28

nr 2 (438) 30.01.­15.02. 2024

Z pamiętnika przewodnika

www.kuriergalicyjski.com

Krywczyk ­ osmańska zagadka ,,tajemniczego" palacu

Zabytkowy palac

palacu na wizytę. Tym bardziej,

że dyrektor internatu Andrij

rodziny Krupieckich

Arcabluksam sam interesuje się

w Krywczyku kolo

historią krajoznawstwem.

Dunajowiec, jako zabytek

Ze względu na specyfikę in-

architektury znaczenia

stytucji musialem ograniczyć

lokalnego, w pelni

robienie zdjęć, pomimo mojej

zasluguje na miano

nieodpartej chęci dziennikarza

najbardziej nieznanego

i krajoznawcy. Nie fotografo-

walem glównej fasady palacu,

i tajemniczego w obw.

chociaż mialem wielką ochotę

chmielnickim. Jest ku

­ w tym czasie spacerowalo tam

temu szereg przyczyn.

okolo piętnastu pensjonariuszy

Pierwsza, najważniejsza

zakladu. Robienie zdjęć ludziom

­ w dawnym

w takim stanie jest nieetyczne.

palacu znajduje się

Nie wiadomo też, jak by na to

zareagowali.

obecnie internat

Plyta z arabeskami znajdu-

psychoneurologiczny.

je się w przybudówce lewego

Zaklady podobnego typu

skrzydla palacu. Kiedyś na pię-

są na calym świecie raczej

trze byla tu oranżeria ­ ale bylo

zamknięte i obcym trafić

to przed rewolucją. Na zdjęciu

tu jest dość trudno, nie

widać, że przybudówka poja-

wila się znacznie później niż

mówiąc już o turystach.

sam palac. Świadczy o tym po-

sadzka, wylożona kafelkami

TEKST I ZDJĘCIA

PALAC W KRYWCZYKU

z przelomu XIX-XX wieków.

DMYTRO POLUCHOWYCZ

P

Prawdopodobnie kamienne ta-

mazowieckiego w Polsce. Czas

alac należal kiedyś do ro-

blice z arabeskami początkowo

budowy palacu określany jest

dziny Krupieckich her-

mniej więcej na lata 1840. Nie

wmontowane byly na zewnątrz

bu Poraj. Ich przodkowie

możemy wykluczyć, że Michal

palacu w boczną ścianę jako de-

przenieśli się z Polski do Mol-

koracja. Z czasem znalazly się

Krupiecki jedynie przebudowal

dawii jeszcze w XVII w. Później

pod grubą warstwą kolejnych

stary palac, stawiając przybu-

hospodar moldawski Dymitr

dówki do niego i poszerzając

malowań i staly się praktycz-

Kantemir, który przylączyl się

nie niewidoczne. Jedna z dwóch

otaczający go park.

do pochodu Piotra I za Prut i po

Palac jest jednym z najlad-

marmurowych tablic zostala

jego przegranej zmuszony byl

niejszych na Podolu, ale czas

odkryta podczas remontu dzię-

szukać schronienia w Peters-

jego powstania to nie jedy-

ki dyrektorowi internatu, który

burgu, w swoim ,,Opisie Mol-

oczyścil ją z kolejnych warstw

na związana z nim zagadka.

dawii" wspomina ówczesnych

farby. Druga jest do tej pory

W absolutnej większości kra-

Krupieckich i podkreśla ich

joznawcy określają ostatniego

,,zamaskowana".

polskie pochodzenie. Wiemy,

Znając rodowód Krupień-

przedrewolucyjnego  wlaści-

że w 1669 r. niejaki Androna-

ciela majątku mianem ,,genera-

skich nie trudno o wniosek, że te

TĘ PLYTĘ TRZEBA DOPIERO OCZYŚCIĆ I PRZETLUMACZYĆ NAPIS

kij Krupiecki wspominany jest

artefakty pochodzą z Chocimia,

la", czasem ,,hrabią". Ale nigdy

jako wielki odźwierny.

wylącznie lokalne zagadki. Na-

Anastazja Doniec przekazala mi

z którym rodzina byla zwią-

nie byl ani jednym, ani drugim.

Po przylączeniu Besarabii

tomiast jest jeszcze coś, czym

zdjęcie. Okazuje się, że jest to nie

zana. Ojciec ostatniego wla-

Ktokolwiek zbudowal ten

do Rosji Krupieccy pośpieszyli

nie może pochwalić się żaden

tylko rzecz dawna, ale i bardzo

ściciela Krywczyka Igor Kru-

palac na wysokim brzegu rzeki

slużyć nowym wladcom. Mię-

zagadkowa. Niestety, udalo jej

palac na Ukrainie. Ba! Nawet

pieński w latach 1853-1856 byl

Ternawy, miejsce wybral nad-

dzy innymi Mateusz Krupiecki

dla calej Ukrainy jest to dość

się sfotografować jedynie frag-

zwyczaj udane i malownicze.

magazynierem zapasów zboża

niebawem zostaje wiceguber-

ment wielkiej plyty wapiennej.

niezwykly i rzadki artefakt.

(magazynów wojskowych) pow.

Już przed wjazdem do Kryw-

natorem kraju. W 1845 r. Kru-

O  arabeskach  w  palacu

Specjaliści, którym pokazalem

czyka ma się wrażenie, że tra-

chocimskiego, później ­ w la-

pieccy zostali uznani za rosyj-

w Krywczyku uslyszalem przed

zdjęcie, wywnioskowali: są to

filo się do jakiegoś parku kra-

tach 1856-1863 ­ marszalkiem

ską szlachtę, wstępna decyzja

blisko dwoma laty od historyka

prawdopodobnie jakieś sufickie

szlachty chocimskiej.

jobrazowego, czegoś w rodzaju

datuje się 1821 r.

Stefanii Bażenowej, ale ­ nieste-

wiersze, datowane przelomem

Ale gdzie w Chocimiu mogly

,,Zofiówki". Ale jeżeli w Huma-

Okres powstania palacu nie

ty ­ nie nadalem temu wagi. My-

XVII-XVIII wieków.

znajdować się te tablice? Mamy

niu to piękno jest dzielem rąk

jest dokladnie znany, ale uważa

ślalem, że mowa tu o dekoracjach

Jak już wspomnialem, na te-

ludzkich, to tutaj stworzyla go

tu kilka kolejnych zagadek

ren internatu nielatwo jest tra-

się, że bylo to w II polowie XIX

z XIX w., coś w rodzaju modnych

sama przyroda.

z wierszowanymi napisami. Na

w. i że wystawil go Michal Kru-

wówczas ,,komnat japońskich"

fić. Wejście zaś do samego pa-

stronie internetowej ,,Fortecy

Osmańska zagadka

z palacu Czeczelów w Samczy-

lacu ­ to już problem. Jednak

piecki, syn Grzegorza. Niestety

Chocimskiej" czytamy, że fasa-

kach. Jesienią ubieglego roku

Anastazji, dyrektor palacu Or-

Odnośnie daty wystawie-

po tragicznym pożarze Archi-

dy wszystkich bram dekorowa-

nia palacu dyskutują jedynie

dyrektor  obwodowego  mu-

lowskich w Malewicach uda-

wum obwodowego w Kamień-

no chronogramami ­ pamiąt-

lo się umówić z gospodarzami

cu Podolskim utracono znacz-

miejscowi krajoznawcy ­ są to

zeum historyczno-kulturowego

kowymi tablicami, pisanymi

ną ilość dokumentów. Pozostają

zlotem na lazurowej powierzch-

nam jedynie domysly.

ni pewnym rodzajem pisma

Biorąc pod uwagę utrwalo-

arabskiego. Naturalnie mowa

ną tradycję, gdy palace i majątki

tu nie o drogim wykonaniu, lecz

związane byly wylącznie z ich

o lazurowej farbie i pozlocie.

ostatnimi przedrewolucyjnymi

W wydaniu ,,Szpalta" w pu-

wlaścicielami, możemy uwa-

blikacji ,,Turcy uważali, że raj

żać, że palac powstal o wiele

jest  pomiędzy  Chocimiem

wcześniej i nie zostal zbudo-

a Czerniowcami..." autor Serhij

wany przez Krupieckich, lecz

Woroncow cytuje datowane

wcześniejszych

wlaścicieli

notatki nieznanego osmań-

Krywczyka. Znany badacz hi-

skiego poety z Chocimia:

storii Podola Wiktor Guldman

,,Abdy-paszę w czasie jego

w 1888 r. w ,,Książce informa-

pobytu w Chocimiu miano-

cyjnej Gubernii Podolskiej", jako

wano komendantem Oczako-

wlaściciela Krywczyka wska-

wa i seraskierem. Rozkazal on

zuje znanego bankiera Marka

uwiecznić to wydarzenie chro-

nogramem z 12 wierszy, który

Krupieckiego. Mial on możli-

ulożylem i wyrzeźbilem w ka-

wość wystawienia dla siebie

mieniu i pozlocie. Inny chro-

wystawnego  palacyku.  Ale

prawdopodobnie palac powstal

nogram napisalem w marmurze

dla portalu Tajnych wrót za co

wcześniej. Świadczy o tym czte-

otrzymalem zaplatę 200 guru-

rokondygnacyjna ośmioboczna

szy, pól koszela i ladny kaftan".

wieża. Identyczna znajduje się

Kim

byl

wspomniany

w miejscowości Opinogóra Gór-

Abdy-pasza?

na w pow. ciechanowskim woj.

ZAMEK W CHOCIMIU