16

nr 8 (444) 30.04. ­16.05. 2024

Kurier kulturalny

www.kuriergalicyjski.com

W stulecie obchodów jubileuszy Mieczyslawa Soltysa

i premiery ,,Panie Kochanku"

Mieczyslaw Soltys ­

,,Polonia Restituta" (mialo to

miejsce doslownie na kilka go-

znany kompozytor,

dzin przed śmiercią muzyka, 11

dyrygent, pedagog

listopada 1929).

i animator życia

Spuścizna twórcza Mieczy-

muzycznego ­ urodzil

slawa Soltysa obejmuje muzykę

się 7 lutego 1863 we

dramatyczną (4 opery i dramat),

Lwowie i z tym miastem

oratoryjną, kantatową, orkie-

związany byl przez cale

strową (symfonia, poematy,

koncert), drobne utwory in-

życie. Po ukończeniu

strumentalne i wokalne. Cen-

gimnazjum ksztalcil

tralne miejsce zajmują opery

się w Konserwatorium

(dwie komiczne: ,,Rzeczpospo-

Galicyjskiego Towarzystwa

lita Babińska" i ,,Panie Kochan-

Muzycznego (GTM)

ku", dwie romantyczne ,,Jezioro

w grze na fortepianie

Dusza" i ,,Opowieść kresowa" wg

A. Malczewskiego oraz dramat

pod kierunkiem

muzyczny ,,Nie-boska komedia"

Karola Mikulego,

wg Z. Krasińskiego).

równolegle studiując na

Uniwersytecie Lwowskim

Opera ,,Panie Kochanku"

(początkowo prawo,

Geneza

następnie filozofię).

Pierwsze szkice dziela po-

wstaly jeszcze w okresie stu-

diów zagranicznych Mieczy-

MARIA EWA SOLTYS

W

slawa Soltysa, w końcu lat 80.

latach 1886­87 byl

XIX w. Zaprezentowane wtedy

także kierownikiem

­ wraz z innymi kompozycja-

artystycznym i dyry-

mi mlodego twórcy ­ fragmenty

chóralne (które następnie zosta-

gentem Towarzystwa Śpiewa-

czego ,,Echo ­ Macierz". Za wzo-

ly wlączone do opery ,,Panie Ko-

rowe postępy w nauce otrzymal

chanku") zyskaly żywą aprobatę

(lącznie z dyplomem ukończe-

mistrza Camila Saint-Saënsa, co

DZIELO FELIKSA MICHALA WYGRZYWALSKIEGO (1875­1944)

nia Konserwatorium) znaczną

zmotywowalo kompozytora do

dalszej pracy twórczej. Po po-

sumę pieniężną na kontynuację

wrocie do kraju muzyk praco-

studiów za granicą. Początko-

postacią życia muzycznego

I. J. Paderewskiego, poematy

i przedmioty. Staraniem dyrek-

wal jeszcze przez pewien czas

wo uczyl się kompozycji pod

Lwowa. Jako dyrektor arty-

symfoniczne M. Karlowicza,

tora Soltysa w roku szkolnym

kierunkiem F. Krenna i R. Hi-

nad pierwotną wersją opery, ale

styczny GTM dyrygowal jego

L. Różyckiego, G. Fitelberga

1916/17 w Konserwatorium

rschfelda w Konserwatorium

jej nie ukończyl. W międzycza-

orkiestrą i chórami, realizując

i in. Wedlug Stanislawa Nie-

otwarto Szkolę Dramatyczną,

Towarzystwa Przyjaciól Mu-

sie zainteresowala go bowiem

zazwyczaj po raz pierwszy we

wiadomskiego, praca Mieczy-

a później ­ również Operową

historia slynnej ,,Rzeczpospo-

zyki w Wiedniu, a następnie

Lwowie najwybitniejsze dzie-

slawa Soltysa jako dyrygenta

(1923), zaś w 1924 r. uzyska-

litej Babińskiej", co zaowoco-

uzupelnial wyksztalcenie mu-

la muzyki polskiej i światowej.

górowala ,,nad rezultatami, ja-

no prawo do przeprowadzania

zyczne w Paryżu, studiując

walo skomponowaniem opery

Przede wszystkim wprowadzil

kimi w zakresie muzyki kla-

państwowego egzaminu dla

komicznej (,,Rzeczpospolitą Ba-

kontrapunkt i grę organową u E.

na estradę koncertową wiel-

sycznej moglyby się poszczycić

nauczycieli muzyki i śpiewu

Gigouta w jego szkole organo-

bińską" ukończyl ok. 1894 r.). Po

kie dziela oratoryjne, takie jak:

inne miasta polskie: Warszawa,

w szkolach ogólnoksztalcących

wej, a kompozycję pod kierun-

niemal trzydziestu latach kom-

,,Pasje" (wg św. Jana i św. Ma-

Kraków, Poznań".

i seminariach nauczycielskich.

teusza) oraz Mszę h-moll J. S.

pozytor powrócil jednak do pra-

kiem C. Saint-Saënsa. W Pa-

Jako dyrektor Konserwato-

W ostatnich latach życia mu-

cy nad ,,Panie Kochanku", wpro-

ryżu, w 1888 r. opublikowane

Bacha, ,,Potępienie Fausta" H.

rium, Mieczyslaw Soltys przy-

zyk przygotowal reorganizację

zostaly zresztą pierwsze utwo-

wadzając do opery szereg zmian.

Berlioza, ,,Quo vadis" F. Nowo-

czynil się do udoskonalenia

Konserwatorium we Lwowie na

ry Mieczyslawa Soltysa (wyd.

Wśród istotnych ,,udoskonaleń"

wiejskiego. Zrealizowal także

procesu nauczania w uczel-

wzór instytucji zachodnich.

Hamelle). Po powrocie z zagra-

dziela wymienić warto zwlasz-

wykonania koncertowe dziel

ni: w 1903 r. z jego inicjatywy

Przez wiele lat Soltys prowa-

nicy (1891) M. Soltys rozpocząl

cza stworzenie bardziej ciąglej

operowych, m.in. ,,Orfeusza"

podniesiono znaczenie śpie-

dzil dzialalność organizacyjną:

szeroko zakrojoną dzialalność

budowy poszczególnych aktów

Ch. W. Glucka oraz ,,Tristana

wu chóralnego i wprowadzono

byl wspólorganizatorem i wice-

muzyczną. W konserwatorium

(dzięki więziom motywicznym)

i Izoldę" R. Wagnera. Z muzy-

do programu nauczania kurs

przewodniczącym pierwszego

GTM uczyl gry na fortepianie

oraz opracowanie na nowo in-

ki instrumentalnej do stale-

koncertowy  (wirtuozowski)

walnego zjazdu muzyków pol-

i organach oraz przedmiotów

strumentacji opery.

go repertuaru Soltysa należaly

dla pianistów, potem także dla

skich we Lwowie (1910). W 1919

teoretycznych. Później tak-

Jako pierwowzór literac-

symfonie L. v Beethovena (m.in.

skrzypków. Z inicjatywy Sol-

r. zostal prezesem Związku Mu-

że kompozycji, kontrapunk-

ki opery poslużyla anegdota

po  raz  pierwszy  wykonal

tysa i przy jego udziale opra-

zyków-Pedagogów oraz Związ-

tu, dyrygentury i in., stając

dramatyczna pt. ,,Panie Ko-

jego IX Symfonię), J. Brahm-

cowano nowy Statut GTM,

ku Zawodowego Muzyków. Za

się wkrótce jednym z najbar-

chanku" Józefa Ignacego Kra-

sa, A. Brucknera, W. A. Mo-

regulaminy i instrukcje dla

wybitne zaslugi w rozwoju ro-

dziej cenionych pedagogów

szewskiego, wydana drukiem

zarta, R. Straussa i in. Z utwo-

Konserwatorium oraz nowe pla-

dzimej kultury muzycznej Mie-

we Lwowie. Do uczniów Sol-

w Dreźnie (1867 r.) i wysta-

rów twórców polskich artysta

ny nauki (1911, 1928), rozsze-

czyslaw Soltys odznaczony zo-

zrealizowal Symfonię h-moll

tysa należeli między innymi:

wiona z powodzeniem we

rzone o dodatkowe specjalności

stal Krzyżem Komandorskim

Adam Dolżycki, Alfred Stadler,

Lwowie i w Krakowie. Libre-

Tadeusz Sygietyński, Bole-

cista Henryk Kopia zachowal

slaw Wallek-Walewski, Tade-

nie tylko podstawowe wątki

usz Zygfryd Kassern, Hiero-

konstrukcyjne źródla (konflikt

nim Feicht, Tadeusz Majerski,

pomiędzy Radziwillem i Syru-

Mieczyslaw Horszowski i in.

ciem oraz dwa wątki lirycz-

Pracę w konserwatorium lą-

ne: milość Leosi i Syrucia oraz

czyl (1891­1899) z nauczaniem

namiętność księcia do Leosi),

muzyki w żeńskim seminarium

ale i niektóre szczególy dzie-

nauczycielskim. Dzialalność M.

la Kraszewskiego. Odstępstwa

Soltysa obejmowala również

od pierwowzoru ­ w libretcie

krytykę muzyczną, między in-

­ uzewnętrznily się glównie

nymi na lamach redagowanych

w większym skupieniu się na

przez siebie ,,Wiadomości Ar-

postaciach narzeczonych (Le-

tystycznych" (1897­1899).

osi i Syrucia) niż na cechach

W roku 1899 Mieczyslaw

charakteru czolowej posta-

Soltys zostal dyrektorem Kon-

ci ­ księcia Radziwilla. Rysy

serwatorium i dyrektorem ar-

postaci drugoplanowych (ge-

tystycznym Towarzystwa Mu-

neralowej Morawskiej, Szam-

zycznego (pozostając na tych

belana Lopuskiego, Wirszy-

stanowiskach aż do śmier-

la) zostaly po większej części

ci). Stal się wówczas glówną

uchwycone trafnie.

MIECZYSLAW SOLTYS Z ORKIESTRĄ POLSKIEGO TOWARZYSTWA MUZYCZNEGO