35

nr 23­24 (435­436) 19.12.2023­15.01.2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Pierwsza Krajowa Fabryka Zegarów Wieżowych

Michala Mięsowicza  (cz. 1)

W latach 1901­1938 Pierwsza

na glównym gmachu Akademii Rolniczej

Krajowa (Galicyjska) Fabryka

w Dublanach. W 1912 roku zegar wieżowy

Zegarów Wieżowych Michala

zamówiono do gimnazjum (Zakladu Wy-

Mięsowicza w Krośnie podbila

chowawczego) Zofii Strzalkowskiej przy

najpierw rynek galicyjski,

ul. Zielonej 22. W 1913 roku zbudowano

później ogólnopolski. We

kolejny (już trzeci) monumentalny gmach

Lwowie również mamy kilka

Dyrekcji Kolei Państwowych przy ul. Zyg-

zegarów tej fabryki, zaś na

muntowskiej. Wśród jego wspanialego

terenach dawnej Galicji

wyposażenia nie moglo zabraknąć zegara

Wschodniej ­ kilkadziesiąt.

wieżowego, który oczywiście dostarczyla

Niestety, we Lwowie imię

fabryka Mięsowicza. Niestety ten zegar

tego wybitnego zegarmistrza

zostal bardzo poważnie uszkodzony pod-

jest absolutnie zapomniane,

czas walk polsko-ukraińskich w listopadzie

a na jego zegary malo kto

1918 roku. Dopiero w 1925 roku zegar zo-

zwraca uwagę. Zegary

stal gruntownie naprawiony. 2 lipca 1925

wieżowe firmy krośnieńskiej

roku ,,Gazeta Lwowska" pisala, że ,,duży

można i dziś zobaczyć np.

zegar z oświetloną tarczą, umieszczony

na fasadzie Dyrekcji Kolei

na wieżyczce gmachu Dyrekcji Kolei Pań-

FABRYKA MICHALA MIĘSOWICZA

przy ul. Mickiewicza,

stwowych, u wylotu ul. Zygmuntowskiej

czy dawnego gimnazjum

Michal Mięsowicz byl nie tylko utalen-

w rodzinie zegarmistrza Franciszka Mię-

i Mickiewicza, który zniszczony zostal

Zofii Strzalkowskiej przy

sowicza. Od 13 roku życia, czyli od roku

towanym rzemieślnikiem mechanikiem,

podczas pamiętnych wypadków listopa-

ul. Zielonej 22. Ogromny

1877 pobieral naukę rzemiosla pod czuj-

ale też milośnikiem zegarów wieżowych.

dowych 1918 roku, zostal niedawno grun-

zegar Michala Mięsowicza

W katalogu swej fabryki tak napisal o zna-

nym okiem ojca. Terminowanie trwalo pięć

townie naprawiony, odświeżony. Zegar ten

pokazywal zawsze dokladny

czeniu zegarów wieżowych: ,,Dokladnie

lat i w 1882 roku mlody czlowiek zostal,

pozostaje pod stalą kontrolą zegarmistrza

czas na największej wieży

idący zegar wieżowy, wedle którego jako

wedlug dawnych cechowych tradycji rze-

kolejowego i pokazuje dokladny czas z calą

kościola św. Elżbiety.

zegara normalnego, wszystkie zegary w da-

mieślniczych, wyzwolony na czeladnika.

ścislością. Obecnie na zarządzenie p. preze-

Krośnieński zegarmistrz

nej miejscowości regulowane być powinny,

Od tego czasu kontynuowal naukę za gra-

sa inż. Barwicza wprowadzono odpowiedni

dostarczyl też zegary

nicą, w renomowanych zakladach europej-

jest ogólną i niezbędną potrzebą w każdym

mechanizm, za pomocą którego codziennie

do gmachów szkoly im.

mieście, czy też wsi ­ dla wieży kościolów,

skich, mianowicie w Wiedniu w firmie Emila

w poludniowej porze, w chwili otrzymania

Sienkiewicza, Izby Handlowo-

ratuszów, szkól, koszar, fabryk itp.".

Schauera i w Pradze. Firmy te specjalizo-

znaku zegarowego z Warszawy, zegar ten

Przemyslowej i Akademii

W 1901 roku fabryka wyprodukowala

waly się w produkcji zegarów wieżowych

wybija godzinę dwunastą. Jest więc moż-

Rolniczej w Dublanach.

swój pierwszy zegar wieżowy, ustawiony

wedlug najnowszych technologii. W 1893

ność dokladnego uregulowania zegarków".

w miejscowości Bircza, w zamku generala

roku Michal Mięsowicz wrócil do Krosna

W grudniu 1924 roku fabryka Micha-

LWOWSKI ZEGARMISTRZ

Kowalskiego. Od tego czasu aż do I wojny

i zostal przyjęty do Cechu Wielkiego jako

la Mięsowicza dostarczyla do Lwowa

TEKST I ZDJĘCIA

OLEKSIJ BURNAJEW

światowej fabryka produkowala od 7 do 14

mistrz zegarmistrzowski. Już w 1894 roku

na zamówienie parafii św. Elżbiety kolej-

JURIJ SMIRNOW

zegarów wieżowych rocznie. Wojna prze-

firma Mięsowiczów wystawila swoje wy-

Kalusz, Kamionka Buska (dawna Kamion-

ny zegar, który zostal zamontowany na

O slawnym zegarmistrzu przypomnial

rwala pomyślny rozwój przedsiębiorstwa

roby na slynnej lwowskiej Powszechnej

ka Strumilowa) i wiele innych. Część z nich

najwyższej wieży świątyni. Zegar mial

zebranym na kolejnym spotkaniu pt. ,,Kawa

Michala Mięsowicza. Produkcję zegarów

Oleksij po prostu uratowal od zniszczenia

Wystawie Krajowej i zostala odznaczona

cztery tarcze o średnicy dwa i pól metra,

na Profesorskiej" wspólczesny lwowski ze-

uruchomil na nowo dopiero po wojnie

medalem zaslugi. W 1901 roku Michal Mię-

i przywrócil do życia, czyli wskazywania

podświetlone i oszklone grubym szklem

garmistrz Oleksij Burnajew, czlowiek, który

i stabilizacji sytuacji ekonomicznej w kraju.

sowicz zalożyl wlasny warsztat produkcji

dokladnego czasu.

lustrzanym. 4 stycznia 1925 roku zegar

wyremontowal kilkadziesiąt zegarów wie-

Przed I wojną światową fabryka wyprodu-

zegarów wieżowych pod nazwą ,,Pierwsza

Wyklad Oleksija Burnajewa zaintere-

uroczyście poświęcil lwowski arcybiskup

żowych fabryki Michala Mięsowicza, a nie-

kowala 130 zegarów wieżowych, zaś przez

Krajowa Fabryka Zegarów Wieżowych

sowal zebranych krajoznawców i milośni-

Boleslaw Twardowski.

które po prostu uratowal od pelnej zaglady.

oraz Zaklad Zegarmistrzowski Michala

caly okres swojej dzialalności ­ ponad 280.

ków historii Lwowa życiorysem Michala

Znaczna liczba zegarów wieżowych

Spotkania ,,Kawa na Profesorskiej" zostaly

W materialach reklamowych Mięso-

Mięsowicza i historią jego fabryki. Wiele

Mięsowicza w Krośnie". W ciągu lat dzialal-

zostala wykonana w fabryce Mięsowicza

zorganizowane w gmachu Naukowo-Tech-

wicz dawal pięcioletnią gwarancję na swo-

ności firmy aż śmierci zalożyciela w 1938

ciekawych informacji o jego zegarach moż-

na zamówienie miasteczek i wsi na Zie-

nicznej Biblioteki Uniwersytetu ,,Lvivska

je wyroby i wyrażal pewność, że zegary

na poznać w ,,Muzeum rzemiosla ­ dawna

roku, z wielkim oddaniem ulubionemu dzie-

mi Lwowskiej, również Stanislawowskiej

Politechnika" przy ul. Profesorskiej 1. Orga-

z jego fabryki będą pracować ponad 50 lat.

Fabryka Zegarów Wieżowych Michala

lu, projektowal i produkowal najlepsze

i Tarnopolskiej, czyli obecnie na terenach

nizatorami byly: ,,Centrum Ratunku Ukraiń-

Czas wykazal, że niektóre zegary wieżowe

w Galicji i calej Polsce zegary wieżowe.

Mięsowicza", które funkcjonuje w Krośnie,

Ukrainy Zachodniej. Podajemy niektóre

skiego Dziedzictwa Kulturowego" i Centrum

W ich konstrukcji orientowal się na najlep-

fabryki krośnieńskiej pracują po 100­120

w dawnej siedzibie Mięsowiczów, gdzie

z nich wedlug roku wykonania. Otóż w 1902

Sztuki ,,Art-prostor".

lat, czyli do dnia dzisiejszego.

mieścila się też fabryka. Wedlug publika-

sze osiągnięcia znanych europejskich firm

roku wykonano zegar wieżowy do ratusza

Na wyklady, na których dominują

w tej dziedzinie, między innymi fabryki Jo-

Fabryka brala udzial w targach i wysta-

cji tej instytucji, Michal Mięsowicz urodzil

w Rawie Ruskiej, do kościola katolickiego

tematy z historii kultury Lwowa i krajo-

wach krajowych i zagranicznych i byla wie-

się w miejscowości Korczyna kolo Krosna

hanna Maunhardta w Monachium.

w Jezioranach obok Czortkowa, do pawilo-

znawstwa, zapraszani są wszyscy chętni.

lokrotnie odznaczona nagrodami. Między

nu miejskiego w Brodach. W 1903 roku ­ do

Prelegent Oleksij Burnajew wyklada na

innymi, otrzymala medal na wystawie kra-

cerkwi w Kulikowie. W 1904 roku ­ do ko-

Uniwersytecie Rolniczym w Dublanach

jowej przemyslu metalowego w Krakowie

ściola katolickiego w Skalacie, do Dyrekcji

(dawna Akademia Rolnicza). Jest dokto-

(1904 r.), dyplom Ligi Pomocy Przemyslo-

Salin Państwowych w Dolinie, do kościola

rem nauk fizyczno-matematycznych, zaś

wej we Lwowie (1906 r.), medal srebrny na

w Narajowie. W 1905 roku ­ do klasztoru oo.

remont zegarów wieżowych ­ to hobby,

wystawie Przemyslu Rolniczego w Wado-

bernardynów w Zbarażu, do budynku szko-

które stalo się jego drugim zawodem.

wicach (1907 r.), zloty medal na Wystawie

ly w Boryslawiu, do klasztornego kościola

Przygoda Oleksija z zegarami wieżo-

Przemyslowo-Rolniczej w Jaroslawiu (1908

oo. dominikanów w Zlotym Potoku. W 1906

wymi rozpoczęla się wlaśnie od remontu

r.), dyplom honorowy Wystawy Kościelnej

roku ­ do Belza, do ratusza w Żólkwi, do bu-

zegara na wieży glównego gmachu Aka-

we Lwowie (1909 r.), wielki medal srebrny

dynku sądu w Gródku Jagiellońskim, do bu-

demii Rolniczej, który wedlug katalogu Fa-

Powszechnej Wystawy Krajowej w Pozna-

dynku Towarzystwa Zaliczkowego (obecnie

bryki Michala Mięsowicza pochodzi z 1911

niu (1929 r.), również odznaczenie Minister-

banku) w Kamionce Strumilowej. W 1907

roku i znajdowal się w stanie daleko po-

stwa Przemyslu i Handlu RP za wybitne

roku ­ do kościola parafialnego w Wolance

suniętej dewastacji. W latach 2000­2021

zaslugi w rzemiośle (1931 r.). Wydarzeniem

obok Truskawca, do kościola parafialnego

Oleksij Burnajew wyremontowal 75 zega-

dla fabryki z dalekiej galicyjskiej prowincji

w Turce, do budynku Dyrekcji salin państwo-

rów wieżowych od Zakarpacia do Krymu,

byl udzial w 1908 roku w Międzynarodowej

wych w Stebniku.W 1908 roku ­ do ratusza

trzy dzwonnice automatyczne i 4 tzw.

Wystawie Przemyslowej w Paryżu, gdzie

w Podwoloczyskach, do budynku Dyrekcji

żakmary, czyli figury ruchome obok zega-

Mięsowicz za przedstawiony zegar wieżo-

Salin Państwowych w Bolechowie. W 1909

ra, które uderzają o dzwon zegarowy. We

wy zostal odznaczony zlotym medalem.

roku ­ do ratusza w Śniatyniu, do ratusza

Lwowie zegarmistrz jest znany z konstruk-

,,Pierwsza Krajowa Fabryka Zegarów

w Bolszowcach, do zamku hr. Wiśniewskiego

cji wielkiego ,,zegara z kwiatów" przy mu-

Wieżowych" Michala Mięsowicza dostar-

w Krystynopolu, do budynku Dyrekcji Salin

rze bernardyńskim na skrzyżowaniu ulic

czyla też kilka zegarów do Stolecznego

Państwowych w Kaluszu, do kościola pa-

Lyczakowskiej, Podwale i Winnyczenki

Królewskiego miasta Lwowa, stolicy kró-

rafialnego w Mielnicy, do kaplicy palacowej

oraz zegara na alei Swobody, który trzy-

lestwa Galicji i Lodomerii. Wedlug katalogu

JWP Gniewosza w Jasieniowie-Brody. W 1911

ma piwowar lwowski (pomnik piwowara

firmy, który Mięsowicz sporządzil osobi-

roku ­ do kościola parafialnego w Felszty-

lwowskiego). W swoim wykladzie nasz

ście, pierwszy zegar wieżowy dla Lwowa

nie, do budynku szkoly w Brodach Starych,

lwowski zegarmistrz opowiadal o wla-

zostal wykonany w 1907 roku i ustawiony

do budynku Towarzystwa Zaliczkowego

snych doświadczeniach przy remoncie

na gmachu szkoly im. Sienkiewicza. Kolej-

w Turce nad Stryjem. W 1912 roku ­ do ra-

zegarów wieżowych, zwlaszcza zegarów

ny w 1908 roku dla nowego gmachu Izby

tusza w Kamionce Strumilowej, do kościola

firmy Mięsowicza, w różnych miastach

Handlowo- Przemyslowej przy ul. Akade-

parafialnego w Kochawinie. W 1913 roku ­ do

i miasteczkach, jak Lwów, Drohobycz,

mickiej 17 (obydwa zegary się nie zachowa-

cerkwi w Uhersku kolo Stryja, do kaplicy pa-

LWÓW, UL. ZIELONA, GIMNAZJUM ZOFII STRZALKOWSKIEJ

Iwano-Frankiwsk, Gródek, Brody, Rudki,

ly). W 1911 roku ustawiono zegar wieżowy

lacowej JWP Bohdana Lubcza w Zadwórzu.