24

nr 3­4 (439-440) 29.02.­14.03.2024

Rozmowy Kuriera

www.kuriergalicyjski.com

Sejsmograf serca

zakorzenione w realiach wojny tuż za

ze mną mialy dla niej ­ oprócz war-

naszą wschodnią granicą. Oczywiście

tości artystycznych i informacyj-

jako pisarz czulem się w obowiązku

nych ­ w tamtym czasie narastającej

reagować na te wszystkie wydarze-

grozy wojenne, także bezcenny wa-

Rozmowa

nia, tworzyć utwory, które jako swo-

lor terapeutyczny. Przeslalem w któ-

ANNY GORDIJEWSKIEJ

iste apele o pomoc pokrzywdzonym

rymś liście swoje dwa wiersze, które

byly oglaszane w Polskim Radio,

zrobily na niej duże wrażenie i sama

z MARIUSZEM

w wielu periodykach; także często po

zaproponowala, że je przetlumaczy.

OLBROMSKIM.

raz pierwszy byly drukowane wlaśnie

Warto przy tym zaznaczyć, że ma ona

Na początku lutego w niezwy-

w ,,Nowym Kurierze Galicyjskim",

w swym dorobku przeklad na język

klym dla literatów miejscu ja-

wydawanym w dużym nakladzie, ale

ukraiński ,,Szkiców krytycznych"

kim jest Muzeum Józefa Cze-

przecież dostępnym też w interne-

Brunona Schulza, jak również prze-

chowicza w Lublinie odbyla się

cie, a więc powszechnie... Jeden z ta-

lożyla bardzo interesującą i świetnie

promocja Pana nowej książki

kich utworów prezentowalem w cza-

napisaną książkę Agaty Tuszyńskiej

poetyckiej ,,Przeminą dymy,

sie wernisażu wystawy o Mariupolu

,,Narzeczona Schulza". Wysylalem

rozkwitną róże. Wiersze o wal-

zorganizowanej w gmachu Sejmu RP

więc do niej następne listy wraz z ko-

czącej Ukrainie". Jest Pan jed-

w obecności marszalków Sejmu, am-

lejnymi wierszami, które bardzo do-

nym z niewielu pisarzy, których

basadora Ukrainy, licznie zebranych

kladnie analizowala i tlumaczyla. I tak

książki ­ a jest ich już ponad

artystów i przedstawicieli środowisk

spontanicznie rozpoczęla się nasza

dwadzieścia ­ dotyczą dziejów

twórczych.

wspólpraca nad przygotowaniem tej

i kultury dawnego i wspólcze-

Ogromnie inspirującą byla dla mnie

książki, która powstawala stopniowo

snego pogranicza polsko-ukra-

również korespondencja interneto-

wraz z dziejącymi się dramatyczny-

ińskiego, wielu wydarzeń tam

wa z prof. Wierą Meniok z Państwo-

mi wydarzeniami wojennymi. Za-

się dziejących. Proszę może na

wego Uniwersytetu Pedagogicznego

wiera ona pięćdziesiąt pięć wierszy,

początku rozmowy przedstawić

imienia Iwana Franki w Drohobyczu,

wszystkie zostaly przelożone przez

tematykę nowej książki, choć

teoretyczką literatury, schulzolożką,

Wierę Meniok. Opatrzyla też książkę

sam tytul wiele już mówi.

tlumaczką, pracowniczką naukową

swym wnikliwym i obszernym poslo-

Tak, oczywiście. Tematyka tej książ-

i akademicką w Zakladzie Literatury

wiem. Zatem calość lubelskiej edycji

ki poetyckiej jest bardzo aktual-

Powszechnej i Polonistyki Państwo-

ukazala się od razu w dwóch językach

na. Myślę, że lapidarnie, ale trafnie

wego Uniwersytetu Pedagogicznego

­ po polsku i po ukraińsku. Zamie-

zostala przedstawiona w tekście

im. Iwana Franki w Drohobyczu, kie-

rzamy bowiem książkę prezentować

zamieszczonym na okladce, a jego

rowniczką Polonistycznego Centrum

z obu stron granicy, także, oczywiście

fragment brzmi: ,,Książka ,,Przemi-

Naukowo-Informacyjnego im. Igora

w miarę możliwości, w Ukrainie. Do-

ną dymy, rozkwitną róże. Wiersze

Menioka na tej uczelni. Jest ona też

datkowym walorem edycji jest to, że

o walczącej Ukrainie" Mariusza Ol-

inicjatorką i dyrektorką Międzyna-

edycję ubogacają grafiki ukraińskie-

bromskiego to sejsmograf serca, pel-

rodowego Festiwalu Brunona Schul-

go znakomitego artysty ukraińskiego

na empatii reakcja na tragedię wojny

za w Drohobyczu. Publikuje rów-

Olega Hryszczenki z Kijowa.

za naszą wschodnią granicą. Więk-

tworzy wylącznie zza biurka, tkwią-

powstawaly także po licznych rozmo-

nież, szczególnie w ostatnim okresie,

Jak do tego doszlo, że wla-

szość utworów opatrzona zostala

cym w swych teoretycznych rozwa-

wach z innymi uchodźcami z Ukrainy,

w ,,Nowym Kurierze Galicyjskim".

śnie on zainteresowal się tymi

datami tworząc swoisty dziennik

żaniach, tworzącym w wyobraźni

a także z bardzo częstych rozmów te-

Znamy się od dluższego czasu, bo

wierszami?

cierpienia, milości, oporu i walki. To

wizje artystyczne. Wiersze sklada-

lefonicznych z Polakami mieszka-

uczestniczyla w kilku edycjach Dia-

przejmujący zapis wielu wydarzeń,

jące się na ten tom powstaly, między

jącymi za naszą wschodnią granicą,

logu Dwóch Kultur w ubieglych latach

Oleg Hryszczneko otrzymal wszystkie

zmagań, których ofiarami są często

innymi, pod wplywem wyjazdów do

oraz z ciąglej korespondencji z przy-

w Drohobyczu, także w Krzemieńcu,

wiersze już w tlumaczeniu na język

dzieci i kobiety skazane na dramat

Krzemieńca na Dialog Dwóch Kultur,

jaciólmi ze środowisk ukraińskich.

jak również w Warszawie. Ja z kolei

ukraiński od Wiery Meniok i jego gra-

ucieczki i emigracji; osoby ranne,

już w czasie trwania pandemii, a póź-

Także z rozmów z bliskimi przyjaciól-

moglem podziwiać jej zaangażowanie,

fiki to prace przygotowane wlaśnie do

okaleczone, ginące w zmienianych

niej w okresie wojny w Ukrainie na

mi, którzy znaleźli się jakby na pierw-

energię i talent jako uczestnik orga-

tej książki, do poszczególnych utwo-

przez najeźdźców w gruzy miejsco-

wielką skalę. Także impulsem do ich

szej linii pomocy. Na przyklad jedna

nizowanego przez nią od wielu już lat

rów. Treść prac plastycznych zatem

wościach. Są to wiersze odslaniające

powstania bylo w zasadzie codzienne

z moich znajomych przyjęla do swego

Festiwalu Brunona Schulza, na który

koresponduje z przekazem slownym.

grozę i z niej ocalające, wywodzą-

obcowanie z uciekinierami z Ukrainy.

domu osiemnaście nieznanych osób

zjeżdżają do Drohobycza liczni pisarze,

Oczywiście wszystkie odnoszą się do

ce się ze wspólnego domu Polaków

Bowiem kiedy zaczynalem wiersze te

zza wschodniej granicy, opiekowala

znawcy i badacze twórczości autora

obecnej wojny i są jeszcze jednym eks-

i Ukraińców i wciąż do niego powra-

pisać mieszkalem w pobliżu Warsza-

się nimi i utrzymywala je przez prawie

,,Sanatorium pod Klepsydrą", także ar-

presyjnym i przejmującym przedsta-

cające, dające świadectwo zbrodni

wy i każdego dnia na Dworcu Zachod-

dwa miesiące, zanim one nie wyru-

tyści z Ukrainy i z Polski, i z wielu in-

wieniem tej tragedii. Początkowo za-

oraz zwycięskiej sily ducha na dro-

nim, po pracy, gdy z autobusu prze-

szyly dalej w gląb kraju. No i wreszcie,

nych krajów europejskich i nie tylko.

mierzalem zamieścić w książce prace

gach męczeństwa. Jest ten tom zara-

siadalem się do kolejki podmiejskiej,

tak jak większość rodaków oglądalem

Festiwal ten to jedno z ważniejszych

polskiego artysty, ale uznalem, że jed-

zem pochwalą solidarności polskiej

widzialem te wielkie tlumy przera-

na bieżąco informacje telewizyjne, re-

wydarzeń kulturalnych w Ukrainie

nak powinien być to artysta, który na

z narodem ukraińskim. Wielkim

żonych uchodźców z Ukrainy, glów-

lacje radiowe, czytalem wiele tekstów

Zachodniej. Zaraz po ataku Rosji na

co dzień styka się z realiami obecnej

protestem przeciw barbarzyństwu tej

nie zmęczonych i zatrwożonych, ale

na ten temat na bieżąco w interne-

Ukrainę i wybuchu wojny na wielką

wojny. Oleg Hryszczenko jest grafi-

wojny niszczącej też bezcenne dziela

dzielnych kobiet, pilnujących swych

cie, często siedząc przy ekranie przez

skalę, czyli już dwa lata temu, zaczą-

kiem, plakacistą, ilustratorem, auto-

kultury i sztuki; przede wszystkim

dzieci, wysiadających po bardzo dlu-

wiele godzin nocnych. Wiedzialem

lem do niej pisać listy internetowe

rem książek self-published i książek

zaś holdem dla niezlomności i boha-

giej podróży z zatloczonych nad mia-

każdego dnia jak wygląda zmieniają-

i doczekalem się obszernych i intere-

artystycznych, prac wideo oraz insta-

terstwa obrońców".

rę pociągów. Tlumy dzieci i kobiet.

ca się sytuacja na froncie wojennym,

sujących odpowiedzi przedstawiają-

lacji w przestrzeni publicznej. Jest jed-

To bylo wstrząsające. No więc czę-

jak się uklada życie mieszkańców

cych też sytuację w Drohobyczu, opi-

nym ze wspólzalożycieli i kuratorów

Jak powstawala ta książka i jak

ste z nimi rozmowy, choćby krótkie.

w bombardowanych i ostrzeliwanych

sujących losy i samopoczucie nie tylko

Klubu Ilustratorów Pictoric, znanego

doszlo do publikacji jej staran-

Bezpośrednie, ciągle spotykania ze

miastach, w wielu wsiach zarów-

jej, ale mieszkańców miasta. Jak póź-

między innymi z wystaw zbiorowych

nie opracowanej edycji?

skutkami wojny, z ludzkim nieszczę-

no blisko naszej granicy, jak i w glębi

niej wyznala w jednym z wywiadów

w Polsce, także w Drohobyczu, gdzie

Tom poezji ukazal się dzięki życzli-

ściem na tak wielką skalę. Utwory

Ukrainy. A więc te utwory są mocno

radiowych listy te i korespondencja

mieszkal w pierwszych miesiącach

wości Fundacji ARP oraz staraniem

wojny. Mieszka i tworzy w Kijowie.

Stowarzyszenia Kobiet Karpat. Może

Jest tam wykladowcą w Katedrze Gra-

dlatego, że zawiera on szereg wier-

fiki Narodowej Akademii Sztuk Pięk-

szy, których tematem jest los cierpią-

nych i Architektury. Nominowany

cych kobiet i dzieci ukraińskich, ich

zostal do prestiżowej nagrody Pin-

tragiczne często, pogmatwane losy.

chuk Art Centre 2013 za projekt ,,Wiel-

Książka zostala wydana rzeczywi-

ki Mur Ukraiński" ­ będący dużą ma-

ście bardzo starannie w Lublinie przez

trycą grawerską skladającą się z 4200

zaslużone dla polskiej kultury Wy-

zadrukowanych arkuszy po dwieście

dawnictwo Norbertinum. W stopce

odbitek ­ swoiste studium ukraiń-

redakcyjnej można przeczytać, że to

skich tradycji, literatury, krajobrazów

już tysiąc dwudziesty pierwszy tytul

i osobistych wspomnień artysty. Jest

Norbertinum, a więc ma to wydaw-

autorem kilkunastu wystaw indywi-

nictwo ogromny dorobek. Kiedy by-

dualnych oraz uczestnikiem projektu

lem w gabinecie prezesa zarządu Pio-

Druga Jesień dedykowanego Bruno-

nowi Schulzowi w rocznicę jego za-

tra Sanetry ­ przyjęty zresztą bardzo

mordowania przez gestapowca, a zre-

życzliwie ­ zwrócilem, między inny-

alizowanego wlaśnie w Drohobyczu

mi, uwagę na to, że ściany jego gabine-

w 2022. Stąd znajomość tego artysty

tu obwieszone są licznymi dyplomami,

i zainteresowanie jego twórczością.

świadectwami wielu nagród za zna-

komitą dzialalność. Książka rodzila

Dlaczego wybral Pan na miejsce

się stopniowo, tak jak inne moje pu-

pierwszej prezentacji książki

blikacje pod wplywem bezpośrednich

Muzeum Józefa Czechowicza?

przeżyć. Nie jestem pisarzem, który

SPOTKANIE AUTORSKIE W LUBLINIE