34

nr 3­4 (439-440) 29.02.­14.03.2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

,,Galicja" ­ nowa książka brytyjsko-polskiego historyka Normana Daviesa

Ukazala się nowa książka

calości. Zauważylem, że w ostat-

Granica poludniowa przez nie-

angielskiego historyka prof.

nich dziesięcioleciach historio-

mal 640 kilometrów trzymala się

Normana Daviesa pt. ,,Galicja.

grafia prowincji podzielila się na

luku utworzonego przez grzbiet

Historia nie narodowa". Dziś

osobne szufladki: polską, żydow-

Beskidów, Tatr i Karpat od Ora-

pragnę przedstawić naszym

ską i ukraińską. Polscy historycy

wy po Czarnohorę. Najwięk-

Czytelnikom krótką recenzję

wydawali się postrzegać jej dzie-

sze polacie ziemi oderwano od

tego niebywale interesującego

je jako element polskiej historii

dawnej prowincji malopolskiej,

dziela.

narodowej. Badacze żydowscy

która miala przyjąć nieformalną

chcieli odtworzyć zapis życia ga-

nazwę Galicji Zachodniej, oraz

licyjskich Żydów, a z tego, co zdo-

od dawnego województwa Ru-

PETRO HAWRYLYSZYN

R

lalem ustalić, autorzy ukraińscy

skiego ­ tę część nazywano te-

pisali o ,,Halyczyni", jako o zjawi-

raz po ukraińsku ,,Haliczyną" lub

ozpocząć należy od kilku

sku czysto ukraińskim... Dosze-

po polsku ,,Galicją Wschodnią".

slów, przedstawiających

dlem w związku z tym do prze-

Ponadto na swoim krańcu pól-

autora. Norman Davies (ur.

konania, że najlepszym sposobem

nocno-wschodnim kawaleczek

1939) ­ brytyjsko-polski histo-

wniesienia wkladu w wiedzę

Podola. Co ciekawe, miasto Wlo-

ryk pochodzenia angielsko-wa-

o Galicji nie będą szczególowe

dzimierz (po lacinie Lodomeria)

lijskiego, emerytowany profesor

badania w archiwach, lecz raczej

wcale nie znalazlo się w króle-

University College London, czlo-

pogodzenie odmiennych spoj-

stwie, któremu dalo nazwę".

nek Polskiej Akademii Umie-

rzeń na nią w ogólnej syntezie".

Norman Davies zwraca uwa-

jętności i Akademii Brytyjskiej,

Książka sklada się z nastę-

gę: ,,Żaden historyk nie zaprze-

kawaler Orderu Orla Bialego, au-

pujących rozdzialów: Wstępu,

czy, że w 1773 roku standardy po-

tor prac dotyczących historii Eu-

,,PIERWSZE KROKI Maria Te-

lityczne, spoleczne i gospodarcze

ropy, Polski i Wysp Brytyjskich.

resa i syn ­ do 1780 roku", ,,LA-

Rzeczpospolitej Obojga Narodów

Studiowal historię w Magdalen

BORATORIUM OŚWIECENIA

byly niepokojąco niskie. Wielu

College na Uniwersytecie Oks-

Józef II (1780­1790) i Leopold

wspólczesnych ubolewalo, że kraj

fordzkim, na University of Sus-

(1790­1792)", ,,CZAS WOJNY

nie zdolal się odrodzić po ogrom-

sex and Perugii (Wlochy). Obro-

Franciszek II (od 1792)", ,,1815­

nych kataklizmach poprzednie-

nil pracę doktorską w 1973 r. na

1848 CZAS POKOJU Franciszek

go stulecia ­ potopie szwedzkim,

Uniwersytecie Jagiellońskim.

I (1815­1835), Ferdynand (1835­

wojnach kozackich, rozpadzie

W swoich poprzednich pra-

1848)", ,,OD REWOLUCJI DO

instytucji i upokarzającej inge-

cach historyk już dotykal te-

STABILNOŚCI Franciszek Józef,

rencji obcych mocarstw... Zdo-

matu Galicji. Można je przeczy-

część 1 (od 1848)", ,,OGRANICZO-

bywszy  wladzę  w  Galicji

tać po polsku w takich dzielach:

NA AUTONOMIA GALICYJSKA

ewidentnie nieuczciwie, Habs-

,,Boże igrzysko (Historia Polski

Franciszek Józef, część 2 (I. 1867­

burgowie pilnie potrzebowali

w dwóch tomach)" (1989), ,,Serce

ok. 1900)", ,,GALICJA W CENIU

wiarygodnego uzasadnienia dla

Europy (Krótka Historia Polski)"

WIELKIEJ WOJNY Franciszek

swych rządów i znaleźli je w tak

(1995), ,,Orzel bialy, czerwona

Józef, część 3 (I. ok. 1900­1916)",

zwanej misji cywilizacyjnej. Po-

gwiazda. Wojna polsko-sowiec-

,,KONIEC GRY Cesarz Karol (I.

dobnie jak wszyscy imperialiści

ka 1919­1920" (1997), ,,Europa"

1916­1918)", ,,ŻYCIE PO ŻYCIU

rolę. Sluchacze mogą, ale nie mu-

i zamieszkalej ten obszar 2,5 mln

na calym świecie, twierdzili oni

(2000).

(1918­1939)",  ,,PODZWONNE

szą wiedzieć, że tę samą nazwę

ludności.

­ a nawet wierzyli ­ że nowa pro-

Oto jak autor opisuje powód

(1939­1947)", ,,MIT I PAMIĘĆ".

nosi jedna z licznych prowincji

Historyk przypomina: ,,Mia-

wincja jest przeraźliwie zacofana,

glębszej analizy tego tematu:

Davies  nam  przypomina:

Hiszpanii. Nawet jeżeli wiedzą,

lo ono ksztalt podobny do rombu

a oni są zeslanymi przez samego

,,Przez dlugie lata krążyla mi po

,,..Rządy poszczególnych wlad-

nie przywiązują do tego więk-

(lub morświna). Biegnąca z za-

Boga zbawcami".

glowie myśl o napisaniu dużej

ców wyznaczaly ramy umoż-

szej wagi. Poza Polską sytuacja

chodu na wschód oś pozioma li-

Zachęcam więc naszych sza-

książki na temat Galicji. Czulem,

liwiające orientację w czasie

wygląda jednak inaczej. Sly-

czyla okolo 530 kilometrów i byla

nownych Czytelników do oso-

że należy to zrobić, ale ni bylem

i przestrzeni. Prawnicy i urzęd-

sząc ,,Galicja", większość ludzi na

dwukrotnie dluższa od biegnącej

bistego zapoznania się z tą war-

jeszcze na to gotowy. W efekcie

nicy byli przyzwyczajeni do mie-

świecie ma skojarzenia z Pólwy-

z pólnocy na poludnie osi piono-

tościową publikacją. Uważam,

swój zamiar zrealizowalem do-

rzenia czasu latami panowania.

spem Iberyjskim".

wej. Terytorium królestwa zwę-

że do jej charakterystyki można

piero dlugo po nadejściu nowego

Datą powstania Galicji byl zatem

Poznajemy również intere-

żalo się na obu końcach. Jego gra-

śmialo zastosować angielskie

tysiąclecia. Po tym, jak napisalem

nie tylko rok Pański 1772 ­ rów-

sujące fakty historyczne. Jak

nica pólnocna dzielila się na trzy

powiedzenie ,,must have and

dzielo o historii Wroclawia i dru-

nie dobrze można ją bylo określić

to cesarskiemu astronomowi

wyraźne odcinki: na zachodnim

must read" (należy mieć i należy

gie o powstaniu warszawskim,

jako ,,7 rok wspólnego panowania

i geodecie, jezuicie Josepho-

krańcu biegla na pólnocny za-

przeczytać). Jest to obowiązko-

bylem oblegany przez prezyden-

Marii Teresy i Józefa II".

wi Liesganigowi (1719­1799),

chód wzdluż Wisly od Zatora do

we dla milośników naszej uko-

tów różnych miast, którzy próbo-

We Wstępie Norman Davies

doręczono zrobienie doklad-

Tarnobrzega, w środkowej czę-

chanej i niepowtarzalnej Galicji.

wali mnie namówić, żebym wy-

podkreśla interesującą rzecz:

nych wymiarów nowopowsta-

ści na wschód od Tarnobrzega do

bral ich metropolię na przedmiot

Na podstawie:

,,W Polsce, gdy mówimy ,,Ga-

lego Królestwa Galicji i Lodo-

Zamościa, na wschodnim krańcu

monografii. Poważnie myślalem

licja", wszyscy od razu myślą

merii. W wyniku tej żmudnej

od Husiatyna do okolic Brodów,

Norman Davies, Galicja. Hi-

o zmierzeniu się z dziejami Lwo-

o austriackiej prowincji, w któ-

pracy powstala mapa, poda-

a następnie na poludnie aż do

storia nie narodowa. Kraków,

wa, uznalem jednak, że potrzeb-

rej Polacy odgrywali znaczącą

jąca informacje o 83 tys. km²

granic Siedmogrodu i Moldawii.

2023. 846 s.

ny jest szerzy obraz Galicji jako

Odnowimy Krzyż Vincenzowski

wspólpracy czlonkowie Ogól-

organizacji: ,,Zielonego Świa-

noukraińskiego Towarzystwa

tu" reprezentowanego przez

,,Huculszczyzna".

Oleksandra Stepanenkę, Ogól-

Z wielką radością

O uroczystości pisaliśmy

noukraińskiego Towarzystwa

,,Huculszczyzna" reprezento-

wtedy na naszym portalu. Nie-

informujemy, że restytucja

stety krzyż, który prezento-

wanego przez Dmytra Stefluka

Krzyża Vincenzowskiego

wal się bardzo pięknie, po la-

oraz naszego Towarzystwa. Po-

w Bystrzcu przybrala

tach ulegl znacznej destrukcji

mimo, a wlaściwie wbrew woj-

realne ksztalty. Już prawie

i zacząl chylić się ku upadkowi.

nie rozpoczynamy więc zbiórkę

14 lat temu, 1 czerwca 2010

środków na ten cel.

Wzniesienie nowego krzyża

r. odbyla się w Bystrzcu

odbędzie się wspólnym polsko-

pod Czarnohorą

-ukraińskim wysilkiem trzech

TOWARZYSTWO KARPACKIE

uroczystość poświęcenia

Wszystkich milośników Karpat, a szczególnie

Krzyża Vincenzowskiego

twórczości Stanislawa Vincenza prosimy więc

i pamiątkowej tablicy

o wsparcie i przekazywanie datków na rachunek

w miejscu, w którym

bankowy Towarzystwa Karpackiego:

stal niegdyś dom autora

PKO BP XVIII O/W-wa

,,Poloniny".

75 1020 1185 0000 4602 0074 3104

(z dopiskiem ­ ,,Krzyż Vincenzowski").

Krzyż i tablicę ufundowa-

lo Towarzystwo Karpackie ze

Zbiórka środków przebiega równolegle na Ukrainie.

swoich skladek wspartych przez

Środki można więc przekazywać także na rachunek:

dodatkowe wplaty czlonków,

5375 4112 1158 4953 (na Ukrainie); IBAN UA

a przy jego ustawieniu i zorgani-

413220010000026209342945351

zowaniu uroczystości poświę-

(dla wplat z zagranicy).

cenia pomagali zaproszeni do