14

nr 2 (438) 30.01.­15.02. 2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Kobiety z rodu Soltysów (II)

Maria Wiktoria Soltysowa (1858­1935)

Maria Wiktoria ­ druga

umiejętności pianistyczne pod kierunkiem

Otóż nowożeńcy rozjechali się w różnych

zwlaszcza jeśli chodzilo o jego twórczość

żona mojego dziadka ­

Teodora Leszetyckiego, slynnego pianisty

kierunkach: Maria Wiktoria ­ jako świeżo

kompozytorską i dzialalność dyrygenc-

i pedagoga. W kolejnych latach takie wy-

upieczona macocha ­ wybrala się z Ma-

ką (co zresztą z uznaniem odnotowal we

byla prawdopodobnie

jazdy mialy miejsce jeszcze niejednokrot-

niusią do Zakopanego, natomiast Mieczy-

wspomnieniach mój ojciec).

największa milością

nie, o czym świadczyć może późniejsza

slaw pojechal z synem Adasiem na kolejną

jego życia. Ta kobieta

Mieczyslaw Soltys nie

korespondencja z moim dziadkiem (nader

kurację do sanatorium doktora Tarnaw-

byla zupelnym

tylko kochal żonę Marię

skąpa zresztą).

skiego w Kosowie. Nie mam oczywiście

przeciwieństwem swojej

O tym, kiedy zawiązala się znajomość

pewności, ale wydaje się, że mógl to być

Wiktorię, ale również

poprzedniczki Marii

pomiędzy Marią Wiktorią a moim dziad-

pomysl wlaśnie Marii Wiktorii; taką byla

podziwial ją i cenil.

kiem niestety nie wiadomo. W każdym ra-

cena ulożenia sobie w miarę dobrych, ro-

Józefy ­ samodzielna

Świadczy o tym między innymi frag-

zie ­ skoro oboje uczyli się pod kierunkiem

dzinnych relacji z ,,trudną" pasierbicą. Za-

(prowadzila przez

ment listu do malżonki (z 1905 r.), przeby-

Karola Mikulego w konserwatorium GTM

chowane wspomnienia mojego ojca dają

pewien czas we

wającej wówczas w Wiedniu: ,,Podziwiam

­ moglo to mieć miejsce nawet na dlugo

podstawę przypuszczać, że Mieczyslawo-

Lwowie wlasną szkolę

Twoją energię i wytrzymalość ­ klękam

przed śmiercią pierwszej żony Mieczysla-

wi nie w smak byl ten pomysl. Podobno

muzyczną), energiczna,

przed nią. Nie znam nikogo innego, kto by

wa Soltysa. Pewną podpowiedzią w tej

podczas pobytu w Kosowie dziadek mój

utalentowana pianistka

tak potrafil wyrzec się wszystkiego i po-

kwestii slużyć może dedykacja odręczna

niemal permanentnie byl podenerwowa-

koncertująca, dobrze

szedl na tak ciężki bój. ­ Jeśli wytrwasz do

na miniaturze fortepianowej z początko-

ny, zniecierpliwiony i w ogóle jakiś nie

końca i zdobędziesz przeświadczenie, że

wego okresu Jego twórczości .

swój; taki stan ,,nowożeńca" nie jest chyba

zorganizowana,

spelnilaś wszystko co moglaś ­ zyskasz

Po śmierci pierwszej żony, Marii Józe-

trudno zrozumieć...

a ponadto nie

klejnot, który na cale życie będzie Ci ozdo-

fy, relacje pomiędzy Marią Wiktorią a Mie-

Jeśli chodzi o relacje macochy z Ma-

uskarżająca się raczej na

MARIA WIKTORIA

bą, o którym myśleć będziesz zawsze jako

czyslawem zacieśnily się i doprowadzily

niusią ­ poświęcenie Marii Wiktorii nie

brak sil witalnych.

o zwycięstwie największym".

do zawarcia malżeństwa 2 lipca 1901 roku.

bajką! Mam wrażenie, że i dla mego ojca te

poszlo na marne, z czasem stosunki pań

Jednak energiczna, dobrze zorganizo-

Wiele wskazuje na to, że Maria Wiktoria

wlaśnie lata ­ pod blogim wplywem dru-

ocieplily się. Gdy po latach okazalo się że

wana, pracowita i bardzo konsekwentna

byla osobą wyjątkowo odpowiedzialną,

giej żony ­ byly szczególnie radosne. Mial

Maniusia ,,odziedziczyla" po matce gruźli-

MARIA EWA SOLTYS

Maria Wiktoria miewala również gorsze

świadomą tego, że malżeństwo z Mie-

wszystko, czego dusza zapragnęla ­ pra-

cę ­ Maria Wiktoria i tym razem stanęla

Maria Wiktoria Bibulowicz urodzila

okresy, kiedy potrzebowala samotności

czyslawem Soltysem wiąże się z wieloma

cę, uznanie, szacunek spoleczeństwa...".

na wysokości zadania. Ponoć byl to jej po-

się w 1858 roku w rodzinnym majątku na

i wyciszenia, a które to okresy bardzo

trudnymi zadaniami, z którymi wcześniej

O ile wkraść się w laski pasierba Ada-

mysl, by zdrowie pasierbicy ratować kosz-

Podolu, w pobliżu Zbaraża (na terenach

niepokoily Mieczyslawa Soltysa: ,,Mar-

nie miala styczności. Trudną i wymagają-

sia nie nastręczalo Marii Wiktorii więk-

towną kuracją w Szwajcarii (w Davos).

należących wówczas do zaboru rosyjskie-

twi mnie to, że jesteś teraz taka skryta

cą okazać się miala zwlaszcza rola matki

szych trudności, o tyle zaskarbienie so-

Niestety nie o wiele przedlużylo to żywot

go). Wczesne lata dzieciństwa uplynęly jej

na punkcie Twojej pracy, że nic nie piszesz

dla osieroconych ­ w pierwszym związku

bie sympatii pasierbicy Maniusi stalo się

biednej Maniusi, dla której ziemska wę-

w zamożnym wiejskim dworze, w otocze-

co grasz, ani nie wspominasz o lekcjach

Mieczyslawa ­ dzieci. Toteż Maria Wikto-

prawdziwym wyzwaniem. ,,Ubóstwianą

drówka skończyla się w wieku 30 lat.

niu pięknej przyrody. Dość wcześnie roz-

[u Teodora Leszetyckiego ­ M.E.S.] ­ przy-

ria przygotowywala się do niej ze znacz-

córeczkę" Marii Józefy nie tylko niepoko-

Wedlug wspomnień ojca Maria Wikto-

poczęla naukę gry na fortepianie.

puszczam, że uleglaś Twojej melancholii,

nym wyprzedzeniem. Okazja nadarzyla

ila, ale wręcz przerażala myśl, iż miejsce

ria wniosla do domu ,,wiele żywej muzyki",

która w pewnych terminach Cię dopada.

się zresztą już wkrótce po śmierci Marii

jej matki zajmie inna kobieta. Pragnąc

podobno szczególnie pięknie grala Chopi-

W rodzinie pielęgnowano

Liczę więc dni jej trwania i pragnę, żeby

Józefy, gdy Adaś (mój ojciec) zapadl na

zdobyć zaufanie tej nieśmialej, nieco wy-

na, ale wykonywala również utwory bar-

tradycje patriotyczno-

już raz się skończyla. Wiem, że przerwa-

chorobę nerwową i zmuszony byl podjąć

cofanej, wrażliwej dziewczynki, Maria

dziej nowoczesnych kompozytorów ­ na

narodowe: ojciec

nie slabości nie zależy od woli chorego,

leczenie w znanym podówczas sanato-

Wiktoria musiala wykazać się wyjątkową

przyklad Claude'a Debussy'ego... Wystę-

toteż nie daję Ci rad jak przeciwdzialać

rium w Kosowie. Po latach tak wspominal

delikatnością i cierpliwością. Ale postano-

powala zresztą niejednokrotnie z recita-

Marii Wiktorii ­ Jan

tej ,,synkopie". Proszę tylko Boga, by Cię

pierwsze spotkanie z przyszlą macochą.

wila temu nielatwemu wyzwaniu sprostać

lami fortepianowymi na scenie Towarzy-

Bibulowicz ­ bral czynny

już nie doświadczal i nie nawiedzal tym

,,I oto nastąpilo dziwne spotkanie. W po-

i gotowa byla nawet niemalo poświęcić.

stwa Muzycznego we Lwowie. Byla też

udzial w powstaniu

zlem, bo to jest wielkim uszczerbkiem dla

czekalni [sanatorium doktora Tarnowskie-

Dość niezwyklym wydać się może fakt, że

cenionym pedagogiem ­ w konserwato-

styczniowym, dlatego

Twego zdrowia i dla Twej pracy. Czy sy-

go] przystąpila do nas pani Jaszkowa ­

bezpośrednio po ślubie nowożeńcy (Maria

rium GTM-PTM uczyla gry fortepianowej

też zmuszony byl później

piasz w dzień? Czemu nie uczęszczasz do

moja przyszla druga matka ­ z największą

Wiktoria i Mieczyslaw) nie wybrali się we

na kursie wyższym i koncertowym. Nic

do ukrywania się przed

teatru? Kiedy powrócisz ? O tym już chyba

czulością przywitala się z babcią i ze mną

wspólną podróż poślubną (chociaż bylo to

więc dziwnego, że wykazywala auten-

wladzami carskimi. Gdy

mogę wspomnieć, bo dni wygnania muszą

(...). Ponieważ bylo mi bardzo przykro, że

możliwe, jako że dziećmi mogla zająć się

tyczne zrozumienie dla wszechstronnej

potajemnie powrócil do

niebawem się skończyć".

przy wspólnym stole babcia musiala mnie

babcia Michalina z pomocą stryjów i cioć).

dzialalności muzycznej swego malżonka,

rodzinnych Kapuściniec,

Po śmierci Maniusi (1918) relacje mię-

karmić ­ pani Jaszkowa siadala kolo nas

dzy malżonkami ulegly jednak pewnemu

zaslaniając mnie od widzów, zachęcala

zostal zdradzony

ochlodzeniu. Nie wykluczone, że w owym

do jedzenia, tlumaczyla różne rzeczy,

i zagrożony wywózką

czasie dziadka mego dopadly wyrzuty su-

zabawiala tak, że wkrótce zacząlem się

na Sybir. Ta sytuacja

mienia, że dla swej tak delikatnej, choro-

czuć przy niej coraz swobodniej". W tym

zmusila rodziców

witej i przewrażliwionej córki niestety nie

kontekście warto dodać, że podobno to

Marii Wiktorii do

zawsze mial przyslowiowe ,,dobre slowo"

wlaśnie Maria Wiktoria doradzila przy-

pośpiesznej sprzedaży

i zrozumienie. W każdym razie poczynając

szlemu mężowi, aby spróbować kuracji

rodzinnego majątku

od okolo 1920 r. Mieczyslaw Soltys już

u doktora Tarnawskiego w Kosowie i nie

i wyjazdu. Dzięki pomocy

niemal ,,na okrąglo" przebywal w konser-

wykluczone, że swój pobyt w sanatorium

dawnych znajomych

watorium ­ w ciągu dnia wykonując licz-

podporządkowala czasowo pobytowi

osiedlili się wkrótce we

ne obowiązki dyrektora konserwatorium

przyszlego pasierba. W każdym razie byla

i profesora przedmiotów teoretycznych,

to wprost wymarzona okazja, by nawiązać

Lwowie i po pewnym

wieczorami pracując z orkiestrą Towarzy-

z Adasiem serdeczną relację, która ulegla

czasie Maria Wiktoria

stwa Muzycznego, a nocami komponując.

dalszemu poglębieniu we Lwowie. Ojciec

rozpoczęla naukę

Od krewnych dowiedzialam się kiedyś,

mój wspomina, że w okresie poprzedzają-

w Konserwatorium

iż nawet obiady dziadek mój spożywal

cym zawarcie związku malżeńskiego po-

Galicyjskiego

na ogól w konserwatorium ­ przynosi-

między ,,pani Jaszkową" oraz moim dziad-

Towarzystwa

la je z domu jeszcze cieplutkie, uprzejma

kiem ­ cala trójka (tzn. Mieczyslaw wraz

Muzycznego (GTM)

slużąca.

z dwójką dzieci) zapraszani byli regularnie

w klasie prof. Karola

W ostatnich kilku latach jego życia

na niedzielne obiady, na których zawsze

Mikulego.

serdeczność w kontaktach między mal-

byly ,,same dobre rzeczy". Wybiegając

żonkami niejako odrodzila się. Wplyw na

daleko w przyszlość warto zacytować

Od razu zwrócila na siebie uwagę

to mialo zwolnienia tempa i intensywności

fragment wspomnień mojego ojca, w któ-

ponadprzeciętną muzykalnością i praco-

dzialalności Mieczyslawa Soltysa, wymu-

rym z odleglej perspektywy lat (1956 r.)

witością, a także wyczuciem sceny. Po

ocenil drugą żonę mojego dziadka w roli

szone zresztą coraz większymi klopotami

ukończeniu nauki wyszla za mąż za nieja-

matki następująco: ,,(...) Byla dla mnie

ze zdrowiem. W latach 1926­1929 mal-

kiego Jaszka (imię nieznane), który ponoć

żeństwo znów ­ jak dawniej ­ spędzalo ze

doprawdy idealną drugą matką. Wspomi-

­ podobnie jak ojciec Marii ­ byl powstań-

nam lata 1901­1911 ­ przed wyjazdem do

sobą więcej czasu, m.in. dzięki wspólnym

cem styczniowym (poza tą informacją nic

kuracjom leczniczym, odpoczynkowi za

Berlina ­ jako wlaściwie jedyne naprawdę

więcej o nim niestety nie wiadomo). Ze

świetlane lata mojego życia! Bylo jakoś

granicą i uczestniczeniu w różnych im-

względu na pogarszający się stan zdrowia

tak pięknie, slonecznie, czulem się spokoj-

prezach kulturalnych. Potwierdzają to za-

malżonka, wkrótce po zamążpójściu Maria

nym, otoczonym bogactwem, wprost prze-

chowane pocztówki (m.in. z Menton, Sal-

Wiktoria stala się żywicielką rodziny, któ-

pychem. I wystrój mieszkania prezento-

zburga i Wiednia wysylane przez mojego

rą utrzymywala dzięki udzielaniu prywat-

wal się okazale, i ogród tonąl w kwiatach,

dziadka i Marię Wiktorię do syna Adama

nych lekcji gry na fortepianie.

i slużba (trzy osoby!), i konie i otoczenie

i synowej Gabrieli we Lwowie).

Po śmierci męża Maria Wiktoria prze-

i wysoki artystyczny poziom ­ gdy dziś

Maria Wiktoria przeżyla męża o 6 lat,

MARIA WIKTORIA W WIEDNIU

bywala jakiś czas w Wiedniu, doskonaląc

o tym myślę ­ wydaje mi się to jakąś cudną

odeszla do wieczności jesienią 1935 roku.