30

nr 3­4 (439-440) 29.02.­14.03.2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Klątwa naczelnego lekarza

W 1841 r. na poludniowo-

dr Krasowski aktywnie udzielal

zachodniej okolicy

się w życiu spolecznym. W 1904

r. zostaje zastępcą miejskie-

Stanislawowa rząd

go radnego, w 1908 r. ­radnym

austriacki wybudowal

miejskim, a w 1912 r. ­ radnym

szpital miejski lub jak

rady powiatowej. Równocześnie

wówczas mówiono

pelnil honorowo obowiązki pre-

,,szpital cywilny".

zesa miejskiej Kasy Oszczęd-

Gmach zachowal się

ności i prezesa Zarządu Polskiej

Kasy Pożyczkowej.

do dziś i mieści się tu

Wspólcześni określają go,

najstarszy miejski

jako ,,chirurga od Boga". Opero-

szpital kliniczny przy

wal dużo i mial lekką rękę. Jego

ul. Mazepy 114. Posada

dewizą bylo: ,,Moją wielką mi-

naczelnego lekarza byla

sją ­ przynieść ulgę cierpiącej

bardzo prestiżowa,

ludzkości".

ZYGMUNT MROCZKOWSKI ­

CYWILNY SZPITAL W STANISLAWOWIE

ale i niebezpieczna.

Jeżeli za Mroczkowskiego

PIERWSZY ZNANY DYREKTOR

w szpitalu cywilnym bylo jedy-

Mroczkowskiego, pan Konkol-

Sobieskiego. W mieście cieszyl

Większość dyrektorów

SZPITALA CYWILNEGO

nie dwóch lekarzy: on sam i chi-

niaka zająl posadę dyrektora

się zaufaniem, ale zmarl w sile

umierala przedwcześnie.

rurg, oraz 4­5 ­ sanitariuszy, to

warstw mieszkańców Stanisla-

szpitala cywilnego. Niebawem

wieku. Jego dawna slużąca z Ly-

obecnie sytuacja znacznie się

wowa. Kierowal miejską Kasą

los zgotowal mu poważną próbę

ścca zachorowala na tyfus. Po-

poprawila. Na rok 1905 stan oso-

Oszczędności ­ na tę posadę

­ w latach 1892-1893 Stanisla-

jechal leczyć ją i zarazil się tą

IWAN BONDAREW

bowy szpitala wyglądal tak:

obierano jedynie mieszkań-

wów ogarnęla epidemia cholery.

chorobą. Bylem na jego pogrze-

Milośnik srebrnych

1 ­ dyrektor dr Krasowski;

Na czele walki z chorobą sta-

ców miasta o nieposzlakowanej

bie. Na cmentarzu ladnie mówil

guldenów

2 ­ sekundariusz, dr Dobrucki

opinii.

nąl dr Konkolniak. Aby zmusić

burmistrz Kamiński. Po nim

(choroby wewnętrzne);

Jedną z największych jego

Znaczną część kosztów na bu-

przeciętnych mieszkańców do

przemawial jakiś lekarz (Izra-

3 ­ sekundariusz, dr Krejc (cho-

zaslug byl lobbing na rzecz za-

mycia rąk, napisal popularną

dowę szpitala przekazal ówcze-

elita), tak dlugo po niemiecku, że

roby oczne);

broszurę ,,Hygiena", którą wy-

lożenia miejskiego parku, o co

sny gubernator Galicji arcyksią-

doprowadzil sluchaczy prawie

4 ­ praktykant, dr Pacyna (cho-

dalo i rozpowszechnialo To-

toczyl zaciekle batalie w ma-

żę Ferdynand d'Este. Wdzięczni

do utraty przytomności".

roby skóry i weneryczne);

gistracie i udowodnil, że teren

warzystwo ,,Proswita". Zdecy-

mieszkańcy Stanislawowa na-

Wdowa po lekarzu, Ksawe-

5 ­ praktykant, dr Mondsztein

naprzeciwko więzienia ,,Dą-

dowane dzialania przyniosly

zwali lecznicę jego imieniem.

ria, wystawila swemu mal-

(choroby skóry i weneryczne).

browa' jest absolutnie bezpiecz-

pomyślne wyniki ­ epidemię

W tamtych czasach we Lwo-

żonkowi elegancki nagrobek,

Pracę sióstr wykonywalo

nym i zdrowym miejscem.

udalo sie opanować.

wie drukowano ,,Schematyzm

autorstwa lwowskiego artysty

10 zakonnic, a ponadto 15 osób

Nie pomijal dr Konkolniak

Doktor Konkolniak byl rów-

Królestwa Galicji i Lodomerii

Juliana Markowskiego. Stani-

personelu pomocniczego. Za-

i wlasnego dobrobytu. Pod ko-

nież  zdolnym  chirurgiem.

z Wielkim Księstwem Krakow-

slawowski magistrat również

klad rozliczony byl na 120 ló-

niec XIX w. wykupil elegancką

W 1892 r. do szpitala przywie-

skim". Przytaczano w nim wia-

nie zapomnial o doktorze, na-

żek, ale przeważnie leczylo się

willę Cieńskich przy ul. Ka-

ziono 14-letniego chlopca My-

domości o wszystkich urzędach

zywając jego imieniem ulicę (ob.

tam okolo 200 osób. ,,Nadwyż-

mińskiego (ob. ul. I. Franki 35).

chajla B. z Tyśmienicy, któremu

państwowych Galicji, z zakla-

100-lecia Czerwonego Krzyża).

kowych" pacjentów ukladano

Będąc u szczyty slawy, dobro-

koń przebil czaszkę. Doktor Jurij

dami medycznymi wlącznie.

Pogromca cholery

po dwóch na jednym lóżku lub

bytu i uznania spolecznego

przeprowadzil zlożoną ope-

Opisano tam i szpital stanisla-

rozścielano materace na pod-

zarazil się tyfusem plamistym

rację, w czasie której wycią-

wowski. Początkowo podawano

Następcą Mroczkowskiego

lodze. Artykul ,,Kuriera Stani-

i zmarl 10 czerwca 1902 r.

gnąl ulamek kości z mózgu, po

w nim informacje o liczbie lóżek

zostal Ukrainiec Jurij Konkol-

slawowskiego" z tego okresu

czym wstawil go na miejsce tak

i rocznym dochodzie, ale od roku

niak (1848-1902). W źródlach

Chirurg od Boga

przytacza listę podstawowych

zręcznie, że ,,chlopak żyje i cie-

1870. wymieniano caly personel

figuruje również jako Geor-

Na zamianę dr. Konkolnia-

schorzeń leczonych w 1904 r.:

szy się dobrym zdrowiem, jak

zakladu.

gij ­ ale to ta sama osoba. Po

ka przyslano 40-letniego leka-

Choroby oczu ­ 448;

przedtem".

Pierwszym znanym ,,pry-

ukończeniu stanislawowskie-

rza Stanislawa Krasowskiego

Choroby weneryczne ­ 238;

mariuszem" ­ czyli lekarzem

Zajmowanie wysokiego sta-

go gimnazjum chlopiec udal się

(1862-1916). Przykarpacie nie

Choroby skóry ­ 158;

nowiska i kontakty z miejsco-

naczelnym ­ byl Polak Zyg-

do Wiednia, gdzie na uniwer-

bylo mu obce ­ pochodzil z Do-

Gruźlica ­ 80 (zmarlo 22);

wym establishmentem pozwo-

munt  Mroczkowski  (1837-

sytecie uzyskal dyplom ,,leka-

liny, ukończyl gimnazjum sta-

Choroby infekcyjne ­ 46;

lily to naczelnemu lekarzowi

1888). Oprócz posady w szpita-

rza wszech nauk lekarskich".

nislawowskie. Zawód chirurga

Urodzin ­ 42.

zrobić niezlą karierę politycz-

lu prowadzil również praktykę

Bez kontaktów i wplywowych

zdobyl w Krakowie. Po ukoń-

Operacji

chirurgicznych

prywatną. Większość wspól-

ną. W 1891 r. zostal radnym

krewnych mlodemu medyko-

czeniu uniwersytetu przez sie-

przeprowadzono 1049. Więk-

czesnych mu określa go jako

gminy, a w latach 1892-1894

wi trudno bylo zrobić karierę.

dem lat pracowal jako asystent

szość z nich byla za sprawą skal-

byl zastępcą burmistrza. Zrzekl

,,najlepszego eskulapa Stani-

W 1877 r. Konkolniak wstępu-

w klinice znanego krakowskie-

pela dr Krasowskiego. W pierw-

się tego stanowiska dobrowol-

slawowa". Wprawdzie również

je do wojska. Po zakończeniu

go chirurga Ludwika Rydygie-

szym pólroczu 1905 r. w szpitalu

nie po obraniu go deputowa-

jako najdroższego. Powiadają, że

kontraktu przez jakiś czas byl

ra. Następnie odbyl praktykę

leczylo się 2957 osób, z nich

nym rady miejskiej. Fotel rad-

lekarz ten nie zaczynal oględzin

naczelnym lekarzem w Tlu-

we Lwowie, a w 1898 r. zo-

zmarlo 99. Odsetek śmiertelno-

nego obejmowal do końca życia.

maczu, a w 1882 r. przeniósl

pacjenta, jeżeli ten nie pokazal

stal naczelnym lekarzem nowo

ści wynosil 3,3%, co uważane

Polityk nie zapominal o swoich

się do Stanislawowa. Lekarzy

mu srebrnego guldena. W 1870

otwartego szpitala w Gorlicach.

bylo za niezly wynik.

ukraińskich korzeniach, ak-

wówczas ostro brakowalo. Po-

r., Mroczkowski uzbierawszy

Mlody chirurg szybko prze-

W czasie I wojny światowej

tywnie dzialal na rzecz nadania

wiem, że na caly powiat Stani-

pieniądze, kupil budynek i ka-

ksztalcil swoją placówkę na

dyrektor Krasowski pozostal

jednej z ulic miasta imienia Ta-

slawowski bylo zaledwie ośmiu

pitalnie go rozbudowal, zdobiąc

jedną z najlepszych w Galicji.

w okupowanym mieście. Rosjan

rasa Szewczenki. Jednocześnie

medyków, przy tym wszyscy

go tarasem z kolumnami (obec-

Po przeniesieniu do Stani-

nie obawial się, a nawet udalo

mial dobre stosunki z Polaka-

oni mieszkali w mieście.

ny budynek przy ul. Strzel-

mu się obronić swój szpital, gdzie

slawowa naczelny lekarz zna-

mi. Jako zastępca burmistrza

Konkolniak  szybko  ,,ob-

ców Siczowych 8). Doktor bral

lazl się pod ostrzalem tutejszych

moskale  planowali  urządzić

zorganizowal w 1894 r. wielką

rósl"  licznymi  prywatnymi

czynny udzial w spolecznym

pań. Rzecz w tym, że byl on jesz-

szpital wojskowy. 17 listopa-

miejską manifestację z okazji

klientami, pracując jako le-

życiu miasta, zajmowal liczne

cze kawalerem, a przy tym sto-

da 1916 r. dr Krasowski niespo-

karz w więzieniu. Po śmierci

rocznicy insurekcji kościusz-

honorowe posady ­ pierwszego

dziewanie zmarl, zaraziwszy się

sunkowo mlodym i dość przy-

kowskiej. Cieszyl się zaufa-

prezesa Towarzystwa Gimna-

stojnym. Jak i jego poprzednicy,

tyfusem plamistym. W okresie

niem i szacunkiem wszystkich

stycznego ,,Sokól", kierownika

międzywojennym jego imieniem

rzemieślniczego stowarzysze-

nazwano obecną ul. Szpitalną,

nia ,,Gwiazda", czlonka zarządu

przy której mieszkal.

Kasy Oszczędności, czy bursy

im. Kraszewskiego.

PS

Zmarl pan Zygmunt w wieku

Tyfus plamisty swą nazwę

51 lat, zaraziwszy się od pacjen-

otrzymal od charakterystycz-

ta. Ówczesny student gimna-

nej wysypki na bocznych po-

zjum Marian Ostrowski pisze

wierzchniach tulowia i kończyn.

o tym w swych wspomnieniach:

Przenoszą go wszy. Towarzy-

,,Miejscowi lekarze leczyli mlo-

szyl mu silny ból glowy, wyso-

dzież bursy za darmo. Czasami

ka gorączka, bezsenność, wizje

odwiedzali nas tacy lekarze jak

GROBOWIEC RODZINNY

i klopoty z sercem. Skuteczną

Mroczkowski, dyrektor szpita-

MROCZKOWSKICH

szczepionkę przeciwko tyfusowi

la, czlowiek bardzo zdolny i bar-

PRZETRWAL DEWASTACJĘ

wynalazl dopiero w latach 1920

dzo nerwowy. Wlaśnie wysta-

STANISLAWOWSKIEGO

prof. Rudolf Weigl.

wil sobie nowy dom przy ul.

CMENTARZA

STANISLAW KRASOWSKI MIESZKAL PRZY UL. SZPITALNEJ