedlug ksiąg cmen-

w kościele parafialnym p.w. św. Katarzyny

przedsiębiorca firmy rzeźbiarsko-kamie-

celencji kardynala Mariana Jaworskiego

Matka Boża podtrzymuje Dzieciątko Jezus,

tarnych i tablicy inskrypcyjnej, byl

w Cieninie Kościelnym.

niarskiej, jesienią 1887 roku, wykonal

zostal ksiądz profesor Stefan Rylko. Od-

a prawą ręką trzyma Jego prawą rączkę

Aleksander Nalęcz-Morawski, urodzony

Dziadek Aleksandra Morawskiego

grobowiec dla rodziny Aleksandra Mo-

tąd przysluguje Matce Marii od Krzyża

podniesioną w geście blogoslawieństwa.

w 1841 roku, zmarly w 1887 roku. Ze źró-

mial ma imię Ignacy, urodzil się w 1772

rawskiego. Z dokumentu, datowanego 26

tytul Slużebnicy Bożej. Zakończenie pro-

Dzieciątko siedzi na lewej nodze Matki Bo-

del prasowych i archiwalnych wiadomo,

roku w mieście Raciążu. Należal do zubo-

stycznia 1888 roku, magistrat zawiadamia

cesu mialo miejsce 15 czerwca 2005 roku

żej. Jej lewa stopa spoczywa na poduszecz-

że Aleksander Nalęcz-Morawski, żolnierz

żalej szlachty, określono go jako rolnika,

wielebną m. Marię Morawską od Krzyża,

w Krakowie, na postulatora wyznaczono

ce z frędzlami.

wojsk polskich z 1863 roku, byly obywa-

pracowal również jako urzędnik Stanu

że Rada Miejska uchwalą z dnia 13 paź-

o. Zbigniewa Sucheckiego. Dekretem wy-

Figura Matki Bożej z Dzieciątkiem Je-

tel Królestwa Polskiego, dyrektor banku

Cywilnego, gdzie prowadzil księgi metry-

dziernika 1887 roku przez adwokata dra

danym w Rzymie 6 czerwca 2008 roku

zus o sentymentalnym nastroju wyrzeź-

w Poznaniu, syn Hieronima Sabina Mo-

kalne oraz należal do rady miasta Raciąż.

Dzidowskiego przyznaje jej prawo wlasno-

przez Kongregację ds. Spraw Kanonizacyj-

biona zostala w stylu romantycznego re-

rawskiego, zostal urodzony dnia 20 lute-

Ożenil się z Marianną Wastkowską, z któ-

ści grobowca śp. Aleksandra Morawskiego

nych potwierdzono proces beatyfikacyjny.

alizmu końca XIX wieku. Autorem rzeźby

go 1841 roku, zmarl we Lwowie w sobotę

rą mial 18 dzieci, a wśród nich Hieronima

na Cmentarzu Lyczakowskim.

Z tylu na cokole pomnika grobowca

jest znany lwowski rzeźbiarz Julian Mar-

22 stycznia 1887 roku w 46 roku życia

Sabina. Ten ostatni mial dwie żony; pierw-

Drugą osobą pochowaną w grobowcu

pozostalo miejce po zniszczonej tablicy in-

kowski. Na cokole z prawej strony pomnik

w domu należącym do klasztoru Fran-

sza Elżbieta Roszewska zmarla cztery lata

rodziny Aleksandra Morawskiego byla

skrypcyjnej. Nie wiadomo w celu utrwalenia

jest sygnowany wyrytym w kamieniu au-

ciszkanek Najświętszego Sakramentu.

po ślubie, zostawiając syna Jana Nepomu-

Jadwiga Antonina Koniarska, urodzona

czyjej pamięci ta tablica inskrypcyjna zosta-

torskim podpisem: ,,MARKOWSKI".

Aleksander Morawski walczyl w powsta-

cena. Drugi ślub wdowca Hieronima Sabi-

w 1870 roku, zmarla 9 czerwca 1902 roku.

la sporządzona, czy może, po prostu byla

Ulubionymi motywami Juliana Mar-

niu styczniowym 1863 roku w oddzialach

na, wówczas burmistrza miasta Brzeziny

Pogrzeb Jadwigi Antoniny Koniarskiej,

pusta i dlatego później zostala skradziona.

kowskiego w sztuce sepulkralnej byly

Możliwe, że m. Maria od Krzyża (Ludwika

Jana Dzialyńskiego, który przez Rząd

z Teklą Lenczewska odbyl się w 1833 roku.

z zawodu nauczycielki muzyki, mieszka-

figury Matki Boskiej w stylu romantycz-

Morawska), która miala prawo wlaśności

Narodowy zostal ustanowiony organiza-

Z tego związku przyszlo na świat sześcio-

jącej we Lwowie przy ul. Halickiej 10 we

do grobowca swego rodzonego brata Alek-

nego realizmu, które można spotkać na

torem sil zbrojnych w zaborze pruskim.

ro dzieci, najmlodsze z nich to Aleksan-

Lwowie, odbyl się 11 czerwca 1902 roku

sandra Morawskiego, zmarlego w 1887

Cmentarzu Lyczakowskim na grobach Ma-

Dzialyński gromadzil fundusze, nabywal

der i Ludwika. Hieronim Sabin Morawski

po nabożeństwie w bazylice katedralnej.

rii z Glixellów Lipińskiej (pole 22.), Feliksa

roku, myślala spocząć w nim po śmierci. Nie

broń za granicą, tworzyl oddzialy wojsko-

zmarl w 1846 roku w Rokoszu w wieku 37

Zmarla w wieku 32 lat na bialaczkę (leu-

ma dokumentu, który by to potwierdzal, ale

Turkulla (pole 73., nie zachowana), Jana

we i wysylal je na pole walki za granicę.

lat. Okolo 1848 roku Tekla wraz z dziećmi

kemia). Pogrzebowi przewodniczyl kaplan

nie ma także dowodów, które by temu za-

Lama (pole 56.), Karola i Marcela Fische-

Wlaśnie w ręce Dzialyńskiego Aleksander

przeniosla się do Warszawy. Tekla z domu

Kazimierz Dziurzyński. Trzecią osobą po-

przeczaly. Możliwe również, że w grobowcu

rów (pole 68.), Zdzislawa Hoszowskiego

Morawski oddal caly swój skromny ma-

Lenczewska-Morawska zmarla w 1856

chowaną w grobowcu zostala Florentyna

Aleksandra Morawskiego zostala pochowa-

(pole 69.), rodziny Kohmanów (pole 1.).

jątek. Wiadomo, że Morawski pracowal

roku i zostala pochowana w tym samym

z Kozaneckich Morawska, żona Aleksan-

na jego rodzona siostra Amelia Angela Mo-

Na cokolowej podstawie z przodu, z lewej

w Poznaniu jako urzędnik bankowy, ok.

grobie na cmentarzu Powązkowskim

dra Morawskiego, córka Marcina Koza-

rawska, która byla bernardynką (w zakonie

strony na bocznej ścianie wstawione wglęb-

początku lat 80. XIX wieku przeniósl się

w Warszawie, w którym już spoczywala

neckiego, dziedzica części wsi Kozanki

­ siostra Antonina). W 1880 roku otrzymala

nie tablice inskrypcyjne. Z tylnej strony na-

do Lwowa, gdzie pracowal najpierw jako

jej dziewiętnastoletnia córka Bronislawa.

i Malgorzaty z Wolskich, urodzona 20 li-

ona paszport emigracyjny i z Królestwa Pol-

grobka pozostalo tylko miejsce, w którym

zarządca dóbr i wchodzil do Towarzystwa

Później w 1864 roku pod tym samym na-

stopada 1837 roku zgodnie z aktem metry-

skiego miala się udać do Lwowa. Niestety

kiedyś byla umieszczona tablica inskrypcyj-

Wzajemnej Pomocy Oficjalistów Prywat-

grobkiem zostala pochowana jednoroczna

ki chrztu dokonanego we wsi Wieleninie,

nie ma informacji o siostrze Antoninie Mo-

na. Napis na inskrypcyjnej szaro marmuro-

nych jako czlonek wydzialu, a potem zo-

Olesia ­ córka Aleksandra Morawskiego

zmarla 2 kwietnia w 1916 roku w wieku

rawskiej w Kronice klasztoru lwowskiego,

wej tablicy od frontu grobowca glosi:

stal zatrudniony jako glówny buchalter

i jego żony Florentyny z Kozaneckich.

74 lat we Lwowie (lub w wieku 79 lat wg

nie ma jej wśród zmarlych w innych wspól-

†

w Banku Krajowym we Lwowie.

Pogrzeb Aleksandra Morawskiego mial

metryki chrztu). Ślub Aleksandra Moraw-

notach zakonnych.

Tu zmartwychwstania czekają

Aleksander Morawski byl rodzonym

odbyć się we wtorek 25 stycznia 1887 roku

skiego z Florentyną z Kozaneckich odbyl

Pomnik na grobowcu Aleksandra Na-

śmiertelne szczątki

bratem m. Marii od Krzyża (Ludwiki Mo-

o godzinie 3 po poludniu na dworcu kolei

się 4 marca 1862 roku w Sędziejowicach.

lęcz Morawskiego zwieńczony przedsta-

ALEKSANDRA MORAWSKIEGO

rawskiej), polskiej zakonnicy, początkowo

Karola Ludwika we Lwowie, a stamtąd

Pogrzeb Florentyny Morawskiej, nauczy-

wieniem Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus

*1841 † 1887

felicjanki, a następnie fundatorki polskiej

zwloki zawiezione być mialy do Warszawy,

cielki z zawodu, wlaścicielki biura nauczy-

należy do najpiękniejszych rzeźb znanego

Z lewej strony na bocznej ścianie in-

galęzi franciszkanek Najświętszego Sa-

gdzie zamierzono je pochować na cmenta-

cielskiego, mieszkającej przy ul. Bilińskich

lwowskiego rzeźbiarza Juliana Markow-

skrypcyjna tablica z szarego marmuru

kramentu (późniejszych Siostr Klarysek

rzu Powązkowskim w grobie familijnym.

9 we Lwowie, odbyl się 4 kwietnia 1916

skiego w stylu romantycznego realizmu

informuje, że w grobowcu pochowane są:

od Wieczystej Adoracji) oraz Slużebnicy

Rząd rosyjski sprzeciwil się jednak prze-

roku. Zmarla w wieku 74 lat na miażdżycę

końca XIX wieku na cmentarzu Lyczakow-

Bożej Kościola katolickiego. Rodzicami

wiezieniu zwlok do Warszawy, z tego po-

tętnic. Pogrzebowi przewodniczyl kaplan

skim. Grobowiec Aleksandra Morawskiego

JADWIGA † FLORENTYNA

Aleksandra i Ludwiki byli: Hieronim Sabin

wodu szczątki zostaly zlożone 25 stycznia

Wladyslaw Oprzędkiewicz. Jakie bylo

odwiedzają siostry klaryski od Wieczystej

KONIARSKA-MORAWSKA

Morawski i Tekla Michalina z domu Len-

1887 roku na Cmentarzu Lyczakowskim we

pokrewieństwo między Jadwigą Antoni-

Adoracji. Te wizyty podyktowane są tro-

*1870 †1902 *1842 † 1916

czewska. Oboje byli najmlodszymi w tej ro-

Lwowie. Pogrzebem zajmowala się Maria

ną Koniarską i Florentyną z Kozaneckich

ską o grób rodzonego brata Matki Marii od

dzinie dziećmi, urodzily się we wsi Rokosz

od Krzyża Morawska, przelożona klasztoru

Morawską, które pewien czas mieszkaly

Krzyża (Ludwiki Morawskiej), Fundatorki

W grobowcu rodziny Aleksandra Na-

w województwie wielkopolskim, powiatu

Sióstr Franciszkanek we Lwowie, rodzona

razem przy ul. Halickiej 10 we Lwowie, nie

polskiej galęzi franciszkanek Najświętsze-

lęcz-Morawskiego na podstawie wpisów

slupeckiego, gminy Slupca. Ochrzczone

siostra Aleksandra Morawskiego. Wlaśnie

wiadomo. Wygląda na to, że byla to matka

go Sakramentu (późniejszych Siostr Klary-

do ksiąg cmentarnych Lyczakowa pocho-

zostaly 25 sierpnia 1842 roku przez ks.

m. Maria od Krzyża, jak widać z dokumen-

i córka, ale dowieść tego bez dokumentów

sek od Wieczystej Adoracji).

wano trzy osoby. Pierwszą pochowaną

proboszcza Wincentego Siewierskiego

tu datowanego 25 stycznia 1887 roku,

jest niestety trudno.