13

nr 8 (444) 30.04. ­ 16.05. 2024

Kurier kulturalny

www.kuriergalicyjski.com

,,Król iluminatów ­ Tadeusz Grabianka", powrócil na Podole

Tadeusz Grabianka,

na podstawie idei gloszonych przez hra-

śnilo. Jednak spotykać się z nim nie może.

jeden z niewielu

biego z Podola.

Ludzie wówczas mówili, że jest to marsza-

dzialaczy historycznych

Nie ma w tym nic dziwnego ­ prawie

lek Malinowski, do którego byl podobny

cale otoczenie cara skladalo się z adeptów

jak dwie krople wody.

XVII-XIX w., związanych

wtajemniczonych do wspólnoty Grabianki.

­ Pod koniec lat 1950. pojechaliśmy

z Podolem, powrócil

Ba! Niejaka madame Teresa Bush (de domo

z mamą do Chmielnickiego ­ wspomina

i podarowal nam

Teresa de Isar) ­ osobista wyrocznia impe-

Serhij. ­ Spacerujemy w parku, patrzę ­ a tu

kolejną zagadkę. Tą

ratora, do której proroctw car się sklanial,

portret. Mówię: ,,O, patrz ­ nasz Byczek!".

postacią interesują się

byla nie tylko adeptką iluminatów Gra-

A to okazuje się marszalek Malinowski...

dziś naukowcy nawet

bianki, ale i zajmowala wśród nich wysoką

Przyznam, że do podobnych legend

pozycję. W parafii Saint-Agricol w Avignon

odnoszę się sceptycznie. Jak wykazalo do-

spoza trójkąta Polska

zachowal się zapis chrztu jej syna, dato-

świadczenie ­ są to przeważnie niczym nie

­ Ukraina ­ Rosja.

wany 18 kwietnia 1791 r.. Dziecko otrzy-

potwierdzone bajki. Sprawdzilem sensację

Takich postaci możemy

malo imiona Tadeusz Maria Rafael Gabriel.

Serhija i nie mogę nic stwierdzić na pew-

policzyć na palcach

Już samo pierwsze ,,Tadeusz" jest wielo-

no. Jest informacja potwierdzająca pokre-

jednej ręki, a są nimi:

znaczne. Ale to nie wszystko. Chrzest-

wieństwo marszalka z hrabim Grabianką,

hetman Iwan Mazepa,

nym ojcem chlopca okazal się (tu fanfary

ale jest też taka, która budzi wątpliwości.

i werble!) Tadeusz Leszczyc Grabianka.

Zacznę od tej potwierdzającej. To, że

zalożyciel chasydyzmu

Czyli wyrocznia imperatora byla krewną

marszalek Rodion Malinowski nie mial

Baal Szem Tow (Beszt),

zamordowanego przez niego hrabiego!

ojca, jest znanym faktem jego biografii.

mistyk i pseudo-mesjasz

Na świecie postać Grabianki jest dość po-

Co się tyczy matki, to informacja jest dość

Jakub Frank i nasz

pularną ­ jest ponad sto publikacji o nim i o za-

poplątana. Zgodnie z kanoniczną biografią

hrabia Grabianka... I to

lożonej przez niego wspólnocie iluminatów

marszalka, jego matka byla chlopką i za-

wszystko.

w Avignon, które ukazaly się w różnych kra-

rabiala na życie pracą ­ jak przystalo na

jach Europy i Ameryki. Natomiast na Ukrainie

matkę slynnego proletariackiego wojsko-

,,król iluminatów" (jest to tytul oficjalny) jest

wego. Gdzież by mogla być hrabianką?!

DMYTRO POLUCHOWYCZ

praktycznie malo znany. Jest kilka amator-

Jednak byla żona marszalka Mali-

skich publikacji, dalekich od prawdy i krótka

Byla to naturalna sytuacja dla państw,

nowskiego po rozwodzie z nim pisala

wzmianka w Wikipedii (również z mnóstwem

które w tym czasie nie wplywaly na świa-

w donosie do KGB, że jego matka nie byla

faktograficznych blędów).

tową historię. Na przyklad: ze wszystkich

żadną chlopką, jak podal we wlasnej bio-

Studium ,,Tadeusz Grabianka ­ król ilu-

historycznych dzialaczy Rumunii najbar-

grafii, lecz ekonomką u hrabiego Heidenau

dziej znany na calym świecie jest Vlad III

minatów" ma naprawić tę historyczną nie-

w miejscowości Sutysko tywrowskiej wlo-

Cepesza, i to dzięki przezwisku ,,Drakula".

sprawiedliwość. Jako autor nie bez podstaw

ści w pow. winnickim i nawet ,,miala wla-

podejrzewam, że zapragnęla tego przede

Mazepę postrzegamy nie jako tego,

sny pojazd" czyli parę koni i jakąś bryczkę

wszystkim buntownicza dusza samego

który walczyl o niezależność Ukrainy,

z woźnicą. Czyli teraz to jakby miala auto

hrabiego. Bowiem od początków pracy nad

a przede wszystkim jako sojusznika Karo-

klasy ,,premium" z wlasnym kierowcą.

książką wynikal caly szereg mistycznych

la XII (ten to dopiero namącil w Europie)

Ale nie to jest najciekawsze! Na czas

DMYTRO POLUCHOWYCZ

i jako popularną postać romantyczną ­za-

zbiegów okoliczności i przypadków. Zacznę

pobytu w majątku hrabiego Heidenau ko-

wdzięczamy to talentowi Byrona.

od tego, że wcale nie planowalem pisać tej

o tym pisalem już na lamach ,,Nowego Ku-

Wtrącil się do mojej rozmowy z biblioteka-

bieta nosila nazwisko ZALESNA(!) ­ czyli

Natomiast hrabia Tadeusz Grabianka

pracy. Impuls pochodzil od wladz miasta

riera Galicyjskiego".

rzami, gdy dowiedzial się, że mowa będzie

zrusyfikowany wariant polskiego nazwi-

również na historię Europy mial wplyw

Gródka. Rada miasta poprosila mnie o krót-

W końcu ­ znowuż absolutnie przy-

o jego wiosce. O Grabiance uslyszal po raz

ska Zaleska. Zauważę, że praktyka rusy-

szczególny i nawet zdobyl wielką popular-

kie notatki o najbardziej znanych postaciach,

padkowo ­ dusza hrabiego podarowala mi

pierwszy, ale bardzo chcial porozmawiać

fikacji imion i nazwisk polskich byla nor-

ność wlaśnie jako hrabia Cagliostro. Tak

związanych z naszym terenem.

kolejną historyczną zagadkę, wartą oddziel-

o pani Zaleskiej. Oprócz tradycyjnych bajek

malną jak za caratu, tak i za sowietów. Tak,

twierdzi znany amerykański badacz ru-

Kim byl Hrabia Grabianka, oriento-

nej książki lub ekranizacji (taki film bylby

o ostatniej wlaścicielce Ostapkowców, opo-

więc Warwara Zalesna mogla w zupelno-

chu masońskiego Samuel Besvick. W jego

walem się w ogólnych zarysach i nawet

hitem!). Szkoda, że nastąpilo to już po tym,

wiedzial mi zadziwiająca historię, która, po

ści być Barbarą Zaleską...

książce ,,Obrzędy Swedenborga i liderzy

wspominalem o nim kilkakrotnie w publi-

jak moje badania zostaly opublikowane i ten

sprawdzeniu informacji, z wielkim prawdopo-

Przypuszczam, że to wlaśnie do hra-

masonerii XVIII w." (Nowy Jork, wydaw-

kacjach krajoznawczych, postanowilem

zadziwiający fragment do książki nie wszedl.

dobieństwem, zakrawa na fakt. Na dodatek

biego Heidena hrabina Zaleska wyslala

nictwo masońskie, 1870 r.) zaznacza:

więc napisać o nim material nie dluższy

Może uzupelnię to w następnych wydaniach.

warta jest określenia ,,historyczna sensacja".

swoją córkę z bękartem. Ta, żeby darmo

,,Cagliostro... w swych licznych podró-

niż na godzinę lektury. I tu stwierdzilem

Również tym razem nie obeszlo się bez

Początek historii przypomina dramat

chleba nie jeść, zostala ekonomką w ma-

żach przyjmowal imię markiza Pellegrini.

pierwszy mistyczny zbieg okoliczności:

calkowicie mistycznego zbiegu okoliczności.

milosno-przygodowy. Jak opowiedzial

jątku swego patrona.

Pośród angielskich swedenborgistów zna-

pracę nad tekstem zacząlem 6 październi-

Aby omówić prezentację przyszlej książki za-

Serhij Iwasiuk, hrabina miala piękną cór-

A teraz fakty wątpliwe. W przekazach

ny byl jako hrabia Sutkowski, w Avignon

ka 2022 r. ­ w 215 rocznicę jego tragicznej

witalem do naszej gminnej biblioteki w Gród-

kę. Slużyl też u niej parobek za leśniczego.

wspominana jest wylącznie ,,pani Zaleska"

jako hrabia Grabianka, ale ogólnie znany

śmierci! Potem nieprzewidziane okolicz-

ku Podolskim. Spotkalem tu Serhija Iwasiuka

Nie byla to najlepsza posada i byle kto na

­ bez imienia. Pod to określenie może pod-

byl jako hrabia Cagliostro".

ności i mistyka przeplataly się stale. Ale

(wiek 80+) ­ mieszkańca wsi Ostapkowce.

niej by się nie utrzymal. A chlopak byl ro-

padać, jak wnuczka mistyka Grabianki, po

W tejże książce autor dalej pisze:

sly ­ prawdziwy Herkules...

zamęściu Martyna Zaleska (1820­1913), tak

,,Rzetelne zbadanie jego [Cagliostro] hi-

A dalej mamy fabulę klasycznego roman-

i jej córka Maria Helena Zaleska (1863­1942).

storii osobistej ujawnilo fakt, że wiosną 1786

su kobiecego. Delikatna panienka zakochuje

Czyją córką mogla być hipotetyczna matka

r. mial nieszczęście czy nieostrożność zostać

się w potężnym podolskim chlopaku. Natu-

marszalka ­ na razie nie jest jasne. Badając

wciągniętym w slynną sprawę ,,Naszyjnika"

ralnie z wzajemnością. Dalej mamy spacery,

genealogiczne informacje, nie udalo mi się

(detale afery patrz ,,Naszyjnik królowej" ­

niewinne pocalunki, pieszczoty i zerwany

odszukać zarówno wiadomości o Martynie,

opowieść o najbardziej skandalicznej nad-

kwiat cnoty... wynik oczywisty.

jak i o Marii Helenie, jako prawdopodobnych

wornej intrydze XVIII w. Aleksandra Dumasa,

Powiadają, że gdy matka dowiedziala się

matkach przyszlego marszalka. Te infor-

ojca ­ aut.) i jako osoba zaufana kardynala de

o tym, że córka jest przy nadziej, aż zachoro-

macje są jednak niepelne, bo wiele ksiąg

Rogana, hrabia jedynie zostal eksmitowany

wala. A gdy przyszla do siebie, córkę z przy-

metrykalnych zaginęlo w burzliwych latach

z kraju. Wyjechal do Londynu i pojawil się

szlym wnukiem wyprawila czym najprędzej

rewolucji. Tym bardziej, że hrabianka, która

wśród tutejszych swedenborgistów jako hra-

na poludnie Podola. Nieślubne dziecko bylo

miala dziecko od zwyklego chlopa, mogla

bia Sutkowski".

w tych czasach hańbą, a w dodatku ­ tatuś

zostać wykreślona z kronik rodzinnych i nie

Zaznaczę, że tytul ,,hrabia Sutkowski"

nie szlachcic, a jakiś chlop...

być więcej wspominaną.

zapożyczony zostal przez Grabiankę od jed-

Opuszczę tu detale późniejszej historii,

Co się tyczy mroku, który spowija ży-

nej z jego posiadlości ­ wioski Sutkowce kolo

zdradzę jedynie, że syn hrabianki i leśnicze-

ciorys przyszlego ministra obrony ZSRR, to

Jarmoliniec w obw. chmielnickim. Najczęściej

go zrobil blyskawiczną karierę wojskową

też nie wszystko jest jasne. Zrobić karierę

jednak Grabianka nazywal siebie hrabią Osta-

i zostal marszalkiem, a z czasem przez dzie-

w komunistycznej Rosji, mając za matkę

pem (Comte Ostap), od nazwy swej glównej

sięć lat (1957-1967) byl ministrem obrony

polską hrabinę bylo niemożliwie. Za takie

rezydencji w Ostapkowcach kolo Gródka Po-

ZSRR. Mowa tu o marszalku Rodionie Ma-

koligacje w latach 1930. po prostu rozstrze-

dolskiego, też w obw. chmielnickim.

linowskim ­ bezpośrednim potomku Tade-

liwano. W okresie międzywojennym to wla-

Skoro już mówimy o wplywie podol-

usza Grabianki!

śnie ,,pańska" Polska byla glównym wrogiem

skiego szlachcica na historię, to należy

­ Jak naprawdę nazywal się ten leśniczy,

bolszewików. A jednak w Moskwie czegoś się

wspomnieć przede wszystkim ,,Święte

nie wiem ­ mówil Serhij Iwasiuk. ­ Wszyscy

domyślano ­ prawdopodobnie ze względu na

Przymierze" ­ pierwszą w Europie umowę

nazywali go ,,Byczkiem". I faktycznie ­ By-

polskie pochodzenie Rodiona Malinowskiego

o bezpieczeństwie, na mocy której Europa

czek mial ze dwa metry wzrostu, potężne,

nie dopuszczono go do dowodzenia oddziala-

żyla w pokoju w latach 1815­1853. Umowa

szerokie ramiona. Pamiętam go, gdy dobie-

mi w czasie agresji na Polskę w 1939 r.

byla wcieleniem mistycznych i mesjani-

gal siedemdziesiątki. Jeszcze wówczas byl to

Na razie stwierdzić ze stuprocentową

stycznych idei jej autora, rosyjskiego cara

chlop potężny. Straszono nim dzieci: ,,Będziesz

pewnością, że marszalek Malinowski byl

Aleksandra I. Ale, jak na ironię losu ­ to

niegrzeczny, Byczek zabierze cię do torby!". Bo

potomkiem króla iluminatów w Avignon, nie

z rozkazu tegoż wladcy Tadeusz Grabian-

chodzil zawsze z wielką torbą przez ramię...

udalo mi się. Jednak zaprzeczyć tej hipote-

ka zostal zamordowany w kazamatach

Powiadają, że gdy wypil za dużo, lubil

zie też nie można. Mamy więc jeszcze jedną

TADEUSZ GRABIANKA, PORTRET NIEZNANEGO MALARZA XVII W.,

twierdzy Piotra i Pawla w Petersburgu.

chwalić się, że ma syna w Moskwie i to na

nierozwiklaną zagadkę dotyczącą slynnego

ZNAJDUJE SIĘ W HISTORYCZNYM MUZEUM WE LWOWIE

Ale poglądy cara uformowaly się wlaśnie

tak wysokiej posadzie, że nikomu się nie

mistyka, którą należy rozwiązać.