18

nr 8 (444) 30.04. ­16.05. 2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Pierwsze polskie pocztówki  (cz. 2)

Kontynuujemy

Katedra od frontu i z profilu

Jeżeli poprzednie pocztówki

przeglądanie starych

posiadają widoczną numerację,

pocztówek. Seria

to co do dwóch ostatnich nie jest

z początku lat 1920. byla

to takie pewne. Na jednej z nich

bardzo slabej jakości

numeru nie widać w ogóle, a na

drugiej trudno rozpoznać czy

i dziwną, co do wyboru

jest to nr 26, czy nr 28.

obiektów. Nieznany

Obiekt na tej widokówce

fotograf przedstawil

rozpoznać nie jest trudno ­ to

detale dalszych dzielnic

katedra greckokatolicka. Cie-

kawe, czym kierowali się au-

Stanislawowa. Dla

torzy tej serii, przedstawiając

krajoznawców jest to

dwa widoki na cerkiew ukra-

nieocenione źródlo

ińską i ani jednego na ko-

informacji i mogą one

ściól katolicki? Do tej pory nie

znaleziono żadnej widokówki

NR 22 ­ UL. KONARSKIEGO

opowiedzieć wiele.

z kościolem parafialnym. Moż-

w calej jego krasie, ale nie

liwe, że w ogóle takowych nie

NR 24 ­ KOŚCIÓL ORMIAŃSKI

pocztówka  z  naszej  serii

ma.

IWAN BONDAREW

z nr 23. Przede wszystkim sam

Jedna z tych pocztówek

W trakcie upiększania

dworzec przedstawiony jest tu

przedstawia katedrę z profi-

miasta

nie w calości, lecz jedynie jego

lu. Mamy tu niewielką podpo-

fragment. Widać uszkodze-

wiedź, co do daty wykonania

Pocztówka z nr 22 przedsta-

nia z czasów I wojny świato-

wia ulicę, która niezbyt często

zdjęcia. Na zdjęciach austriac-

wej ­ dach po lewej pokrywa

gości na fotografiach. Dziwne,

kich katedra miala dwie wieże

świeża blacha, a szklo w oknie

z kopulastymi helmami i wie-

bowiem wśród mieszkańców

sali glównej jest jakieś nie-

życzkę-sygnaturkę na dachu. Po

miasta cieszyla się ona popular-

jednorodne. Sama kopula ma

wojnie uszkodzoną sygnaturkę

nością i byla stalym miejscem

uszkodzenia.

spacerów. W czasach austriac-

zdemontowano, a helmy wieży

Co nieco o kopule. Zdjęcie

kich nosila nazwę Walów Het-

zamieniono na namiotowe. Pra-

odkrywa przed nami tajem-

ce trwaly w latach 1922­1923.

mańskich, tonęla w zieleni,

nicę, kiedy znikla z kopuly

Oznacza to, że zdjęcie wykonano

odgrywala rolę skweru latem

dworca postać skrzydlatej ko-

i górki dla saneczkarzy zimą.

już po ich zakończeniu.

biety. Dotąd uważano, że fi-

Polacy nazwali ją imieniem po-

W centrum placu stoi ja-

gura znikla w czasie I wojny,

wstańca Szymona Konarskiego,

kiś ciemny trójkąt. W okresie

NR NIEOKREŚLONY ­ FRONTON

NR NIEOKREŚLONY ­ KATEDRA

a tu niby nic jej nie brakuje.

rozstrzelanego przez rosyjskich

międzywojennym plac nosil

KATEDRY GRECKOKATOLICKIEJ

GRECKOKATOLICKA Z PROFILU.

Co więcej ­widnieje nawet na

żandarmów.

imię polskiego polityka i pia-

WIDOCZNY JEST POSTUMENT

zdjęciach z lat 30. XX w. Nato-

zabudowany. Wiele jest tam

Budynek na pierwszym pla-

nisty Ignacego Jana Paderew-

CESARZA FRANCISZKA I

miast na zdjęciach z okupacji

drewnianych pawilonów, zaś

nie stoi obecnie pod adresem

skiego, a za Habsburgów ­ ce-

niemieckiej figury już brak.

jeden z nich, ogrodzony drew-

niemieckiego komendanta Bo.

Walowa 4 i jest obudowany ze

sarza Franciszka I. W 1838 r.

Wersji tego, kto ją zdjąl, może

nianym plotem z wywieszką,

Ten faszysta lubil otwarte prze-

wszystkich stron. W chwi-

staraniem stanislawowskiego

być dwie: albo pierwsi sowie-

przypomina letnią restaurację.

strzenie i walczyl z ,,malymi for-

li wykonania zdjęcia otaczaly

starosty Milbchera, na placu

ci, albo Niemcy.

Po prawej stoi kapitalna pię-

mami" ­ bezwartościową, we-

go ogrody, oddzielone od ulicy

wystawiono spiżowy pomnik

Okolo1/3 tej widokówki zaj-

trowa budowla. Natomiast teren

dlug niego, zabudową. Do tych

drewnianymi plotami. Intere-

monarchy. Szczęśliwie prze-

muje plac przed dworcem. Dziś

wokól wygląda nieco chaotycz-

,,bezwartościowych" obiektów

sujące, że ten stan zachowal się

trwal on wojenną zawieru-

mamy tam skwer, ale w la-

nie ­ niby jakiś targ. Wszystko

zaliczyl on również stanisla-

do lat 1960., kiedy to sowieccy

chę, okupację rosyjską i rządy

tach 1920. teren byl szczelnie

to zostalo zniszczone z rozkazu

wowski ratusz, który niemiec-

architekci ,,wpisali" w okolicę

ZURL, ale nie przypadl do serca

kim saperom jednak nie udalo się

trzypiętrowe bloki.

Polakom. Uważali oni Austria-

wysadzić.

Austriacka kamienica, wy-

ków za okupantów i na prze-

budowana zostala w 1891 r. dla

lomie 1919­1920 r. pomnik

Dziadek na balkonie

urzędnika kolei Franciszka

zdemontowano.  Postument

Kościól ormiański trafial

Marzewskiego. Prawdopodob-

dlaczegoś pozostawiono. Moż-

się na wielu pocztówkach au-

nie mial on dobry gust, bo do

liwe, że planowano ustawić

dekoracji fasady wykorzystal

striackich, ale polski fotograf

tam w przyszlości pomnik

tej pierwszej serii chcial być

motywy gotyckie. Spis ludno-

kogoś bardziej godnego upa-

oryginalny. Wcześniej świą-

ści z roku 1939 donosi, że sam

miętnienia. Pusty postument

tynię przedstawiano od frontu

Marzewski pod tym adresem

sterczal na placu do 1928 r., ale

lub od lewej strony. Widokówka

nie mieszkal i że wszystkie pięć

godny następca Franciszka się

z nr 24 proponuje widzom inny

mieszkań dzierżawil.

nie znalazl. Z okazji 200-lecia

punkt widzenia ­ przy czym

Na zdjęciu widoczny jest

gimnazjum stanislawowskie-

taki, że sam kościól jest niezbyt

proces porządkowania skweru.

go postument rozebrano, by

widoczny.

W centrum wkopane są metalo-

nie psul widoku na szacowną

Wiadomo, że w czasie I wojny

we slupki, ograniczające klomb.

uczelnię.

światowej w ogrodach kościola

Po prawej od nich już rośnie

Na drugim z tych zdjęć kate-

stala rosyjska artyleria, prowa-

trawa, a teren po lewej czeka

dra przedstawiona jest od fron-

dząca pojedynek z Austriakami,

na swoją kolej. Chodnika jako

tu. Na dachu sterczą jakieś dwa

zlokalizowanymi na Pasiecznej.

takowego brak, dróżka dla pie-

slupy ­ możliwe, że trwa remont.

W wyniku tego pojedynku je-

szych wysypana jest żwirem.

Gmach dawnej hauptwachty po

den pocisk trafil w wieżę, inny

Widać, że przywieziono go

lewej też jest w rusztowaniach

­ roztrzaskal fasadę, a trzeci

niedawno.

­ Stanislawów leczy rany po

szrapnelem posiekl dach domu

I jeszcze jeden interesujący

I wojnie światowej.

proboszcza. W 1927 r. przepro-

element ­ proszę zwrócić uwagę

wadzono gruntowną restaurację

na dalszy plan. Dobrze widocz-

Na dzień dzisiejszy więcej

świątyni. Na zdjęciu zniszczeń

ny jest tam dach budynku, któ-

pocztówek z tej serii nie zna-

nie widać. Jedno z dwóch: albo

ry stal w miejscu dzisiejszego

leziono. Jeżeli przypuścimy,

nie trafily w kadr, albo zdjęcie

sowieckiego czteropiętrowego

że widokówka z postumentem

wykonano po już remoncie.

bloku z popularnym atelier ,,Fo-

ma nr 25, a ta z frontem kate-

Natomiast dobrze widoczna

toceramika". Jest to jedyne zdję-

dry ­ nr 26, to numeracja serii

jest kamienica na pierwszym

cie tego dawnego domu.

jest pelna. Chociaż kolekcjo-

planie. To dom Dawida Lasta,

ner Oleg Hreczanyk twierdzi,

Balagan przed dworcem

wybudowany w latach 90. XIX

że istnieją widokówki z nume-

Pocztówek z widokiem na

w. Na balkonie widać starsze-

rami 27 i 28. Wówczas istnie-

dworzec jest bez liku. Wszyst-

go siwego mężczyznę w bialej

je ,,dziura" i mamy nadzieję, że

kie  starają  się  przedsta-

koszuli i kamizelce. Może to on

wkrótce odnajdą się brakując

wić stanislawowski dworzec

sam pozuje?

egzemplarze.

NR 23 ­ DWORZEC KOLEJOWY