17

nr 8 (444) 30.04. ­ 16.05. 2024

Kurier kulturalny

www.kuriergalicyjski.com

Treść opery

upominki (m.in. telę z winie-

wyzyskuje następnie w dalszym

tą wybitnego artysty malarza

Wojewoda wileński, ksią-

przebiegu I aktu, podkreślając

F. M. Wygrzywalskiego, wie-

żę Karol Radziwill, przezwany

tym jego znaczenie w ksztalto-

niec srebrny, pióro srebrne etc.),

,,Panie Kochanku" zakochal się

waniu calości. Rola pozostalych

a także wiele koszów z kwiata-

w mlodziutkiej Leosi Pucia-

dwóch facecji (z II i III aktów) jest

mi. Ponadto Wydzial Polskie-

tównie, należącej do fraucy-

mniej znaczącą, pelnią one rolę

go Towarzystwa Muzycznego

meru jego siostry, generalowej

swoistych intermezzo, rozlado-

przeznaczyl kwotę tysiąca zlo-

Morawskiej. Serce dziewczyny

wujących napięcie dramatyczne.

tych na fundusz wydawnictwa

należalo jednak do Teofila Sy-

Publiczności

szczególnie

utworów Mieczyslawa Soltysa.

rucia, mlodzieńca z Litwy, któ-

przypadly jednak do gustu bar-

Wzruszony jubilat dziękując

ry dowiedziawszy się, że ksią-

dziej tradycyjne fragmenty so-

wszystkim zaznaczyl, że pra-

żę niepokoi jego narzeczoną,

lowe, odznaczające się śpiew-

gnie jedynie cichej pracy bez

postanawia zabrać ją z zamku.

ną melodyką, nawiązującą do

rozglosu i zwycięstwa warto-

Przybywszy do rezydencji Ra-

pieśni ludowych. Wśród takich

ściowych polskich dziel nad

dziwilla Syruć (który zjawia się

ustępów wyróżnia się ariet-

lekką muzyką importowaną

,,incognito") wdaje się w roz-

ta Leosi ,,Plyną tęsknie pie-

z zagranicy. Wart odnotowania

mowę z Wirszylem, dworza-

śni tony", która w istocie sta-

jest fakt, iż w sezonie 1924­25

ninem księcia. W międzycza-

nowi uroczy, pelny świeżości

operę ,,Panie Kochanku" wy-

sie, pozostawiony w lesie koń

i wdzięku mazurek; po niej

stawiono w Teatrze Wielkim 14

mlodzieńca zostaje zastrzelony

następuje (wręcz ją przerywa)

razy (!), każdorazowo z nieslab-

przez księcia (któremu z daleka

równie melodyjna serenada,

nącym powodzeniem.

wydawalo się, że to niedźwiedź).

niespodzianie zjawiającego się

Liczne recenzje, które się

Chcąc uniknąć kompromitacji

Syrucia. Calość kończy dwuglos

wtedy ukazaly świadczą wy-

Radziwill bierze na siebie rolę

w rodzaju kanonu.

mownie, że Teatr Wielki dolo-

szambelana, a swemu szambe-

Wśród wspólczynników for-

żyl wszelkich starań, aby dzie-

lanowi każe udawać księcia.

my operowej szczególną rolę

lo Mieczyslawa Soltysa godnie

Spotyka się też z Leosią, napa-

pelni dialog (śpiewany) ­ z 26

wystawić. Odnotowano mię-

stując dziewczynę swymi ,,zalo-

wszystkich scen opery w 13 do-

dzy innymi bardzo dobrą re-

tami" i doprowadzając ją tym do

minuje ksztaltowanie dialogowe.

żyserię Mikolaja Lewickiego,

placzu. By zalagodzić sytuację

Tworzywem dialogów są wy-

który jako ,,wytrawny w swoim

ofiaruje Leosi swój pierścień

raziste motywy, pod względem

fachu artysta, swe doświad-

przyrzekając, iż klejnot ten za-

znaczenia zbliżone do motywów

czenie oraz autentyczne za-

pewni dziewczynie wykonanie

przewodnich. Zdaniem kry-

milowanie do sztuki potrafil

dowolnej jej prośby. Tymczasem

tyków sceny dialogowe opery

wpoić w caly zespól artystów".

Leosia nocą ucieka z Syruciem

,,przedstawiają się interesująco",

Chwalono wysoki poziom wy-

z zamku, by niezwlocznie za-

kompozytor ,,trzymając się stylu

konania  scen  zbiorowych,

wrzeć z nim związek malżeński.

deklamacyjnego przeprowadza

efektowne dekoracje, zrealizo-

Natomiast książę, który począt-

podklad orkiestrowy motywicz-

AFISZ OPERY KOMICZNEJ MIECZYSLAWA SOLTYSA ,,PANIE KOCHANKU"

wane w pracowni znanego ar-

kowo nie uwierzyl swemu slu-

nie, pozwalając przejść czasem

W tym czasie Mieczyslaw Sol-

tysty malarza Zygmunta Balka

dze, demaskującemu Syrucia,

śpiewakowi w arioso (...)".

czego przykladem może być

tys zaangażowany byl bowiem

oraz piękne stylowe kostiumy,

alarmuje caly dwór i zarządza

pieśń szlachecka ,,Pojedziemy

Za najsilniejszą stronę ope-

niemal bez reszty w przygoto-

które radowaly i przykuwaly

pościg za zbiegami. Slużba do-

ry ,,Panie Kochanku" recen-

na lów" z początku I aktu (nb.

wanie Festiwalu bachowskiego,

wzrok. Podnoszono też zaslu-

pada ich tuż po ceremonii ślub-

wcześniej wykorzystana przez

zenci uznali ustępy chóralne,

w ramach którego poprowadzil

gi kapelmistrza Józefa Lehre-

nej i sprowadza do księcia, który

zwlaszcza finaly poszczegól-

Stanislawa Moniuszko w operze

pierwsze w Polsce (!) wykonanie

ra, który niezwykle starannie

rozkazuje uwięzienie Syrucia.

,,Hrabina") a także pieśń prządek

nych aktów. Witold Friemann

Mszy h - moll Johanna Sebastia-

przygotowal i prowadzil stronę

W tym dramatycznym momen-

,,Wyleciala jaskóleczka" z po-

(kompozytor i krytyk mu-

na Bacha. Dodam jeszcze, że ów

muzyczną dziela (,,trudne sce-

cie Leosia apeluje do honoru Ra-

zyczny) odnotowal m.in.: ,,Bez-

czątku III aktu. Wśród innych

Festiwal odbywal się w dniach

ny zespolowe i chóralne nale-

dziwilla, pokazując mu ofiaro-

sprzecznie doskonaly jest final

ustępów zespolowych świe-

od 4 do 8 maja (1924) w kościele

życie przygotowane, a napięcie

wany pierścień i przypominając

pierwszego aktu, w którym po

żością melodii i ożywionym

pw. Św. Elżbiety. Trzecie z kolei

w finalach aktów odpowiednio

o jego przyrzeczeniu. Rad nierad

rytmem zwraca uwagę chór

mistrzowsku przeprowadzo-

przedstawienie ,,Panie Kochan-

stopniowane").  Wykonawca

książę ,,Panie Kochanku" uwal-

,,Czy pożar gdzie w krużganku",

na gradacja rośnie do żywio-

ku", które odbylo się w Teatrze

roli tytulowej Zenon Dolnicki,

nia Syrucia i blogoslawi zwią-

który pelni w III akcie istotną

lowej potęgi, zaznaczam, że fi-

Wielkim 7 maja, uświetnil po-

który wystąpil ,,w doskonalej

zek zakochanych.

naly każdego większego dziela

funkcję dramatyczną (potęguje

trójny jubileusz Mieczyslawa

historycznej masce" Radziwilla

w ogóle należą do najtrudniej-

napięcie).

Niektóre cechy

Soltysa ­ 35-lecia pracy kom-

prezentowal się świetnie, a par-

szych zagadnień z zakresu for-

W ogóle zarówno bardziej roz-

charakterystyczne dziela

pozytorskiej, 25-lecia dyrek-

tię wokalną mial opanowaną

budowane (finaly) jak i mniej-

my i treści, i tu talent Mieczy-

i wspólczynników formy

cji Towarzystwa Muzycznego

wprost doskonale (bardzo dobra

sze fragmenty chóralne zajmu-

slawa Soltysa zablysnąl w calej

operowej

(GTM ­ PTM) i Konserwatorium

dykcja). Na wysokości zadania

pelni. Weźmy kolejno final dru-

ją w operze miejsce szczególnie

i 60-lecia urodzin. Dla Jubila-

stanęli również pozostali soli-

Opera komiczna ,,Panie Ko-

giego aktu monumentalnie zbu-

eksponowane, są mistrzowsko

ta pięknie przystrojono kwia-

ści: Sydonia Rotowska (Leosia)

chanku", analogicznie do źródla

dowany i pysznie brzmiący jako

zrealizowane muzycznie, a po-

tami lożę (w której tym razem

zachwycala swym pięknym

literackiego, sklada się z trzech

nadto ­ wedlug zgodnej opinii

zespól wieloglosowy. Barw-

wreszcie się pojawil). Po II akcie

glosem zarówno w partiach

aktów. Autor nawiązuje do tra-

krytyków ­ wywierają najsil-

na rytmika, wyrażająca się

przedstawienia na scenie zgro-

solowych jak i zespolowych.

dycji narodowych (uosobionych

w oryginalnym zastosowaniu

niejsze wrażenie.

madzili się reprezentanci To-

Zwrócila na siebie uwagę rów-

m.in. w twórczości operowej

synkop w orkiestrze oraz bo-

Narodowe cechy muzyki ,,Pa-

warzystwa Muzycznego i Kon-

nież Helena Lipowska (Genera-

Stanislawa Moniuszki), a także

gata pomyslowość harmonicz-

nie Kochanku" odzwierciedlily

serwatorium, delegaci licznych

lowa), imponując wytrzymalym

do tradycji wloskiej opery buffa,

się wyraziście również w scenie

na i polifoniczna, przy znako-

związków i towarzystw arty-

srebrzystym sopranem w fi-

co odzwierciedlilo się w zakoń-

balu z początku II aktu, w której

mitym zużytkowaniu środków

stycznych, artyści opery z dyr.

nalach poszczególnych aktów,

czeniu wszystkich trzech ak-

chóralnych faktycznie pory-

wyzyskane i stylowo opracowa-

Lehrerem na czele, dziennika-

którym dodala wyjątkowego

tów rozbudowanymi finalami

wają audytorium, co dalo swój

ne zostaly ­ dziś już zapomnia-

rze etc. Po fanfarze orkiestralnej

blasku i sily. Na pochwaly za-

chóralnymi. Cechy charakteru

ne ­ staropolskie tańce drabant

wyraz w huraganie oklasków.

przemawiali między innymi:

slużyl również Franciszek Be-

tytulowej postaci ­ księcia Ra-

W niczym również nie ustępu-

i obertas. Warto dodać, że in-

wiceprezes Towarzystwa Mu-

dlewicz (Syruć), który pięknie

dziwilla, przezwanego ,,Panie

strumentacja opery jest przej-

je poprzednim koniec trzecie-

zycznego Ignacy Dembowski,

odśpiewal zarówno rozbudo-

Kochanku" odzwierciedlily się

go aktu, dobitnie wykazujący,

rzysta, opracowana mistrzow-

Czeslaw Zaremba (w im. grona

waną arię z I aktu jak i serena-

w ,,facecjach" ­ czyli zabawnych

że można stworzyć w jednym

sko zwlaszcza pod względem

profesorów), Witold Friemann

dę z II aktu. Summa summarum

opowiastkach, które książę wy-

kontrapunktycznym.

dziele trzy potężne finaly, każ-

(jako delegat Związku pedago-

wystawienie opery ,,Panie Ko-

myślal z reguly na poczekaniu

dy zaś w innym rodzaju i cha-

Spektakl premierowy

gów). Jubilatowi wręczono listy

chanku" bylo wprost wzorowe

(,,z potrzeby chwili"). Monologi

rakterze".  W takich wlaśnie

i obchody potrójnego

gratulacyjne z holdem od to-

(pod każdym względem), toteż

(śpiewane) Radziwilla wtopione

fragmentach w największym

jubileuszu Mieczyslawa

warzystw śpiewackich ,,Echa"

kompozytor zamieścil gorą-

są we wszystkie trzy akty ope-

stopniu przejawilo się nawią-

Soltysa

i ,,Lutni", Związku Muzyków,

ce podziękowania dla Teatru

ry, stanowiąc jedno z ogniw sce-

zanie do tradycji narodowych

Premiera ,,Panie Kochanku",

szkoly dramatycznej i operowej

Wielkiego w prasie.

ny chóralnej (w I i II aktach) bądź

(final I aktu zrealizowany jest

która odbyla się w Teatrze Wiel-

i in. Odczytano pisma Komisji

zespolowej (III akt). Szczególne

w rytmie poloneza, III aktu ­

Źródla:

kim we Lwowie 3 maja 1924 r.,

teatralnej (z podpisem prezy-

znaczenie w rozwoju akcji zy-

w rytmie krakowiaka). Ponadto

wzbudzila wielkie zaintereso-

denta Chlamtacza) i Towarzy-

Maria Ewa Soltys, ,,Twórczość

skuje facecja z I aktu (opowiast-

wlaśnie finaly aktów w szcze-

wanie. Podobno już na tydzień

stwa dziennikarzy Polskich

Mieczyslawa i Adama Solty-

ka o pomylkowym trafieniu ko-

gólnym stopniu nacechowa-

przed planowanym przedsta-

(z podpisem prezesa Laskow-

sów w kontekście muzyki pol-

nia zamiast niedźwiedzia), która

ne są ,,wybitnym nerwem dra-

wieniem premierowym wszyst-

nickiego), a także telegramy

skiej i europejskiej".

staje się zalążkiem konfliktu po-

matycznym, znamiennym dla

kie bilety byly calkowicie wy-

z Warszawy, Poznania i wielu

,,Gazeta Lwowska" nr 105 z 1924 r.

między Radziwilem a Syruciem.

prawdziwego stylu operowego".

przedane. Ciekawostkę może

innych miast kraju. Następnie

,,Gazeta Lwowska" nr 107 z 1924 r.

Material motywiczny (zawar-

Narodowy charakter muzy-

stanowić fakt, iż autor dziela

dyrektorowi Soltysowi ofiaro-

,,Kurjer Lwowski" nr 103 z 1924 r.

ty w warstwie instrumental-

ki ujawnia kompozytor również

na premierze nie byl obecny.

wano wieńce laurowe i okazale

,,Slowo polskie", 7 maja 1924 r.

nej  fragmentu),  kompozytor

w innych epizodach chóralnych,