17

nr 3­4 (439-440) 29.02.­14.03.2024

Kurier kulturalny

www.kuriergalicyjski.com

Wolontariusze ratują palac Szczeniowskich

Miejscowość Nosówka

dowiadują się więcej

o Ziemi Szarogrodzkiej,

kolo Szarogrodu

o Nosówce chcą zobaczyć

w obw. winnickim liczy

to miejsce ­ tlumaczy

sobie kilka wieków.

Anastazja.

Odznaczona zostala już

na slynnych mapach

Nie ma nic piękniejszego,

Beauplana w polowie

niż obserwować, jak setki en-

XVII w. Jej wlaścicielami

tuzjastów z różnych zakąt-

ków Ukrainy ratują spuściznę

byly tak znane rody

architektoniczną ­ dzieli się

magnackie, jak Zamoyscy,

swymi wrażeniami Hanna. ­

Koniecpolscy czy

Gdy widzisz uśmiechy i blysk

Lubomirscy. ,,Magnacka"

w oczach, a palac do niedawna

historia Nosówki

zarośnięty krzakami odslania

zakończyla się na

się przed twymi oczyma..

Z tymi krzakami ­ to nie

Henryku Lubomirskim,

przesada. Byly olbrzymie i nawet

uczestniku powstania

bez liści robily wrażenie. W cią-

listopadowego, za co

gu dnia wolontariusze wycię-

wladze carskie pozbawily

li samosiejki i zarośla, którymi

go posiadlości. Po nim

zdążyl obrosnąć palac, wysprzą-

wlaścicielami Nosówki

tali teren ze śmieci i uporządko-

wali parter budowli. Opuszczone

zostali lojalni wobec

budynki czemuś bardzo szybko

Petersburgu Czarnieccy.

Podolskiego,  Chmielnickiego,

przeksztalcają się w śmietniska.

ukraińskiego  spoleczeństwa

leczyli się w takich że szpitalach.

Pod koniec XIX w.

Inicjatywa ,,Волонтерський

Dunajowiec, Kijowa i innych

i wierzymy, że odrodzenie tego

Możliwie dlatego palac w No-

Nosówka przechodzi

туризм", jak wskazuje nazwa

miejscowości. Inicjatywa po-

zabytku może być dobrym za-

sówce szczęśliwie przetrzymal

do Korewickich

sobem dla gospodarza, gminy

wstala dzięki Anastazji Doniec

lączy turystykę z pracą i to po-

burzliwe rewolucyjne czasy i nie

i Szczeniowskich.

czy państwa w calości. Na razie

i ograniczala się początkowo do

lączenie jest bardzo udane. Wo-

zostal spalony i rozgrabiony, jak

Niebawem Stanislaw

renowacji palacu Orlowskich

planujemy uporządkować palac

lontariusze nocowali na terenie

inne rezydencje. Po rewolucji

w Malejowcach wraz z otacza-

i teren wokól i przeprowadzić

dawnej cukrowni, która dziś

palac pelnil rolę szkoly, szpitala,

Szczeniowski wykupuje

jącym go wspanialym parkiem.

jest przestrzenia artystyczną,

gruntowne badania historyczne

apteki, a na koniec ­ poczty.

od sąsiada jego część

Z czasem akcje ruchu poszerzyly

w hotelu ,,Rafinad". Jego wlaści-

i architektoniczne. Później opra-

Przez ostatnie 10 lat, jak nie

i staje się pelnoprawnym

się o inne miejscowości Podola.

cujemy najlepszą dla palacu kon-

ciel Grigorij Saulko, zorganizo-

więcej, nie byl używany i zial

wlaścicielem calości

Do obw. winnickiego jego czlon-

cepcję jego adaptacji, pozwalająca

wal dla wszystkich wycieczkę

pustką. Jak każda placówka

majątku.

kowie dotarli po raz pierwszy.

dalszą jego eksploatację i funk-

po Szarogrodzie ­ jednym z naj-

w tych warunkach ­ niszczal.

cjonowanie przynoszące efekty

bardziej interesujących i pel-

Wmieszaly się tu też czynniki

Dlaczego na początek

gospodarcze. Zaczniemy od po-

nym zabytków mieście Podola.

ludzkie i przyroda. Przylożyli

DMYTRO POLUCHOWYCZ

naszych dzialań obraliśmy

szukiwania dla zabytku dbają-

się również do tego poszukiwa-

W drodze powrotnej wolon-

TEKST

cego i świadomego gospodarza.

tariusze odwiedzili miejscowość

cze ,,pańskich" skarbów i osilki,

wlaśnie takie spoleczne

JUNIJ ANDRIJCZUK

Aktywiści  uważają,  że

Wyszczeolczedajów i majątek

którzy po kilku butelkach popi-

ZDJĘCIA

sprzątanie obiektu, a nie

J

obiekt może w przyszlości stać

sywali się swoją silę, niszcząc

magnata cukrowego Kogana.

zleciliśmy tego jakiejś

się wspanialym magnesem tu-

eśli chodzi o Stanislawa,

wszystko wokól...

Od niedawna dzierżawi go Igor

wyspecjalizowanej

pozostawil w historii dość

rystycznym Podola: rehabilita-

Skalski i samodzielnie odnawia

firmie czy miejscowym

Odrodzenie zabytku

niewyraźny ślad, w od-

cyjnym centrum, kompleksem

palac. Goście byli pod wraże-

pracownikom? Wierzę

hotelowo-w y p o c z y n ko w y m

różnieniu od jego slynnego ojca

O przywrócenie zabytku

niem wspanialego wnętrza tego

w pozytywną energię,

czy kulturowo-turystycznym,

­ ,,cukrowego króla" Ignacego

do życia postanowila posta-

palacu, który cudem przetrwal

którą ludzie wypelniają

Szczeniowskiego. Byl nie tyl-

rać się zalożycielka inicjatywy

przestrzenią artystyczną lub

czasy sowieckie oraz gościnno-

przestrzeń. Wolontariusze

,,Спадщина. UA" Hanna Ha-

ko znanym fabrykantem, ale

muzealną, miejscem szkól let-

ści jego wlaściciela.

­ to ludzie, którzy robią

i znanym specjalistą i inżynie-

nich lub rezydencją.

wryliw wspólnie z Anastazją

Odrodzenie palacu

Rewitalizację palacu Szcze-

rem. Ignacy byl autorem szere-

Doniec, dyrektorem muzeum

dobre rzeczy w celu

Szczeniowskich trwa,

niowskich rozpoczęto od gene-

gu patentów z technologii pro-

w Malejowcach i znaną akty-

zmiany świata na lepszy.

bowiem sprzątanie bylo

dukcji cukru oraz fundatorem

wistą zachowania spuścizny

ralnego spolecznego sprzątania,

Uważam, że ta przestrzeń

i wieloletnim prezesem Stowa-

które mialo miejsce 10 lutego

architektonicznej Podola. O jej

dopiero początkiem

odczuwa uśmiechy, dobre

br. Jego organizatorami wystą-

rzyszenia wzajemnych ubez-

dzialaniach wielokrotnie in-

projektu. Jak

intonacje i wzajemne

pili ,,Спадщина.UA" i firma

pieczeń cukrowni w Polsce.

formowaly lamy ,,Nowego Ku-

poinformowali mnie

wsparcie podczas

,,Етномандри", zaś uczestnika-

Po odzyskaniu przez Polskę

riera Galicyjskiego".

aktywiści, już po pięciu

prac. Oprócz tego taka

niepodleglości Ignacy zostaje

Hanna Hawryliw tak ko-

mi mieszkańcy i goście z Win-

dniach od pierwszego

masowa akcja sluży

znanym dzialaczem politycz-

mentuje swoje dzialania:

nicy i innych miast. Trzon gru-

sprzątania oczyszczono

lepszemu poinformowaniu

py stanowili czlonkowie ruchu

nym. W 1919 r. byl radcą ds.

­ Postrzegamy spuściznę kul-

ze śmieci I piętro palacu

,,Волонтерський  туризм"

gospodarczych polskiej dele-

turową jako jeden z elementów

spoleczeństwa ­ gdy

i calkowicie wyjęto z ram

gacji na Paryską konferencję

­

mieszkańcy

Kamieńca

narodowej  samoidentyfikacji

przyjaciele i krewni

rozbite szklo. Rozpoczęlo

pokojową, a później ministrem

się sprzątanie piwnic,

przemyslu i handlu w rządzie

z których wywieziono

Ignacego Paderewskiego.

kilka przyczep śmieci.

Na przelomie XIX-XX wie-

Jeżeli w czasie pamiętnego

ków Stanislaw Szczeniowski

sprzątania zdolano

buduje w Nosówce uroczy pa-

oczyścić wokól palacu

lacyk, wokól którego zaklada

przestrzeń o promieniu

wielki park. Niedlugo jednak

blisko 10 m, to obecnie

nim się cieszyl. W 1915 r. zginąl

oczyszczono calą

na frontach I wojny świtowej.

przestrzeń przed budowlą

Jego żona, Ludwika i synowie,

Olgierd i Wladyslaw, mieszkali

i uporządkowano strychy.

w Nosówce do 1918 r., po czym

Rozebrano również

zmuszeni zostali do ewakuacji

calkowicie nie pasująca

na tereny II Rzeczypospolitej

do miejsca przybudówkę

i osiedli w Zakopanem.

z okresu sowieckiego, która

Szczeniowscy cieszyli się

psula widok fasady palacu.

na Podolu dobrą reputacją­ byli

Ważne, że do tych prac ak-

znanymi mecenasami, pomagali

tywnie dolączyli miejscowi

chlopom, nie eksploatowali nad-

mieszkańcy.

miernie swoich pracowników.

Dogorywający do niedaw-

Przeciwnie ­ robotnicy mieli do-

na palac, który, zdawalo się,

brą zaplatę, ich dzieci uczyly się

przeżywa ostatnie dni, ożywa

w wybudowanych przez Szcze-

wprost na naszych oczach.

niowskich szkolach, a chlopi