22

nr 2 (438) 30.01.­15.02. 2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Namiętna milość lwowskich fotografów ( cz. 1)

12 kwietnia 1921 roku po

uciec z kancelarii, Jaworski rzu-

godzinie 12. w poludnie

cil się na nią, zawlókl na kana-

mloda sympatyczna

pę i dopuścil się na niej gwal-

tu". Po tym wydarzeniu Cecylia

kobieta wysiadla

przez pewien czas chorowala,

z tramwaju i udala

zaś Jaworskiemu udalo się za-

się w stronę lasku na

latwić z jej rodziną (w pierwszej

Pohulance. Przy jednej

kolejności z matką) wszystkie

z alejek niby przypadkowo

sprawy i pretensje. Oczywiście,

spotkala mężczyznę

chodzilo o pewną kwotę pie-

w wieku okolo lat

niędzy, którą Jaworski zaplacil

pięćdziesięciu, przystojnie

rodzinie Cecylii za ,,uczynio-

ubranego, który również

ną szkodę". Również w następ-

niby przypadkowo

nych latach, ,,będąc czlowiekiem

przyszedl zaczerpnąć

znacznie starszym od Cecylii,

świeżego powietrza

stal na stanowisku jej opieku-

i zbieral pierwsze

na, a pomocy swej nie skąpil też

wiosenne kwiatki. Kobieta

jej rodzinie, pomagając ojcu do-

wlaśnie z tym panem udala

starczaniem środków material-

się dalej do lasku, nie

nych do zarobkowania i chro-

zauważywszy, że jeszcze od

niąc ich wszystkich w swoim

przystanku tramwajowego

domu w czasie krytycznych dni

śledzi ją mlody mężczyzna.

listopadowych przewrotu 1918

roku (czyli w czasie pogromu

żydowskiego 22­24 listopada,

JURIJ SMIRNOW

W

kiedy jak ustalila komisja rzą-

glębi lasu, dalej od

dowa, zamordowano ponad 150

CECYLIA LIEBERMANOWA I MAKS LIEBERMAN

szumnych ścieżek, po

Żydów, zaś ciężko ranne zo-

których biegaly dzie-

staly 372 osoby)". To wszystko

zakladu fotograficznego ,,Adela"

kilka dni artykuly o ,,krwawej

Pracownicy zakladu zgod-

ci, para zatrzymala się i następ-

spowodowalo pilniejsze zainte-

w Pasażu Mikolascha, zaś ko-

tragedji" nie schodzily ze szpalt

nie świadczyli podczas śledz-

nie obydwoje odpoczywając

resowanie Cecylii swoim sze-

bieta nazywala się Cecylia Lie-

prasy lwowskiej. Dziennikarze

twa, że sam Tadeusz Jaworski

polożyli się na trawie. Wów-

fem Tadeuszem Jaworskim. Jak

bermanowa z domu Starkmeth

rzucali się na wszystkie stro-

do pań używal takich zwro-

czas wyskoczyl z zarośli mlo-

podano w protokole śledztwa

(Starkmoth). W tymże czasie na

ny, szukając informacji o ,,bo-

tów jak: ,,pani będziesz wy-

dy mężczyzna i ostro zapytal:

,,zaczęly się między nimi nici

policję zglosil się też Maks (Moj-

haterach" owego wydarzenia.

glądala jak malpa", gdy któraś

,,Co pan tu robi z moją żoną?".

wzajemnej osobistej sympatii,

żesz Menasche) Lieberman, mąż

W prasie zjawily się ich do-

z nich nie zrobila mu do aparatu

Otrzymal na to arogancką od-

nie pozbawionej podkladu ero-

Cecylii, również fotograf i opo-

kladne życiorysy, również opi-

przyjemnej miny". Pracownik

powiedź: ,,Co pana to obchodzi!"

tycznego. Dla Starkmethówny,

wiedzial calą prawdę, przyznal

sy relacji bohaterów tragedii

zakladu Jan Gęsiorek twier-

i równocześnie począl coś szu-

córki ubogich rodziców Żydów,

się do zastrzelenia Tadeusza Ja-

między sobą. Tak ,,Wiek Nowy"

dzil na przyklad, że ,,Jaworski

kać w kieszeni. Wówczas mlod-

pozostających na niskim stop-

worskiego, który byl kochan-

podal życiorys Tadeusza Jawor-

byl czlowiekiem gburowatym,

szy wyjąl z kieszeni rewolwer

niu inteligencji, byl Jaworski

kiem jego mlodej żony, z którą

skiego i jego stosunek do Cecy-

gwaltownym,  kobieciarzem,

i dwa razy strzelil. Kochanek

moralnym i materialnym wspo-

pobrali się niecaly rok temu.

lii Liebermanowej. Również

który klientkom doradzal fo-

padl na ziemię bez oznak życia

możycielem, otwieral Cecylii

Liebermana  natychmiast

komisarz policyjny, radca Lu-

tografować się w dekolcie lub

­ kula trafila w glowę, zaś ko-

drogę w świat pelen rozrywek

osadzono w areszcie policyj-

komski prowadzil intensywne

nawet nago. W tym celu wpro-

bieta i jej mąż uciekli z miejsca

i przyjemności, wynagradzając

nym. Sprawę prowadzil in-

śledztwo i za kilka dni przeka-

wadzal klientki do umyślnie

tragicznego wydarzenia. Kil-

sowicie jej pracę". Tutaj warto

spektor policji radca Bronislaw

zal już materialy do sądu kar-

urządzonego w zakladzie gabi-

ku świadków slyszalo strzaly

zaznaczyć, że Jaworski nie lubil

Lukomski, który bezzwlocznie

nego, gdzie sprawą zająl się sę-

netu, tak zwanej altany na trze-

i zauważylo uczestników tra-

Żydów, stale mówil o nich z po-

przeprowadzil przesluchanie

dzia śledczy Witoszyński.

cim piętrze, tam ukladal szal na

gedii. Na skraju lasku kobieta

gardą, nazywając ich ,,parchami"

Maksa Liebermana i udal się

Otóż Tadeusz Jaworski uro-

biustach kobiet i dopuszczal się

uklękla i poczęla prosić męża,

i zawsze nosil przeciw nim przy

do szpitala powszechnego. Ta-

dzil się w 1873 roku we wsi

z nimi scen nienormalnych".

aby wyrzucil rewolwer, a ona

sobie browning. Otóż po wy-

deusz Jaworski znajdowal się

Jajkowce, powiat Żydaczów.

W zakladzie fotograficznym

z nim pojedzie do domu. Oby-

zdrowieniu Cecylia Starkmoth

w bardzo ciężkim, krytycznym

Zawód  fotografa  rozpocząl

,,Adela" w ogóle nie bylo tajem-

dwoje udali się do przystanku

wrócila do pracy w Zakladzie

stanie i znaczną część dnia byl

w Zloczowie, gdzie prowadzil

nicą, że żadna panna dlugo nie

tramwajowego.

fotograficznym ,,Adela". Krą-

nieprzytomny. Wedlug lekarzy

zaklad fotograficzny, jednak

mogla utrzymać się na posadzie

Tymczasem uczeń gimna-

żyly też plotki, że od tego czasu

dr. Balickiego i dr. Niementow-

narazil się na kilka nieprzy-

i że do każdej Jaworski mial pre-

zjum Zbigniew Świerczyński,

byla ona kochanką Jaworskiego,

skiego ,,rana na glowie byla 15

jemnych historii z miejsco-

tensje seksualne. Śledztwo po-

przypadkowy świadek wyda-

dla której po prostu stracil glo-

cm dluga i 1 cm szeroka. Kula,

wymi zamężnymi kobietami.

licyjne również szybko wyja-

rzenia, zamieszkaly przy ulicy

wę, ,,a będąc żonatym i nie ży-

wyżlabiając calą kość, zmiaż-

Z powodu tych karygodnych

śnilo, że Jaworski z początkiem

Kochanowskiego, przybiegl do

jąc z żoną, chcial uścielić sobie

dżyla mózg, wskutek czego na-

czynów musial wyjechać ze

roku 1918. dopuścil się w swo-

niedalekich koszar 40 p.p. przy

wygodne gniazdko dla swych

stąpil paraliż lewej ręki. Strzal

Zloczowa i w 1909 roku osie-

im mieszkaniu zbrodni gwaltu

ulicy Piotra i Pawla i oznajmil

erotycznych zachcianek". Żona

padl z oddalenia kilku metrów.

dlil się we Lwowie, gdzie za-

na Charlocie Plutnaukier, którą

lekarzowi wojskowemu dr. Ka-

Jaworskiego Michalina twier-

Kula rewolwerowa przeszla

kupil prosperujący zaklad fo-

z zamkniętego mieszkania Ja-

zimierzowi Wewiórskiemu, że

dzila w sądzie, że większa część

przez skroń na wylot. W szpi-

tograficzny ,,Adela" w samym

worskiego uwolnila dopiero jej

w lesie na Pohulance leży nie-

zakladu fotograficznego ,,Adela"

talu znajdowala się też Cecylia

centrum miasta, w ruchliwym

córka Olga. Z powodu tego faktu

znany czlowiek w kaluży krwi.

i calego dobytku rodziny byla

Liebermanowa, która zaplacila

Pasażu Mikolascha oraz dwu-

Jaworski mial dochodzenie po-

Zorganizowano  wóz,  przy-

dobyta jej kosztem. Separacja

za leczenie Jaworskiego. Pra-

piętrową kamienicę czynszową

licyjne i sądowe.

wieziono ciężko rannego kulą

zostala uznana przez sąd z winy

sa lwowska od razu doklad-

przy ulicy Szeptyckich 17 (mię-

W  1911  roku  Cecylia

w glowę do izby chorych 40 p.p.

męża, zaś ona ,,niewinnie cier-

nie opisala cale zajście podając

dzy innymi kamienica znajdo-

Starkmoth  jako  mlodziutka

i opatrzono staraniem doktora

piala z powodu zboczenia mo-

wszystkie sensacyjne okolicz-

wala się obok przyslowiowej

dziewczyna wstąpila do Za-

K. Wewiorskiego. Następnie le-

ralnego swego męża". Michali-

ności. Tadeusz Jaworski i jego

,,kamienicy z duchami"). We-

kladu ,,Adela" na naukę sztu-

karz zawiadomil policję i odeslal

na Jaworska również uważala,

atelier fotograficzne byli szero-

dlug znajomych i klientów za-

ki fotograficznej. Pochodzila

rannego wozem stacji ratun-

że to Cecylia ,,zarzucala na nie-

ko znani we Lwowie.

kladu fotograficznego ,,Adela",

z wielodzietnej rodziny żydow-

kowej do szpitala powszechne-

go wędkę" i myślala wylącz-

Naglówki

artykulów

Tadeusz Jaworski slynąl ,,jako

skiej, w której jej matka Fani

go. Do szpitala przybyl również

nie o interesach materialnych.

w ,,Wieku Nowym", ,,Kurierze

typ kobieciarza i bon viventa,

Starkmoth  odgrywala  naj-

urzędnik inspekcyjny policji

O Cecylii Starkmoth negatywnie

Lwowskim" i innych wyda-

szukającego milosnych rozko-

ważniejszą rolę i decydowala

Roman Pomersbach i za jakiś

odzywal się też brat Jaworskiego

niach mówily same za siebie,

szy poza ogniskiem domowym,

o wszystkich sprawach. Wla-

czas mloda tajemnicza kobie-

Mikolaj. Uważal, że Tadeusz Ja-

mianowicie: ,,Krwawa tragedia

w którym szczęścia nie znalazl,

śnie  matka  przyprowadzila

ta, która najpierw twierdzila ,że

worski ,,pozostawal pod jakimś

na Pohulance", ,,Fotograf uwo-

bo żyjąc w ciąglych niesna-

Cecylię do Jaworskiego ,,celem

,,dwaj panowie wydali sobie na

wplywem Cecylii. Ona narzu-

dzicielem", ,,Zamach morder-

skach i dysharmonii ze swoją

wyuczenia sztuki fotograficz-

Pohulance pojedynek i postrze-

cala mu się, przymilala, calo-

czy z zemsty". Jak pisal ,,Wiek

żoną Michaliną, spowodowal

nej". Jak zanotowano później

lili się", co bardzo szybko okaza-

wala go, on jednak byl smutny.

Nowy", ,,Tragedia Liebermana

w końcu w roku 1916 wdroże-

w protokole policyjnym, ,,w pe-

lo się nieprawdą. Wtedy wlaśnie

Cecylia między braćmi porobila

i Jaworskiego w mieście wy-

nie z jej strony sporu separacyj-

wien czas po wstąpieniu Cecylii

wyjaśnilo się, kim byli ,,bohate-

niesnaski, tak że serdeczny sto-

wolala żywe zainteresowa-

nego, który też w istocie do se-

na ową naukę Jaworski zawolal

rowie" tragicznego wydarzenia.

sunek obu braci się oziębil. Ona

nie i komentowanie sprawy na

paracji doprowadzil". Jaworski

ją do swojej kancelarii i skorzy-

Ciężko ranny mężczyzna

w ogóle poróżnila calą rodzinę

różne sposoby".

również slynąl z ordynarnego

stawszy z tego, że oboje znaleźli

nazywal się Tadeusz Jawor-

Jaworskich. Tadeusz dawal jej

Publiczność wymagala no-

zachowania wobec klientów,

się sam na sam, począl nakla-

ski, byl fotografem, wlaści-

dużo pieniędzy, różne prezenty,

wych szczególów i sensacyj-

zwlaszcza kobiet i lekceważą-

niać ją do oddania mu się. Gdy

cielem znanego we Lwowie

a czekoladę kilogramami".

nych reportaży, więc przez

cego ich traktowania.

Cecylia oparla się temu i chciala