nasze recenzje

22

29 stycznia - 11 lutego 2010 * Kurier Galicyjski

monoGrafia o życiu janiny reicherT-ToTh –

„książka bryLanT” karoLiny Grodziskiej

natu Akademickiego ASP przeciw

dopuszczeniu kobiet na studia był

prof. K. Laszczka, zaś profesorowie

T. Axentowicz i J. Mehoffer twierdzi-

li, że kobiety mogą studiować tylko

w osobnych pracowniach, w żad-

nym razie wspólnie z mężczyznami.

Wszystko to, jak również problemy

zdrowotne i materialne doprowadzi-

ły do tego, że Janina Reichertówna

studiowała w Krakowie tylko trzy

JURIJ SMIRNOW tekst

lata i wróciła do Lwowa bez dyplomu

zdjęcie z publikacji

ukończenia studiów wyższych.

KAROlINy gRODzISKIeJ

Rozdziały drugi i trzeci monografii

K. Grodziskiej – to opis życia i twór-

Ostatnie  miesiące  2009

czości J. Reichertówny we Lwowie w

roku przyniosły naszym lwow-

latach 1921-1939. Był to najbardziej

skim czytelnikom kilka no-

Janina Reichert w przeded-

płodny okres jej twórczości, zwłasz-

na pierwsza polskojęzyczna biografia

które osobiście znały artystkę. Autor

wych, bardzo interesujących

niu wybuchu wojny

cza w połowie lat 30., kiedy artystka

cesarza Franciszka-Józefa I wydana

sprawdziła również zbiory wszyst-

pozycji książkowych. Pozy-

nie tylko uwierzyła w swoje siły i moż-

we Wrocławiu w 1978 roku.

kich dostępnych dla niej muzeów

kuł był opublikowany w miesięczniku

cji, oczywiście, dotyczących

liwości, lecz kiedy tak opinia publicz-

Dr Karolina Grodziska jest autor-

(również Lwowskiej Galerii Sztuki) w

„Kraków” w 2007 roku. Prace Karoliny

naszego miasta i jego miesz-

na również jak i fachowców przyznała

ką wielu popularnych tekstów biogra-

poszukiwaniu, identyfikacji i opisaniu

Grodziskiej od razu zauważone były

kańców. Bo jaką jeszcze lek-

jej dostojne miejsce wśród rzeźbiarzy

ficznych publikowanych w „Gazecie

znajdujących się tam prac artystki. To

we Lwowie, zaś redaktor Bożena Rafal-

turę chwyta z półek księgarni

lwowskich. Analizując dzieła artystki,

Wyborczej”, źródłowych prac o ne-

wszystko zaowocowało dziełem mo-

ska opublikowała w odcinkach rozprawę

człowiek, w piersi którego bije

widać jak rozwija się jej talent, dojrze-

kropoliach emigracji polskiej w Anglii

nograficznym, w którym jest zebrana

o J. Reichert-Toth na łamach „Lwow-

prawdziwe lwowskie serce?

Jedną z takich książek studiowa-

wa twórcza metoda opracowywania

i Walii oraz przewodników po cmenta-

cała dostępna na dzień dzisiejszy in-

skich spotkań”. Już tamta publikacja,

łem od kilku tygodni z ogromnym zain-

wielkich, wielofiguralnych kompozy-

rzach Krakowa (nad kolejnym z nich

formacja o artystce i jej dziełach. Roz-

dotycząca lwowskiego okresu twór-

teresowaniem, delektując się zarazem

cji, rośnie popęd do monumental-

autorka obecnie pracuje). Z pod jej pió-

dział pierwszy bardzo dokładnie opi-

czej działalności artystki, przybliżyła

przygotowaniem zawodowym autorki.

ności. J. Reichertównę w pierwszej

ra wyszły dwie antologie „Gdzie mia-

suje pochodzenie rodziny, koligacje

wielu ludziom we Lwowie jej dorobek

Jest to monograficzna rozprawa dok-

kolejności interesuje rzeźba sakralna

sto zaczarowane... Księga cytatów o

i stosunki towarzyskie na tle galicyj-

artystyczny. No, i w 2009 roku mamy

tora nauk historycznych Karoliny Gro-

i pomnikowa. W 1926 roku wykonuje

Krakowie” i „Miasto jak brylant. Księga

skiej i lwowskiej rzeczywistości końca

monografię o życiu i twórczości Jani-

dziskiej z Krakowa p.t. „Zapomniana

ona już wspomniane rzeźby aniołów

cytatów o Lwowie”. Ostatnia książka

XIX i pierwszych latach XX stulecia.

ny Reichert-Toth, która obejmuje 265

rzeźbiarka” (wydawnictwo-drukarnia

ołtarza głównego w kościele św. Ma-

jest szczególnie poszukiwaną pozycją

Zaznaczymy, że Janina Reichertówna,

stron razem z literaturą przedmiotu

Skleniarz, Kraków). Chodzi o artyst-

rii Magdaleny. W 1929 roku artystka

u nas we Lwowie. Pietyzm do bliskich

podobnie jak wiele osób urodzonych w

i indeksem osób. Graficzne opraco-

kę-rzeźbiarkę Janinę Reichert-Toth,

podejmuje wykonanie rzeźb figural-

Galicji austriackiej, miała wśród swoich

lwowiankę z krwi i kości, którą po-

nych oftarzy głównego i bocznego w

przodków przedstawicieli kilku naro-

wojenne losy rzuciły do Krakowa. Na

kościele w Polance obok Krosna. Do

dowości: Polaków, Austriaków, Fran-

wstępie recenzji pozwolę sobie nie

ołtarza głównego wykonuje postać

cuzów i Czechów, a jej mąż, Fryderyk

zgodzić się z samym tytułem książki.

Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus

Toth – Polaków i Węgrów.

Janina Reichert-Toth u nas, we Lwo-

oraz figury adorujących aniołów, a do

Członkowie rodziny Reichertów,

wie nie jest i nigdy, tak naprawdę,

ołtarza bocznego monumentalną po-

jak i wiele innych mieszanych ro-

nie była artystką zapomnianą. Warte

stać Chrystusa Błogosławiącego. W

dzin we Lwowie, czuli się gorącymi

zaufania prace naukowe o rzeźbie

1930-1935 latach J. Reichertówna wy-

patriotami polskimi i jednoznacznie

lwowskiej, tak również przewodniki

konuje monumentalne figury św. Elżbie-

deklarowali się jako Polacy. Uważam

po mieście zawsze wymieniały jej

ty, św. Stanisława biskupa, bł. Jakuba

jednak, że dla lepszego zorientowa-

nazwisko, choćby z powodu rzeźb

Strzemię i cztery figury aniołów dla

nia czytelników w rodzinnych powią-

wykonanych dla lwowskich świątyń.

głównego ołtarza kościoła św. Elżbiety

zaniach Reichertów, warto było by

Co do miejscowych Polaków i rzymo-

we Lwowie. O takim prestiżowym za-

dodać drzewo rodowe, aby każdy z

katolików – to któż z nich nie widział

mówieniu mógł marzyć każdy lwowski

rodziny zajmował tam odpowiednią

i nie wiedział o słynnych jej aniołach

rzeźbiarz najwyższej miary. Śladem za

gałązkę. Bardzo dokładnie opisała

alabastrowych, które trzymają koronę

tą realizacją idzie wykonanie zespołu

autorka studia zawodowe młodej

nad tabernakulum w głównym ołtarzu

rzeźb ołtarza głównego kościoła para-

artystki, jej pierwsze sukcesy. Na

kościoła p.w. św. Marii Magdaleny?

fialnego w Tarnopolu, który składał się

pewno dla odbiorców książki będzie

Pewnie nie każdy znał imię artystki,

z kompozycji w otoczeniu tabernaku-

ciekawym problem kształcenia arty-

lecz jej dzieło było jednym z symboli

lum, przedstawiającej dwóch aniołów

stycznego kobiet, również na Akade-

katolickiego Lwowa.

adorujących, osiem figur, stojących

mii Sztuk Pięknych w Krakowie, ich

Lecz wracamy do książki. Autor-

aniołów i kompozycji Bóg Ojciec w

walkę o równe z mężczyznami prawa,

ka – dr Karolina Grodziska jest czło-

szczytowej części ołtarza.

a również negatywny stosunek do

wiekiem znanym w środowisku inte-

Artystka wykonała również pła-

nawet bardzo umiarkowanych ko-

ligencji krakowskiej i zasłużonym dla

skorzeźby dwóch szybujących anio-

i obowiązek wobec rodziny, podpowia-

biecych ruchów emancypacyjnych w

wanie jest bardzo subtelne, wszystkie

współczesnej nauki i bibliotekarstwa

łów, zdobiących fasadę kościoła Matki

dali K. Grodziskiej uporządkować ar-

sprawie ich dopuszczenia na studia

stare (ich większość) i nowe zdjęcia

polskiego. Jest dyrektorem Bibliote-

Boskiej Ostrobramskiej we Lwowie.

chiwalne zbiory rodzinne kilku pokoleń

wyższe, do Akademii Sztuk Pięknych.

są stylizowane pod fotografię lat 20-

ki Naukowej PAU i PAN w Krakowie

Reichertów i związanych z nimi rodzin

Np. w 1913 roku na posiedzeniu Se-

30. XX wieku i bogato ilustrują każdy

(cdn.)

przy ul. Sławkowskiej. Pochodzi z ro-

Peterów, Tothów, Kilarskich, Negru-

z siedmiu rozdziałów książki. Warto

dziny o korzeniach krakowskich, ale

szów. Tak bogaty materiał szczęśliwie

zaznaczyć, że Fryderyk Toth małżo-

też lwowskich. Z J. Reichert-Toth au-

ocalały w czasie zawieruchy II wojny

nek Janiny Reichert był również zna-

poszukujemy pracoWnik W

torkę omawianej książki łączą powią-

światowej posłużył za podstawę napi-

nym i cenionym artystą-rzeźbiarzem i

zania rodzinne – babka K. Grodziskiej

sania kilku wartościowych życiorysów

Karolina Grodziska wiele stron swojej

Agencja pracy, działa-

była rodzoną siostrą J. Reichert-Toth.

członków tej rodziny, zasłużonych dla

książki poświęciła również jego twór-

jąca na rynku Unii Euro-

Ojciec Karoliny Grodziskiej jest zasłu-

kultury i sztuki polskiej. Były opubli-

czości i sukcesom artystycznym.

żonym profesorem, członkiem PAU,

pejskiej poszukuje celem

kowane w „Roczniku Biblioteki Na-

Dla Karoliny Grodziskiej podsta-

znawcą najwyższej rangi dziejów Ga-

ukowej PAU PAN w Krakowie”, tak

wowym materiałem źródłowym był,

z dyplomami, wydanymi

przeszkolenia i zatrudnie-

licji pod zaborem austriackim. O tym

również okazały się w osobnych od-

oczywiście, archiwum rodzinne, oso-

do 2005 roku. Zgłoszenia

nia na kilkuletnie kontrak-

świadczą np. tytuły jego monografii:

bitkach (nawiasem mówiąc, w bardzo

biste dokumenty Tothów etc. Również

w formie ankiet na stronie:

ty, pielęgniarki, fizykote-

„Historia ustroju społeczno-politycz-

gustownej szacie graficznej, stylizo-

bardzo rzetelnie autor przestudiowa-

www.bcj-konsalting.eu.

rapeutów, lekarzy, opie-

nego Galicji 1772-1848”, „Sejm Kra-

wanej pod wydania lat 30. XX wieku).

ła prasę z tamtych lat, wyszukując

Kandydaci zostaną po-

kunki.

jowy Galicyjski 1861-1914” w dwóch

Były to „Janina Reichert-Toth (1895-

wszystkie możliwe recenzje, komenta-

wiadomieni o dalszej pro-

tomach, „Habsburgowie. Dzieje dyna-

Mile widziana, znajo-

1986). Początek drogi artystycznej”

rze, opisy i katalogi wystaw, w których

stii”, „Wzdłuż Wisły, Dniestru i Zbrucza

(2007 r.) „Maria Peterowa (1892-

J. Reichert-Toth brała udział. Z inicja-

cedurze telefonicznie lub

mość języka polskiego,

Wędrówki po Galicji”, „W Królestwie

1958). Pedagog” (2008 r.) i „Zapo-

tywy autora swoje wspomnienia o Ja-

pocztą elektroniczną.

preferujemy absolwentów

Galicji i Lodomerii”, tak również cenio-

mniany Fryderyk Toth”. Ostatni arty-

ninie Reichert-Toth spisało 12 osób,