14

nr 8 (444) 30.04. ­16.05. 2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Upamiętnienie postaci Tadeusza Kościuszki we Lwowie (cz. 1)

W przedwojennym

Pamięci Tadeusza Kościuszki

i Wojciechem Kossakiem, przy

W setną rocznicę Jego śmierci

czynnym udziale komitetu bu-

Lwowie general

tablicę tę poświęcili Polacy

dowy Panoramy, magistratu

Tadeusz Kościuszko

Na ludzie i z ludem Ojczyznę na

lwowskiego i calego spoleczeń-

w panteonie polskich

nowo budować począl i tryumf

stwa naszego miasta. W 1894

bohaterów narodowych

jej przygotowal.

roku setną rocznicę Insurekcji

Kościuszkowskiej uczczono we

byl jedną z najbardziej

Lwowie również Powszechną

Tablicę poświęcil ks. ar-

popularnych postaci.

Wystawą Krajową, która nie

cybiskup Józef Bilczewski,

Imię jego otoczone bylo

miala sobie równych w historii

metropolita lwowski w asy-

pietyzmem i legendą,

Lwowa i Galicji. Na wzgórzach

ście ks. arcybiskupa obrząd-

leżących na pólnocny zachód

ku

ormiańskiego

Józefa

byl symbolem walki

od parku Stryjskiego, na obsza-

Teodorowicza.

o niepodleglość

rze 45917 m2, wzniesiono 129

Podczas  odslonięcia  ta-

Ojczyzny i jaskrawym

pawilonów, w których przed-

blicy piękne przemówienie

stawiono dorobek kulturalny,

wyglosil profesor Leon Syro-

przykladem zwycięzcy

przemyslowy, artystyczny Ga-

czyński, rektor Uniwersytetu

PORTRET TADEUSZA

nad zaborcami.

licji. Rotunda Panoramy Ra-

lwowskiego: ,,Rodacy. U wrót

KOŚCIUSZKI W MUZEUM

TABLICA PAMIĄTKOWA

W marcu 2024

clawickiej zostala zbudowana

świątyni gdzieśmy blagalne

HISTORYCZNYM WE LWOWIE

TADEUSZA KOŚCIUSZKI NA

roku minęla 230.

wlaśnie wśród pawilonów Wy-

do Boga zanosili modly, o la-

MURZE KATEDRY LWOWSKIEJ

stawy i, choć przebudowana

skę dla Polski, od stóp ambony,

rocznica Insurekcji

i przemówienia profesora Lu-

w czasach późniejszych, domi-

z której padly tak podniosle

Kościuszkowskiej.

dwika Kubali.

nuje nadal w górnej części parku

slowa zachęty nakazem pra-

W niedzielę 14 października

Stryjskiego. O zagmatwanych

cowania dla Ojczyzny, dla od-

uroczystości rozpoczęto nabo-

losach Panoramy Raclawickiej

zyskania i ustalenia jej nieza-

TEKST I ZDJĘCIA

żeństwem o blogoslawieństwo

będzie mowa w następnym od-

leżnego bytu, stajemy tu, aby

JURIJ SMIRNOW

W

Boże dla Ojczyzny w bazylice

cinku tegoż artykulu.

odslonić tablicę pamiątkową

laśnie 24 marca 1794

katedralnej, również w Katedrze

Mniej  znanymi  zosta-

naszej czci dla Kościuszki, na-

roku  Tadeusz  Ko-

Ormiańskiej, w kościele ewan-

ly w pamięci narodowej inne

szego holdu dla Najwyższego

ściuszko na Rynku

gelickim i w świątyniach izra-

uroczystości  kościuszkow-

Naczelnika Narodu. Stajemy

MEDALION TADEUSZA

krakowskim zlożyl narodowi

elskich. Następnie odbylo się

skie, jak na przyklad obcho-

aby dać wyraz naszym uczu-

KOŚCIUSZKI NA KAMIENICY

polskiemu uroczystą przysię-

odslonięcie tablicy pamiątko-

dy we Lwowie setnej rocznicy

ciom i przekazać je pamięci

PRZY UL. KOŚCIUSZKI 4

gę i jako Najwyższy Naczelnik

wej na murze katedry rzymsko-

śmierci Tadeusza Kościuszki

przyszlych pokoleń. Skromny

Sily Zbrojnej Narodowej ob-

katolickiej, po czym ruszyl wie-

z metropolitą Józefem Bilczew-

w dniach 13­15 października

i krótki na niej napis, bo nie

jąl przywództwo Insurekcji. 4

lotysięczny pochód przez plac

skim, Radą Miejską i Zakla-

1917 roku. W trudnej sytuacji

trzeba wielu slów aby oddać

kwietnia 1794 roku doszlo do

dem Narodowym im. Ossoliń-

Mariacki, ulicami Jagiellońską,

czwartego roku wielkiej woj-

to co serce czuje glęboko, czym

slynnej zwycięskiej bitwy pod

skich. W dniu 13 października

3 Maja przed Gmach Sejmowy,

ny, w glodnym i zmarzniętym

od mlodości jest przepelnio-

Raclawicami, w której dowo-

odprawiono nabożeństwo ża-

gdzie w parku przed gmachem

Lwowie (mieszkańcom brako-

ne, czym dlugie żylo lata. Nam

dzone przez generala T. Ko-

polożono kamień węgielny pod

walo rzeczy podstawowych,

lobne w bazylice katedralnej.

nie trzeba mówić, kim byl Ko-

ściuszkę odzialy polskie roz-

pomnik Kościuszki. Akt funda-

O godzinie 12 w Zakladzie im.

jak to mąki, ziemniaków i opa-

ściuszko, jakim nieustraszo-

gromily armię rosyjską. To

cyjny zlożono w szklanej pusz-

Ossolińskich otwarto Wysta-

lu), spoleczeństwo polskie zna-

nym żolnierzem, znakomitym

slawne wydarzenie, również

ce. Treść aktu byla następująca:

wę Kościuszkowską. O godzi-

lazlo w sobie sily, by zademon-

wodzem, jakim przewidują-

pobyt Tadeusza Kościuszki

nie 16:00 w teatrze miejskim

,,Polacy w setną rocznicę śmier-

strować nie tylko pamięć i hold

cym przyszlość mężem stanu,

w dniach 13.11­23.11.1792 roku

wystawiono  przedstawienie

ci Naczelnika Narodu Tadeusza

wybitnemu bohaterowi naro-

uwielbianym Naczelnikiem.

we Lwowie zostaly w historii

,,Kościuszko pod Raclawica-

Kościuszki na tym miejscu po-

dowemu, lecz też proklamować

On stal się dla nas czymś wię-

naszego miasta i Galicji upa-

mnik ten postawią". Tadeusz Ru-

chęć walki o wolne, niepodlegle

mi". Wieczorem uroczysto-

cej, on stal się uosobieniem

miętnione w licznych zbiorach

towski oglosil w imieniu Rady

ści kontynuowano w Kasynie

państwo polskie.

myśli i uczucia walki o nie-

muzealnych, pomnikach, na ta-

miejskiej, że ogród miejski (po-

i kole literacko-artystycznym,

Program uroczystości Ko-

podleglość ujarzmionego kra-

blicach pamiątkowych, w na-

ściuszkowskich byl doklad-

między innymi śpiewal chór

jezuicki) otrzymal nowe miano

ju, a rozdzieranego państwa

zwach ulic, w obrazach, czy też

,,Lutnia", wysluchano wykladu

parku Tadeusza Kościuszki.

nie obmyślany przez komi-

­ on Naczelnik pierwszego na-

pięknych wystawach teatral-

profesora Ludwika Skoczylasa

W gmachu Zakladu im. Osso-

tet jubileuszowy i uzgodniony

rodowego powstania byl duszą

nych i manifestacjach naro-

lińskich otwarto wystawę Ko-

ożywczą wszystkich dalszych

dowych. We Lwowie pierw-

ściuszkowską w czterech salach.

zmagań z wrogiem. Jako czlo-

szym upamiętnieniem slawnej

Obecnych wital kurator Zakla-

wiek byl Kościuszko uosobie-

postaci bohatera narodowego

du Andrzej książę Lubomirski.

niem szlachetności, ofiarności

byla nazwa jego imieniem jed-

Wśród pamiątek kościuszkow-

i dobroczynności, zyskiwal

nej z ulic w centralnej części

kich na wystawie można bylo

niemi przyjaźń ludzką w obu

miasta. W 1871 roku magistrat

zobaczyć Krzyż ,,Virtuti Mili-

pólkulach  świata, rozbrajal

lwowski postanowil nadać imię

tari", pasemko wlosów Tade-

niemi nawet nieprzyjaciól".

Tadeusza Kościuszki dawnej

usza Kościuszki, medale, listy

W dniu 14 października

ulicy Fresnela. Pomimo wielu

Naczelnika i jego odezwy, rów-

,,Gazeta Wieczorna" opubliko-

wydarzeń politycznych ulica

nież meble, ozdoby, broń z epoki

wala wywiad z księdzem bi-

nadal dziś nosi imię zwycięzcy

kościuszkowskiej, stroje woj-

skupem Wladyslawem Ban-

spod Raclawic, generala dwóch

skowe, modele armat, portre-

durskim, wielkim patriotą

narodów ­ polskiego i amery-

ty, popiersie Kościuszki, obraz

i spolecznikiem. Ks. biskup

kańskiego. Na fasadzie kamie-

dużych rozmiarów ,,Raclawi-

między innymi powiedzial

nicy pod numerem 4 zachowal

ce" pędzla Józefa Chelmońskie-

o znaczeniu obchodów ko-

się też medalion Kościuszki,

go. Jednym z najważniejszych

ściuszkowskich  dla  naro-

autorstwa Stanislawa Deca, ar-

wydarzeń z tamtych dni bylo

du polskiego: ,,Pomnik godny

tysty rzeźbiarza i budownicze-

odslonięcie tablicy pamiątko-

imienia i hasla Kościuszki ­

go. Jeszcze jeden medalion Ta-

wej, umieszczonej na murach

to wystawienie karnej zsze-

regowanej  pod  narodowy-

deusza Kościuszki również

lwowskiej katedry rzymskoka-

mi rozkazami armii polskiej.

autorstwa  Stanislawa Deca

tolickiej. Tablicę wykonano we-

Pomnik godny hasla i imie-

zdobi prywatną kamienicę ar-

dlug pomyslu Jana Kasprowicza,

nia Kościuszki, to stworzenie

tysty przy ulicy Lobaczewskie-

profesora i wybitnego poety, zaś

szkoly kadetów polskich, to

go 16.

wymodelowano wedlug pro-

pamięć o polskim żolnierzu,

Najbardziej znanym, uni-

jektu Zygmunta Kurczyńskiego

co walczyl w szeregach legio-

katowym upamiętnieniem we

i wykonano w pracowni Wilhel-

nów. Na pomniki spiżowe czas

Lwowie bohaterskich czynów

ma Sknurzyla. Tekst wyryty na

będzie po wojnie. Naprzód

Naczelnika Sily Zbrojnej Na-

kamiennej plycie poniżej meda-

trzeba postawić gmach pań-

rodowej  generala  Tadeusza

lionu Kościuszki ulożyl również

stwowy, a potem dbać o ozdo-

Kościuszki byla slynna Pano-

Jan Kasprowicz:

by. U trumny Bohatera musi

rama Raclawicka. Idea Pano-

Roku Pańskiego 1917

stanąć naród caly odrodzony,

ramy zrodzila się we Lwowie

Za dni wielkiej wojny,

gotowy do walki i ofiary za

i w latach 1893­1894 zostala

kiedy z krwawymi zamęty

Ojczyznę, aby nie zaslużyl na

realizowana staraniem gru-

niezwyciężona zmagala się

wyrzut, że zmalal i znikczem-

py lwowskich artystów ma-

Nadzieja,

nial w niewoli".

larzy na czele z Janem Styką

,,WIEK NOWY" W 100. ROCZNICĘ ŚMIERCI TADEUSZA KOŚCIUSZKI