14

nr 3­4 (439-440) 29.02.­14.03.2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Kobiety z rodu Soltysów (III)

Gabriela z Jędrzejewskich Soltysowa (1902­1953)

Gabriela jest jedyną

a wraz z początkiem pierwszej

nikt inaczej nie mówil o nim

z sześciu kobiet, o której

wojny światowej ­ Polskie To-

jak Adaś". Gabriela od począt-

warzystwo Pomocy Ofiarom

ku wykazywala zrozumienie

we wspomnieniach mego

Wojny, którego zresztą zostala

dla wszechstronnej dzialalności

ojca nie ma wlaściwie

prezesem. Poza tym jako dość

muzycznej malżonka i dzielnie

żadnych informacji. Fakt

dobra pianistka uczestniczyla

znosila niemal ustawiczną nie-

ten wydawal mi się nader

w przeróżnych imprezach do-

obecność Adama w domu. Na

dziwny zwlaszcza, że

broczynnych, organizowanych

szczęście rodzice wraz rodzeń-

od krewnych ze strony

na rzecz potrzebujących Pola-

stwem mieszkali blisko (mia-

ków. Ze wspomnień generala

la do nich zaledwie kilkanaście

taty dowiedzialam się

Jędrzejewskiego wiadomo po-

minut piechotą), więc wlaści-

kiedyś, iż Adam i Gabriela

nadto, że polskość w rodzinie

wie w każdej chwili mlodziut-

uchodzili za malżeństwo

pielęgnowano nie tylko poprzez

ka Gabriela mogla ­ dla popra-

zgodne i kochające się

rozmowę wylącznie w ojczy-

wy humoru ­ odwiedzić ich, by

bardzo.

stym języku i czytanie polskich

szczerze z nimi porozmawiać.

książek, ale i poprzez prenume-

Nacieszyć się sobą malżonko-

ratę polskiej prasy, m.in. ,,Ga-

wie mogli natomiast wlaściwie

MARIA EWA SOLTYS

S

zety Polskiej" oraz ,,Tygodnika

jedynie podczas wakacji let-

prawa wyjaśnila się przed

Ilustrowanego".

nich, które spędzali różnorod-

kilku laty, gdy wśród sta-

Z  malżeństwa  generala

nie: w majątku Hromaki (który

rej korespondencji natra-

z Katarzyną z Ambrożewiczów

general Jędrzejewski otrzymal

filam na list szwagierki mego

przyszlo na świat czworo dzieci:

w darze z rąk Józefa Pilsudskie-

ojca (siostry Gabrieli) Marii

Tadeusz (1897), Maria, nazywa-

go), w Zakopanym (gdzie bywali

Jędrzejewskiej. W liście tym

na Malą (1900), Gabriela, nazy-

gośćmi Karola Szymanowskiego

dziękowala Adamowi za prze-

wana Galą (1902) oraz Waleria

w slynnej willi Atmie), a tak-

kazanie szeregu pamiątek po

­ Wala (1907). Ich wychowa-

że w podróżach zagranicznych

niu oraz początkowej edukacji

Gabrieli (między innymi bi-

oraz częstych wypadach na fe-

poświęcila się matka z pomo-

żuterii) oraz jego wspomnień

stiwale muzyczne w kraju i za

o żonie. O dalszych losach tych

cą teściowej, Marii Ambroże-

granicą. Poza tym mieli szero-

wspomnień (przekazanych do

wicz. Katarzyna Jędrzejewska

kie grono przyjaciól z racji cho-

Polski okolo 1955 r.) niestety

uczyla dzieci literatury polskiej

ciażby różnorodnej dzialalności

nic mi nie wiadomo. Ostatnio

i gramatyki, historii ojczystej,

Adama Soltysa (za którą zresztą

dotarlam do wspomnień ojca

języków obcych (francuskie-

w 1932 odznaczony zostal ,,Zlo-

Gabrieli, generala Wladysla-

go i niemieckiego), śpiewu oraz

tym krzyżem zaslugi"), często

wa Jędrzejewskiego (wydanych

gry na fortepianie. Natomiast

więc zapraszani byli na prze-

przez IPN w 2020 r.), z których

ojciec, żolnierz ,,z krwi i kości"

różne imprezy i uroczystości

dowiedzialam się o kilku fak-

(jak o nim pisano) sumiennie

kulturalne (i inne).

GABRIELA SOLTYSOWA (LATA 20. XX W.)

tach z życia rodziny Jędrzejew-

dbal o wychowanie fizyczne po-

W 1935 r. zmarla macocha

skich, natomiast od krewnych ­

ciech; dzieci mialy rozmaite no-

Wloszech. Byla również laure-

rolę w życiu pasierba, z chwilą

Adama, Maria Wiktoria (1858­

o niektórych szczególach z życia

woczesne naówczas urządzenia

atką kilku konkursów między-

jego wejścia na nową drogę ży-

1935). Gabriela z Adamem mo-

malżeńskiego Adama i Gabrieli.

gimnastyczne, zainstalowane

narodowych. Przez pewien czas

cia w relacjach ich wiele zmie-

gli więc przenieść się wreszcie

Otóż zdobyte informacje poslużą

zarówno w domu (w przestron-

śpiewala na scenie Teatro Comu-

nilo się na niekorzyść. Z czasem

ze swego pokoiku na parterze

mi za kanwę opowieści.

nym przedpokoju) jak i w ogro-

nale we Florencji. Gabriela nato-

Maria Wiktoria i Mieczyslaw

do pięciopokojowego mieszka-

Gabriela z Jędrzejewskich

dzie. Jeśli chodzi o ich dalszą

miast uczyla się w konserwato-

ulegli jednak wdziękowi i uro-

nia na piętrze. Niestety, nad ich

Soltysowa pochodzila z rodzi-

edukację ­ kolejnymi etapami

rium PTM w klasie fortepianu

kowi osobistemu synowej Ga-

związkiem zaczęly zbierać się

ny wyjątkowo zaslużonej dla

nauki córek bylo czteroklaso-

Heleny Ottawowej; wśród trzech

brieli i wzajemne relacje ewa-

przyslowiowe czarne chmury.

Ojczyzny. Dziadek Antoni oraz

we progimnazjum niemieckie,

sióstr uchodzila za najbardziej

luowaly w kierunku bardziej

Rozdźwięki i dysonanse przy-

pradziadek Kazimierz (oby-

a następnie ośmioklasowe żeń-

urodziwą. Rodzinna legenda

serdecznych (o czym świadczy

puszczalnie zaczęly pojawiać

dwaj ze strony ojca) brali czyn-

skie gimnazjum państwowe;

glosi, że Karol Szymanowski

korespondencja pomiędzy Sol-

się w drugiej polowie lat trzy-

ny udzial w powstaniu stycz-

syn Tadeusz uczyl się natomiast

zobaczywszy ją (przypuszczal-

tysami ­ ,,seniorami" a mlodym

dziestych. Powodem mogla być

niowym 1863 r., za co spotkaly

w Szkole Realnej.

nie w polowie lat dwudziestych)

malżeństwem).

slynna ongiś ,,kochliwość" Ada-

ich dotkliwe represje (zabra-

Gdy w 1918 r. nadeszla wia-

mial powiedzieć, iż jest najpięk-

W przeciwieństwie do ro-

ma (po raz pierwszy zakochal

no im rodzinny majątek i wy-

domość o zbliżających się do

niejszą z żon wszystkich żyją-

dziców Adama, państwo Ję-

się ,,na zabój" już w wieku 9 lat!),

slano w gląb Rosji). Urodzony

Pskowa oddzialach armii bolsze-

cych kompozytorów. Pomiędzy

drzejewscy od początku trak-

a także to, że para pozostawa-

w 1863 r. Wladyslaw Jędrze-

wików, rodzina pastwa Jędrze-

Adamem i Gabrielą podobno

towali zięcia bardzo rodzinnie

la bezdzietną. Szczególnie bo-

jewski (herbu Jastrzębiec), oj-

jewskich pośpiesznie sprzedala

od razu ,,zaiskrzylo" ­ byla to

i serdecznie, okazując mu wie-

lesne ciosy mialy jednak spaść

ciec Gabrieli, zaslynąl z nie-

dom (piętrowy z pięknym sadem

milość od pierwszego wejrze-

le ciepla i sympatii. Podobnie

na Gabrielę wraz z początkiem

samowitej odwagi (dowodzil 5.

i ogrodem) i wyruszyla do War-

nia. Tworzyli zresztą naprawdę

traktowalo Adama rodzeństwo

strasznej wojny. Już po kil-

dywizją Piechoty, którą zresz-

szawy, następnie zaś (1921) prze-

bardzo ladną parę. Mlodziut-

Gabrieli ­ siostry Maria i Wale-

ku dniach przyszla wiadomość

tą zorganizowal) w walkach

niosla się do Lwowa.

ka, delikatna niczym mimoza

ria oraz brat Tadeusz, którzy od

o śmierci ukochanego brata Ta-

o Lwów i ziemie Malopolski

Wszystkie dzieci uzdolnio-

Gabriela i dojrzaly, życiowo już

razu szwagra polubili. ,,Świeżo

deusza, który polegl w obronie

Wschodniej (1918­1919) oraz

ne byly artystycznie: Tadeusz

,,ustawiony" Adam wzięli ślub 7

upieczonych" malżonków po-

Warszawy (1939). Wkrótce, bo

w wojnie 1920 r. Za ogromne

z czasem zostal architektem,

lipca 1923 r. Teściowie przyjęli

dejmowano regularnie na obia-

już 4 października, zostal aresz-

zaslugi w walkach o odrodze-

zaś trzy córki po przyjeździe do

jednak uroczą i pelną wdzięku

dach niedzielnych (w willi przy

towany przez NKWD jej uko-

nie Ojczyzny odznaczony zo-

Lwowa podjęly studia muzycz-

synową dość chlodno ­ Maria

ul. Czereśniowej), po których

chany ojciec ­ general Wlady-

stal licznymi orderami, mię-

ne w konserwatorium Polskie-

Wiktoria i Mieczyslaw Soltyso-

urządzano częstokroć koncer-

slaw Jędrzejewski, a w marcu

dzy innymi Orderem Virtuti

go Towarzystwa Muzyczne-

wie podobno nie zaszczycili swą

ty domowe oraz rozmawiano na

1940 okazalo się, że już nie żyje.

Militari, Krzyżem Walecznych

go: najstarsza Maria ­ w klasie

obecnością nawet uroczystości

tematy, dotyczące lwowskiego

W tej sytuacji cala rodzina czu-

(czterokrotnie), Orderem Po-

skrzypiec Józefa Cetnera oraz

weselnej syna. Mlodzi malżon-

życia muzycznego, które inte-

la się zagrożona; na szczęście

lonia Restituta, Orderem Ko-

w klasie śpiewu solowego Au-

kowie zamieszkali w domu pana

resowalo zresztą calą rodzinę

dalsze represje jakoś ją ominęly.

mandorskim Legii Honorowej,

gusto Dianniego, w klasie któ-

mlodego, zajmując w okazalej

państwa Jędrzejewskich. Wy-

W czasie wojny Gabriela podob-

Wielką Wstęgą Orderu Koro-

rego uczyla się zresztą śpiewu

piętrowej willi (przy ul. Racla-

biegając w przyszlość odnotu-

no udzielala się jako pielęgniar-

ny Rumuńskiej z Gwiazdą i in.

również najmlodsza z sióstr ­

wickiej) zaledwie jeden pokój

ję, że po śmierci Adama Soltysa

ka, opiekując się zwlaszcza ran-

Matka Gabrieli ­ Katarzyna

Waleria. I to ona stala się z cza-

na parterze. Tak prawdopodob-

(1968) Maria Jędrzejewska tak

nymi żolnierzami. Natomiast

z Ambrożewiczów ­ byla zna-

sem najbardziej znaną. Oprócz

nie zarządzila macocha Ada-

scharakteryzuje swego szwagra:

tuż po wojnie ­ w czasie pierw-

ną dzialaczką spoleczną; w ich

klasy śpiewu, Waleria ukoń-

ma Soltysa, która zresztą nie-

,,Bardzo utalentowany. Sluch

szej repatriacji ­ wyjechaly do

domu w Pskowie często gosz-

czyla również szkolę operową

mal samotnie zajmowala duże

absolutny i niezwykle czuly,

Wroclawia ukochane siostry

czono rodziny polskie, pie-

(w konserwatorium PTM), kie-

­ 160-metrowe ­ mieszkanie na

podkreślala to każda orkiestra,

Gabrieli, Maria i Waleria; fakt

lęgnując na obczyźnie język

rowaną przez Adama Soltysa,

piętrze (ojciec nowożeńca więk-

którą dyrygowal. Pracowity, nie

ten byl kolejnym ciosem dla

i myśl polską. Mimo ogrom-

a po zdobyciu pierwszego miej-

szość czasu spędzal bowiem

żalujący ani godzin, ani wysil-

delikatnej i kruchej Gabrieli.

nych trudności Katarzyna Ję-

sca na konkursie Ministerstwa

w konserwatorium, w którym

ku, gdy chodzilo o wykonanie

Oprócz męża, relacje z którym

drzejewska zalożyla w Pskowie

Wyznań Religijnych i Oświe-

czasami nawet nocowal). Jak

jakiegoś dziela. Bardzo skrom-

ukladaly się w tym okresie nie-

polskie gimnazjum prywatne,

cenia Publicznego (1937) otrzy-

widać, o ile wcześniej Maria

ny, delikatny, dobry. Lubia-

stety nie zawsze najlepiej, po-

szkolę powszechną, bibliotekę,

mala stypendium na studia we

Wiktoria odegrala pozytywną

ny przez cale konserwatorium,

zostala jej już tylko schorowana