18

Okruchy historii

31 lipca–16 sierpnia 2012 nr 14 (162) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

POLAK, JAPOŃCZYK – DWA BRATANKI  (część trzecia)

Stosunki dyplomatyczne pomiędzy Japonią i nowopowstałym państwem polskim zastały nawiązane prawie natychmiast po odzyskaniu przez

Polskę niepodległości, bo już 23 marca 1919 roku. Poselstwo Japonii otwarto w Warszawie w roku 1921, ale przedstawiciele Cesarstwa

pojawili się w Polsce dużo wcześniej. Takim przedstawicielem, początkowo tylko reprezentantem japońskiego Sztabu Generalnego, który już

niedługo stanie się attaché wojskowym Ambasady, został młody kapitan Yamawaki Masataka. Miły, błyskotliwy, inteligentny, od razu zyskał

sobie sympatię polskich oficerów. Związany z wywiadem japońskim, szczególnie interesował się zagadnieniami wywiadu polskiego, zaś Pola-

cy, wierni już długoletniej, braterskiej współpracy z Japończykami, bynajmniej niczego mu w tym zakresie nie zabraniali.

tym oficerom nawet jednej wolnej

sztabie, gdzie trzeba było odbierać

chwili. Żeby obciążać ich pracą w

depesze z nasłuchu radiowego. Po-

placówce, ale i zadawać im pracę do

rucznik Kowalewski zgodził się go za-

domu. Można powiedzieć, że Japoń-

stąpić i w ten oto sposób znalazł się

czycy prosili Polaków o stworzenie

na stanowisku dającym mu wgląd

delegowanym Japończykom na tym

w sprawy tajnych szyfrów. Polskich

rocznym kursie, japońskiego stylu

i niepolskich. Zauważył bowiem cały

pracy. Sprawa szkolenia w Polsce ja-

stos nierozszyfrowanych depesz

pońskich oficerów miała się odbywać

bolszewickich, a że na dyżurze było

SzYMON KAzIMIERSKI

przy ciągłej współpracy wywiadów

nudno, z nudów zaczął próbować je

polskiego i japońskiego. Głównym

rozszyfrowywać. Praca wciągnęła go

„I rura, panie dobrodzieju!”

obiektem starań obu wywiadów miał

do tego stopnia, że został przy niej

Bardzo szybko kapitan Yamawa-

być Związek Radziecki. Po bardzo

już do rana następnego dnia. Udało

ki zauważył z wielkim zdziwieniem,

wyczerpujących trzech miesiącach,

mu się rozszyfrować grupę depesz, w

że Polacy potrafią czytać pisane

Pułkownik Stanisław Gano

kapitan wracając do Polski został

których powtarzało się słowo mające

szyfrem tajne raporty rosyjskie. Zdu-

– szef II Oddziału Sztabu Ge-

odznaczony najwyższym orderem

trzy takie same litery odpowiadające

mienie kapitana było autentyczne

neralnego

Cesarstwa Japonii, Orderem Wscho-

trzem literom „i” w słowie dywizja oraz

i szczere, bo kryptolodzy japońscy

Major Jan Kowalewski

dzącego Słońca. W Polsce czekał już

fakt, że depesze podpisywane były

nii, Związkiem Radzieckim. Od tego

tego nie potrafili, a szyfry radzieckie

zabiegać o to, by kapitan Kowalew-

na niego awans na majora.

raz szyfrem, a raz otwartym tekstem.

momentu Japonia zaczęła traktować

były uznawane w Japonii za niemoż-

ski przyjechał do Japonii. Chcieli, by

Współpraca wywiadów Polski

Rano doszło w sztabie do sen-

Niemcy nieomal jak wroga.

liwe do złamania. Tu zaś, Polacy

uczył kryptologii japońskich oficerów

i Japonii nie miała chyba swoje-

sacji, gdy okazało się, że jest taki

Najstarszy stopniem polski ofi-

czytali je sobie jak poranną gazetę.

wywiadu. Polacy wyrazili na to zgo-

go precedensu w historii świata!

ktoś, kto potrafi czytać rosyjski szyfr.

cer wywiadu pułkownik Stanisław

Rozentuzjazmowany kapitan natych-

dę i w roku 1923 kapitan Kowalewski

Trwała nieprzerwanie aż do roku

Natychmiast polecono mu by został

Gano przekazał ofertę Japończyka

miast zameldował o tym swojemu

pojechał na trzy miesiące do Tokio,

1945, nawet po oficjalnym zerwaniu

dowódcą komórki deszyfracyjnej

generałowi Władysławowi Sikorskie-

dowództwu sugerując, aby doprowa-

gdzie rozpoczął z wyznaczonymi

stosunków dyplomatycznych i po

Sztabu Generalnego, więc (jeszcze

mu i generał wyraził na to zgodę.

dzić do oficjalnej współpracy sztabów

oficerami bardzo intensywne szko-

sławetnym wypowiedzeniu wojny

wtedy porucznik) Kowalewski zajął

Od tej chwili Polacy stali się cichymi

polskiego i japońskiego i do oficjalne-

lenie. Nauka dotyczyła różnych szy-

Japonii 11 grudnia 1941. Nie miały

się tym jak najlepiej potrafił. Założył

wspólnikami Japonii. Nie wiem, czy

go szkolenia kryptologów japońskich

frów radzieckich. Dyplomatycznych

na nią wpływu czasem kompletnie

sieć stacji nasłuchowych, zatrudnił

gdziekolwiek na świecie znalazłoby

w Polsce. Na to uzyskał odpowiedź

i wywiadowczych. Kursanci musieli

różne od siebie sojusznicze umowy

znakomitych matematyków z Uni-

się wtedy państwo bardziej prze-

szefa japońskiego wywiadu genera-

nauczyć się szyfrować i rozszyfro-

międzynarodowe, jakie oba państwa

wersytetów Warszawskiego i Lwow-

wrotne, niż Polska. Z jednej strony

ła Itamiego Matsuo, że: „…jakżesz

wywać rosyjskie teksty. W tym celu

podpisywały niezależnie od siebie.

skiego. To dało takie efekty, że już w

weszliśmy do Sprzymierzonych, by z

siły lądowe państwa pierwszej klasy

Nic nie znaczył fakt, że Japonia pod-

drugiej strony stać się sojusznikiem

mogą pobierać nauki od armii pań-

pisała wraz Niemcami Pakt Antyko-

państwa Osi. A mówiono o nas, że

stwa trzeciego gatunku”.

minternowski, a Polska nie chciała

Polacy to safanduły.

Wzgarda, jaką nam okazał ge-

tego Paktu podpisać. Współpraca

nerał Matsuo, była po prostu głupia.

wywiadów szła i tak w najlepsze, a

Ten wspaniały „nadgenerał” okazał

Tajny sojusz Polski

szaf Referatu „Wschód” Oddziału II

się całkowicie bezradny w sytuacji

z Japonią

Sztabu Generalnego na odprawie

Proszę Państwa! To nie są żarty!

bardzo poważnych rozmów z przed-

służbowej wyraźnie podkreślał, że

Takie sytuacje wcale nie zdarzają się

stawicielami Rosji radzieckiej w Da-

mimo tego obowiązuje nas współ-

na co dzień. Od momentu akceptacji

irenie, dotyczących między innymi

praca z Japończykami nacechowana

tajnej umowy z Japończykami przez

wycofania się Japonii z okupowanej

stuprocentową lojalnością! Podobnie

generała Sikorskiego, premiera pol-

Syberii. Rozmowom sekretnie to-

było ze stroną japońską. Polacy mo-

skiego rządu i naczelnego wodza

warzyszyli pracownicy japońskiego

gli zawsze liczyć na stuprocentową

Wojska Polskiego, to nasze dwa

wywiadu, którzy choć skutecznie

lojalność Japończyków! Tak stało

państwa, a nie dwie grupy znajo-

nagrywali szyfrowane dokumenty ra-

się po pamiętnym wrześniu 1939

mych oficerów połączyły się soju-

dzieckie, to jednak nie umieli ich od-

roku. Kiedy zmasakrowana armia

szem. Tyle, że tajnym. Czy Państwo

czytać! Rosła sterta nieodczytanych

polska ewakuowała się do Rumunii,

wiecie, że Japonia utrzymywała swo-

dokumentów, w których były zawar-

w Bukareszcie na oficerów polskiego

ją ambasadę w Warszawie do dnia

te wszystkie najtajniejsze postano-

wywiadu czekał już Masao Ueda, do-

4 PAŹDZIERNIKA 1941 ROKU!!!

wienia Rosjan. Od przeczytania tych

Powitanie attaché wojskowego Japonii pana Yamawaki

tychczasowy attaché wojskowy am-

Dopiero wtedy ambasadę Japonii

papierów zależało wszystko, i co? –

Masataka na dworcu w Warszawie

basady japońskiej w Warszawie. Za-

w Warszawie zamknięto. Nie miało

„I rura, panie dobrodzieju!”.

proponował im dalszą współpracę na

to nic wspólnego z wojną wypowie-

Wreszcie generał wymiękł do

kapitan Kowalewski skonstruował

sierpniu 1919 udało mu się znaleźć

zasadach partnerstwa. Tym razem

dzianą Japonii przez Polskę, bo ta

tego stopnia, że zaszyfrowane mel-

kursantom maszynę szyfrującą, po-

klucz do szyfru Armii Czerwonej. Po-

przeciwnikami współpracujących ze

została wypowiedziana dopiero w

dunki Rosjan wysłano do Polski. Nie

magającą w tych pracach. W trakcie

tem, podczas wojny bolszewickiej,

sobą wywiadów polskiego i japoń-

grudniu tego roku, a więc już po za-

minął tydzień, a wszystkie meldunki

trwania kursu postanowiono również,

Polacy szybciej czytali dokumenty

skiego miały być Związek Radziecki

mknięciu ambasady. Proszę sobie

przyszły z Polski już odczytane, zaś

że do Polski będą wysyłani wybrani

radzieckie niż bolszewiccy dowódcy,

i… Trzecia Rzesza Adolfa Hitlera.

wyobrazić sytuację, kiedy to Polski

generał stał się generałem dziesią-

oficerowie japońscy na okres jedne-

do których były one wysyłane! Ale to

Jak mówił Ueda, Japonia poczuła

oficjalnie nie ma, Warszawa od koń-

tego gatunku! Tak się dzieje z ludźmi

go roku, celem podniesienia swych

nie był koniec sukcesu. Kowalewski

się oszukana polityką Hitlera, który

ca września 1939 roku jest pod oku-

głupimi, którzy w życiu kierują się nie

kwalifikacji pod nadzorem polskich

złamał jeszcze dodatkowo szyfry

podpisał sojusz Ribbentrop – Moło-

pacją niemiecką, a w tej okupowanej

rozumem i sensownymi obserwacjami

oficerów.  Japońskie  dowództwo

Armii Denikina i „białej” Floty Czarno-

tow z największym wrogiem Japo-

Warszawie dwa lata funkcjonuje

otoczenia, a stereotypami. To prawda,

prosiło Polaków, by nie pozostawiali

morskiej, zaś w roku 1920 pod ręką

ambasada Japonii w Polsce!! Amba-

że Polska była państwem istniejącym

Kowalewskiego pękły szyfry niemiec-

sada Japonii w Polsce bez Polski!?

dopiero kilka lat, ale Polska miała

kie! Tak naprawdę, to dzięki pracy

Sprawa szkolenia w Polsce japońskich

Po co Japończycy utrzymywali taką

swoją Wunderwaffe, a tą cudowną

porucznika Kowalewskiego Polska

oficerów miała się odbywać przy

ambasadę? Co przez dwa lata robiła

bronią był kapitan Jan Kowalewski!

wygrała wojnę z bolszewikami. Józef

ta ambasada? Tego chyba nigdy się

Piłsudski wiedział dzięki temu o bol-

ciągłej współpracy wywiadów polskie-

nie dowiemy, ale nie wykluczone,

szewikach wszystko, a to pozwalało

Szyfrant przez przypadek

go i japońskiego. Głównym obiektem

że poprzez taką ambasadę widmo,

Jan Kowalewski w zasadzie wca-

mu na jak najbardziej celowe wyko-

starań obu wywiadów miał być Związek

rząd generała Sikorskiego mógł fi-

le nie był szyfrantem. Po ukończeniu

rzystanie Wojska Polskiego. Za swe

nansować działanie Związku Walki

szkoły handlowej w Łodzi, studiował

zasługi Jan Kowalewski otrzymał w

Radziecki. Po bardzo wyczerpujących

Zbrojnej (ZWZ) i wszystkich innych

chemię przemysłową na Uniwersyte-

roku 1921 awans na kapitana i Srebr-

trzech miesiącach, kapitan Kowalew-

struktur podziemnego państwa pol-

cie w Liège. Po wstąpieniu do wojska

ny Krzyż Orderu Virtuti Militari.

skiego. Nam się mówi, że pieniądze

też nie sprawiał wrażenia kogoś ge-

ski został odznaczony najwyższym

przesyłane były przez tak zwanych

nialnego. Wszystko zaczęło się od

Współpraca wywiadów

orderem Cesarstwa Japonii, Orderem

cichociemnych, czyli polskich koman-

przypadku. Kolega Kowalewskiego,

Polski i Japonii

dosów spadochroniarzy zrzucanych

porucznik Sroka, miał tego dnia ślub

To właśnie w placówce Kowa-

Wschodzącego Słońca. W Polsce cze-

nocami z angielskich samolotów nad

swojej siostry, na który nie mógłby

lewskiego tłumaczono depesze przy-

kał już na niego awans na majora.

Polską. Czasami na pewno tak było,

pójść, bo akurat wypadł mu dyżur w

słane z Japonii i Japończycy zaczęli