24

nr 8 (444) 30.04. ­16.05. 2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Kresowe przedmioty mają glos

Orlowicz i zawsze jego rodzi-

na. Z pewnością więc wpadali

Talerz z Hotelu Francuskiego

do Nowakowskiego choćby na

śniadanko po warszawsku. Jed-

nakże w niespelna dwa lata póź-

niej nastąpil krach. Nowakowski

W tym krótkim cyklu

popadl w spore klopoty finan-

,,opowiadać" będą przedmioty,

sowe. Zniecierpliwieni dlużni-

bowiem w każdym z nich

cy w listopadzie 1902 r. wnieśli

zaklęta jest jakaś historia ­

do trybunalu zwyklego wniosek

czasem niezwykla, czasem

o upadlość restauracji. Prokura-

zwyczajna. Przedmioty

tor Zagórski zarzucil Nowakow-

nigdy nie są do końca nieme ­

skiemu, że zaniedbal calkowicie

uwięzione są w nich emocje;

dotąd dobrze prosperującą re-

JAN FRANCISZEK NOWAKOWSKI

emocje czekające tylko na

staurację i znacznie ją zadlużyl,

slowo, które je uwolni. Są

w jakimś lokalu ­ co innego

lekkomyślnie  doprowadzając

niczym pamiętnik. Ożywiają

w zamkniętym kręgu towarzy-

do jej bankructwa. Rzeczywi-

pamięć i ją karmią. Nie ma

skim, na salonach. Popisy panie-

ście, dlug wynosil 11.486 koron,

przedmiotów blahych. Każdy

nek grających na fortepianie czy

a w kasie bylo jedynie 3.188 ko-

z nich to wehikul czasu. Jeden

skrzypcach należaly tam do do-

ron. Nowakowski bronil się roz-

przedmiot to jedna opowieść,

brego tonu. Oczywiście, dawano

paczliwie, tlumacząc, że popadl

TALERZ Z HOTELU FRANCUSKIEGO (WLASNOŚĆ RODZINY

a bywa, że więcej. Przedmiot

też publiczne popisy uczennic

w niewyplacalność wskutek

ZALEWSKICH)

jest bowiem niczym soczewka,

szkól muzycznych, ale w ka-

komisowej sprzedaży konia-

skupiająca wiele losów, wiele

wiarni? Pomysl taki wydawal

ku, na której sporo stracil oraz,

historii, wiele zdarzeń. Jedno

się jeszcze do niedawna paradny,

że niedogodności samego loka-

wspomnienie przywoluje

jak mówily dystyngowane pa-

lu ­ jakoby pomieszczenia byly

drugie z zakamarków pamięci,

nie. Niebawem jednak, stopnio-

zbyt niskie ­ odstraszaly coraz

kątów szuflad, z pożólklych

wo, liczba zespolów mieszanych

więcej gości. Gdy jednak prze-

listów. Gawędzą przedmioty

rosla. W większości nazwiska

wodniczący trybunalu dr Kazi-

o ludziach, ale i mieście ­

występujących w nich muzyków

mierz Luczkiewicz nie chcial dać

Lwowie, Wlodzimierzu,

niestety poszly w zapomnienie.

temu wiary, zacząl się zaslaniać

Stanislawowie, Kolomyi,

Ot, chociażby kapeli ,,damskiej"

dużymi wydatkami związany-

Tarnopolu... Tekst, po

grającej w restauracji Jakuba

mi z ciężką chorobą żony, choć

niewielkich zmianach,

Hellera ,,Pod Slowikami" na pl.

jako żywo pani Wincentyna No-

pochodzi z książki ,,Sekrety

Bernardyńskim 1. We Lwowie

wakowska cieszyla się i wtedy

WINIETA FIRMY KAZIMIERZA LEWICKIEGO

kresowych kuferków" (Poznań

na przelomie XIX/XX w. koncer-

i przez dlugie dalsze lata dobrym

2019), autorki artykulu.

Dlaczego nocnego, ktoś móglby

postawil najwyraźniej na inne

towala w restauracjach i kawiar-

zdrowiem. Nie wiadomo, który

się zdziwić. Z prostej przyczy-

gatunki piwa, bowiem za czasów

niach ,,Kapela Narodowa" pod

z argumentów przekonal proku-

ny: czlonkowie korporacji byli

poprzedniego wlaściciela restau-

dyrekcją Heleny Bayer de Werba,

ratora, koniec końców bowiem

ANNA KOZLOWSKA-RYŚ

N

wolni od swoich obowiązków

w Stanislawowie w restauracji

racji (i hotelu), Wilhelma Webe-

Nowakowski zostal uwolniony

a stole leży plaski talerz

zawodowych dopiero po godzi-

ra, piwiarnia tu dzialająca nosila

Jana Königsfelda ­ kapela ,,Lira",

od winy. Zapewne i obrońca, me-

z serwisu z malowaną de-

nie 1 w nocy! W sali hotelu ,,Bri-

miano ,,Schwechackiej" ze wzglę-

w kawiarni ,,Pod Zlotym Orlem"

cenas Tadeusz Dwernicki stanąl

koracją na obrzeżu ­ w blę-

stol" u Zehngutów przy ul. Karola

du na podawane piwa ze slynne-

przy ul. Belwederskiej i u Son-

na wysokości zadania. Restau-

kitną banderolę z napisem ,,Hotel

Ludwika ­ jak co roku ­ zebralo

go browaru w Schwechat w po-

derlinga ­ ,,Mickiewiczowska",

racja przeszla jednak pod nowy

de France" wpleciony żólty mo-

się więc 269 czlonków, by omó-

ubrana w stroje sokolic, co zresz-

ludniowo-wschodniej Austrii.

zarząd ­ znanego we Lwowie

nogram ,,JFN". Talerz kupiono

wić najważniejsze dla związku

A jako że byl to już sezon na raki,

tą budzilo u niektórych miesz-

winiarza Ludwika Stadtmüllera.

zapewne w magazynie porcela-

sprawy, w tym dokonać wyboru

nowy szef restauracji zapraszal

kańców miasta spory niesmak.

Sprawa upadlości nie podcię-

ny i szkla Tadeusza Okornickie-

osoby mającej pelnić obowiąz-

na to wykwintne danie, wabiąc

Również w podrzędniejszych

la p. Nowakowskiemu skrzydel

go przy ul. Halickiej lub Emila

ki prezesa do końca trzyletniej

dodatkowo koncertami muzyki

knajpkach tego typu występy

i w kilka lat później, w 1906 r.

Lewickiego przy ul. Trybunal-

kadencji. Jednoglośnie zadecy-

wojskowej w wykonaniu kape-

zyskiwaly sobie coraz większą

otworzyl do spólki z Michalem

skiej, a malunek zrobiono na za-

dowano, iż będzie nim Edmund

li 24 pulku piechoty. Rok później

popularność.

Toepferem nowy lokal ­ kawiar-

mówienie ­ niewykluczone, że

Rückeman, platniczy w kawiar-

atrakcją byla natomiast przybyla

Wydawalo się, że przedsię-

nię ,,Secesya" przy ul. Czarniec-

w malarni Lewickiego. Malarnia

ni ,,Imperial".

prosto z Wiednia kapela... damska

wzięcie pana Nowakowskiego

kiego 1, lecz i to przedsięwzięcie

ta, mieszcząca się wtedy przy ul.

Z bliżej nieznanego powodu

,,Tegetthoff", grająca pod batutą

nabiera rozpędu. ,,Hotel de Fran-

dlugo nie przetrwalo. Cztery lata

Trybunalskiej 6, cieszyla się bo-

haslem reklamowym pana No-

panny Mitzi Pechotsch. Zespól

ce" lub też ,,Francuzki" byl miej-

później wspólnicy sprzedali ka-

wiem renomą i popularnością.

wakowskiego bylo ,,Warszawa

scem doskonale znanym na ma-

ten występowal zresztą również

wiarnię Janowi Mossowi.

W ,,Gazecie Lwowskiej" pisano

Czy to nadmierne angażo-

we Lwowie". Serwowano więc

w restauracji hotelu ,,Metropo-

pie Lwowa. Zainaugurowano jego

o powstalych w niej malunkach

wanie się w sprawy kolejnej

w restauracji ,,śniadania po war-

le" Krzysztofa Janowicza przy ul.

dzialalność w grudniu 1884 r.

na porcelanie i szkle, że ,,chwy-

firmy, czy to zbytnia sklonność

szawsku" ­ skladające się z 4 dań

w odnowionych i na nowo urzą-

Pańskiej 1 i w restauracji ,,Pod

tają za serce i oko nie tylko swoj-

do rozrywek i milego spędzania

i z nieodlącznym jajkiem sadzo-

Gambrinusem" Salomona Re-

dzonych ,,na sposób zagranicz-

skością tematu, lecz także rze-

czasu w męskim towarzystwie,

nym na grzance ,,a la princesse"

icha przy Rynku 13. Nie wiedzieć

ny" pomieszczeniach istniejące-

czywistą wartością artystyczną

sprawily, że rodzinne stosunki

oraz ,,flaczki po warszawsku".

czemu kwartet ten określano

go w tym miejscu już od, bagatela,

wykonania", jako że na gotowych

w domu Nowakowskich zaczę-

Ach te flaczki! Potrawa znana

mianem damskiego. W zespole

1856 roku hotelu Franciszka

wyrobach pojawialy się ,,prze-

ly się psuć. Pani Wincentyna

w dawnej Polsce od wieków. Lu-

bowiem występowaly dwie pa-

Langa! Nowy wlaściciel Wilhelm

pysznie uchwycone typy ludowe

miala już serdecznie dość trybu

bil ją ponoć sam król Wladyslaw

Weber wkrótce też otworzyl

nie i dwóch panów. Panna Ma-

z calej Polski, krajobrazy i moty-

życia, jaki wiódl pan Jan i coraz

Jagiello. Nie omieszkal ją utrwalić

ria (Mitzi) grala na skrzypcach,

w nim restaurację. Nie narzeka-

wy utrzymane w modnym stylu

bardziej krzywym okiem spo-

w rysunku XVIII-wieczny ar-

na wiolonczeli Pechotsch junior

no na brak gości, choć obok sie-

zakopiańskim".

glądala na przyjaciól malżonka,

tysta Jan Norblin, przedstawia-

­ zapewne jej brat, na fisharmo-

bie od dawna znajdowaly się tu

Na zamówienie wygrawe-

widząc wlaśnie w nich przy-

jąc przekupkę warszawską sto-

nii Poldi Haas, a na fortepianie

trzy hotele ­ Europejski, Fran-

rowano też ten sam monogram

czynę niemal nieustannych bir-

jącą pod kolumną Zygmunta III

Anna Haas. Orkiestry ,,damskie",

cuski i slawny ,,George". Poloże-

na platerowych sztućcach, im-

bantek. Pewnego dnia ­ bodajże

i sprzedającą flaki wprost z paru-

a wlaściwie o skladzie miesza-

nie w centrum miasta bylo do-

bryku do herbaty, mleczniku

w 1910 r. ­ pan Jan spakowal

jącego gara. Potrawa znana byla

nym, zaczynaly być w tym cza-

skonale, pokoje wygodne, a przy

manatki i zabrawszy kilkulet-

i wazie. JFN ­ Jan Franciszek

i w innych krajach, jednak w każ-

sie modne. Wcześniej trudno bylo

tym w umiarkowanych cenach.

niego synka Zygmunta, znikl.

Nowakowski.

dej kuchni przyprawiana byla

sobie wyobrazić, by szanujące się

Zatrzymywal się w nim w tym

Znikl z życia rodziny na dobre.

Na początku 1900 r. Jan Fran-

inaczej, a te slawne ,,po warszaw-

kobiety występowaly publicznie

czasie m.in. mlody Mieczyslaw

Opuścil żonę i trzy córki, opu-

ciszek Nowakowski, dotychcza-

sku", w zawiesistym bulionie, po-

ścil Lwów. Pomyslów mu jednak

sowy naczelny kelner restauracji

dawane byly z pulpetami. U No-

dalej nie brakowalo na restau-

na Dworcu Glównym we Lwo-

wakowskiego można bylo dostać

racyjne przedsięwzięcia. Tym

wie, objąl w zarząd restaurację

również pyszny kulebiak litew-

razem otworzyl lokal w Rabce

w Hotelu Francuskim przy pl.

ski, rybę po żydowsku lub szynkę

w willi ,,Pod Gwiazdą" ­ ale to już

Mariackim 5. Jak to się mówilo,

na gorąco z grochowym puree, by

inna historia.

zostal pryncypalem. Z tego też

wymienić tylko kilka z dań z bo-

Talerz zaś wiele lat później

powodu musial zrzec się pelnio-

gatej karty doborowych potraw.

wyjechal ze Lwowa zapakowany

nej od ponad dwóch lat funkcji

Nie brakowalo też win austriac-

wraz z innymi rzeczami w kufer-

prezesa korporacji towarzyszy

kich, węgierskich i ,,zagranicz-

ku czy walizie jednej z córek Jana

gospodnio-szynkarskich. Pryn-

nych" tudzież wlasnego wyrobu

Nowakowskiego ­ pani Wlady-

cypal przecież przestawal być

wódki ,,Kujawiak" i ,,Kujawianka".

slawowej Katarzyny Zalewskiej,

towarzyszem, czyli zwyklym

W maju 1900 r. hucznie

synowej wlaściciela slynnej fir-

pracownikiem. Decyzja zapa-

otworzono letnią krytą weran-

my cukierniczej ,,L. Zalewski",

dla podczas nocnego zebrania

dę restauracji, zwaną ,,ogro-

HOTEL FRANCUSKI PRZY PL. MARIACKIM WE LWOWIE

i przypomina dawne czasy.

korporacji 19 kwietnia 1900 r.

dem pilzneńskim". Nowakowski