Wieczna lampa

22

28 lutego – 15 marca 2010 * Kurier Galicyjski

zapomniana Technika sTarożyTności

czyniąc zarazem wielkie zniszczenie

nie pamiętają, a dalsze eksperymenty

wśród znajdujących się na nich i tak

z lampą zostały zaniechane (może

samo miażdżonych ludzi. Nieraz tak-

zabronione?).

że okręt podniesiony w górę z morza

Urodzony w roku 250. naszej ery

obracał się to w tę, to w drugą stronę

grecki filozof Jamblichos przytacza

i wisząc w powietrzu wywoływał swym

opis wyprawy naukowej do podziemi w

widokiem dreszcz przerażenia, aż w

okolicy Giza, miejscowości położonej

końcu ludzie z niego pospadali i po-

niedaleko Kairu. Dotyczył on wyprawy

szymoN KazImIERsKI

wyskakiwali”. Tak było od strony mo-

nieznanych odkrywców z roku 100.

rza, zaś od strony lądu dziesiątkowały

przed naszą erą. Autor opisuje w nim,

Lampy w grobowcach

Tak to właśnie jest. Raz, znajdu-

Rzymian wyrzutnie pocisków, kamie-

że gdy weszli do podziemi, automa-

jemy dokumenty, które wydają się być

ni, mechaniczne kusze strzelające

tycznie zapalały się długie wąskie rury,

niewiarygodne, ale przecież istnieją.

oszczepami i sprytnie ukryci łucznicy,

oświetlając im drogę. Gdy się ktoś zbli-

To znowu słyszymy o jakimś wyda-

a wszystko to doprowadzało Rzymian

żał do takiej rury, rura rozjaśniała się.

rzeniu, które nie ma potwierdzenia w

do paniki na samą myśl o potrzebie

Niektóre rury nie świeciły. Po rozbiciu

dokumentach i dlatego wszędzie uwa-

następnego szturmu.

jednej z nich, ze środka rury wypłynęła

żane jest za legendę. Jeśli zaś zdarzy

Właściwy pogrom rzymskiej floty

dziwna ciecz, w postaci srebrzystych

się jego pozytywna weryfikacja, bywa

zaczął się dopiero wtedy, kiedy prze-

koralików, które szybko pomykały po

ona utajniana, albo ośmieszana.

rażeni potworną siłą urządzeń, pod-

podłodze i gubiły się w jej szczelinach.

W roku 1550, na wyspie Nisida

noszących okręty do góry, zwanych

Niewątpliwie, była to po prostu rtęć.

koło Neapolu, pracujący na polu chłop

przez Rzymian „żelaznymi rękami”,

Pomysł oświetlania grobowców

odkrył starożytny grobowiec. Nie mo-

kapitanowie cofnęli okręty od murów

lampami był pomysłem egipskim,

gąc sobie poradzić z kamienną płytą,

obronnych Syrakuz na „odległość

ale szybko przyjął się wśród Greków

zakrywającą wejście do grobu, zawo-

i Rzymian. Nie wszyscy mogli sobie

Latamy w kosmos,

łał sąsiadów. Razem odsunęli płytę

pozwolić na takie lampy, więc zastę-

ale nie potrafimy

i rozwalili mur, broniący dostępu do

powali je symboliczną lampą oliwną,

wnętrza. Wewnątrz znaleźli lampę

umieszczaną koło zmarłego.

zrobić lampy, dzia-

świecącą silnym, błękitnym światłem.

No tak. Latamy w kosmos, ale nie

łającej przez pół-

Była to duża, kryształowa kula, we-

potrafimy zrobić lampy, działającej

tora tysiąclecia. A

wnątrz której płonął błękitny płomień.

przez półtora tysiąclecia. A przecież

Światło nie gasło pomimo potrząsania

ci, jakoby mało edukowani technicznie

przecież ci, jakoby

i stukania w kryształ. Wreszcie któryś

majstrowie starożytni, lampy takie bu-

mało edukowani

z nich uderzył kulę motyką. Wiejski

dowali. Zdawałoby się, bez trudności.

Popiersie archimedesa

matoł osiągnął swój sukces, bo krysz-

technicznie maj-

tał pękł i płomień zgasł. Grób okazał

strowie starożytni,

się bardzo stary, jeszcze z przed na-

lampy takie budo-

szej ery. Lampa musiała więc świecić

przynajmniej 1500 lat! Podobne lampy

wali. Zdawałoby

znaleziono w grobowcach, położonych

się, bez trudności.

na terenach starożytnego imperium

rzymskiego: w Hiszpanii, w okolicach

Wtedy nie było to

miasta Rzym, na północy Włoch, a na-

niczym nadzwy-

wet w Anglii. Wszędzie było tak samo.

czajnym, choć

Zafascynowani niesamowitym zjawi-

skiem, dość prymitywni znalazcy nie

zapewne drogim.

spoczęli, dopóki nie rozbili lamp. Jedną

z lamp zgaszono przez przewiercenie

strzału z łuku” (jakieś 40-50 metrów).

w niej otworu wiertłem. Gdy powietrze

Wtedy Archimedes użył wielkiego

dostało się do lampy, natychmiast

lustra, które koncentrowało światło

zgasła. Znaleziono sześć takich lamp,

słoneczne i kierowało je na rzymskie

oświetlających rzymskie groby. Pięć

okręty. Flota rzymska została w ten

z nich świeciło w grobach jeszcze z

sposób podpalona i wkrótce po tym

przed naszej ery. Tylko jedna, oświe-

spłonęła.

tlająca grobowiec Maximusa Olybiusa,

Tak podają dwaj bizantyjscy hi-

nie była aż tak stara, bo grób pochodził

storycy Jan Zanoras i Jan Tzetzas.

z 500 roku naszej ery.

Powołują się przy tym na dzieło Ka-

O jeszcze jednej „wiecznej” lam-

sjusza Diona – historyka rzymskiego,

pie pisał w roku 1582 William Cam-

autora „Historii rzymskiej”. Niestety,

den angielski historyk i geograf. Lam-

ten fragment „Historii” nie zachował

pa została znaleziona w grobowcu

się, co powoduje, że nasi ukochani hi-

cesarza Konstantyna Wielkiego.

storycy nie kwestionują istnienia „że-

archimedes pali okręty Rzymian

Lampę, która nie oświetlała gro-

laznych rąk”, bo pisał o nich Plutarch,

bu, opisał święty Augustyn. Widział ją

ale nie wierzą w spalenie rzymskiej

z żołnierzami przeciwnika. Syrakuzy

Wtedy nie było to niczym nadzwyczaj-

w rzymskiej świątyni Wenus. Lampa

przewożących 15 tysięcy doborowych

floty, bo Plutarch o tym nie pisał. Za-

atakowano od lądu, ale i od morza,

nym, choć zapewne drogim.

nie gasła, choć była wystawiona na

rzymskich legionistów. Rzymskie okrę-

noras i Tzetzes, jako autorzy dopiero

którego głębokość pozwalała na po-

***

działania deszczu i wiatru.

ty wyposażone były w urządzenia zwa-

z XII wieku, wedle historyków, jeśli

dejście okrętów aż pod same mury

ne „krukami”. „Kruk” to silny, obrotowy

nawet coś piszą o obronie Syrakuz,

archimedes pokonał flotę

obronne miasta. Rzymianie mieli na-

maszt, umocowany na pokładzie okrę-

to na pewno piszą to kłamliwie.

rzymską przy użyciu wiedzy

Lampa sporządzona

dzieję, że podpłyną pod mury i zarzucą

W roku 214 przed naszą erą, władca

tu, do którego, zawiasowo przymoco-

Nie wystarczyła widać historykom

przez naukowców

na nie swoje „kruki”, gdy tymczasem...

Syrakuz na Sycylii, Hieron II, sprzymie-

W latach sześćdziesiątych zeszłe-

wany był długi pomost, podniesiony do

notatka Lukiana z Samosat, który już

przytoczę teraz słowa Plutarcha, który

rzył się z Kartagińczykami przeciwko

go stulecia na Uniwersytecie Cambrid-

pionu dwoma linami, przechodzącymi

w II wieku naszej ery pisał, że Archi-

tak opisał zaskoczenie, jakie spotkało

Rzymowi. Spodziewając się odwetu ze

ge w Wielkiej Brytanii grono naukow-

przez wierzchołek masztu. Po zbliżeniu

medes spalił flotę rzymską na popiół

Rzymian: „...nad okrętami zawisły na-

strony Rzymu, powierzył obronę Syrakuz

ców sporządziło podobnie działającą

się okrętu z podniesionym „krukiem” do

„przy użyciu wiedzy”.

gle z murów długie drągi, które jedne

nie zawodowemu żołnierzowi, a słynne-

lampę. Paliwem jej był rzekomo jakiś

jakiegoś obiektu, będącego celem ata-

Specyficzny sposób myślenia

okręty zanurzały w głębię, uderzając w

mu uczonemu Archimedesowi. Okazało

azotowy związek metylu, ale ta infor-

ku, zwalniano liny podtrzymujące po-

każe chyba rozumować tak. – „Lukian

nie i naciskając swym ciężarem, inne

się, że Hieron nie mógł wybrać lepiej.

macja może być celowo myląca. Pło-

most, który gwałtownie opadał na ata-

wyraźnie napisał WIEDZY. Prawda?

chwytały żelaznymi kleszczami czy też

Archimedes, genialny fizyk i matematyk,

mień palił się silnym żółtym światłem

kowany statek przeciwnika lub na jego

A nie napisał LUSTRA. Skąd więc po-

dziobami, podobnymi do dziobów żu-

oparł obronę miasta na wynalezionych

w górnej części długiej, szklanej rury,

mury obronne, mocując się dodatkowo

mysł, że użyto lustra? Zanoras i Tzet-

rawi i podnosiły je za przody w górę,

przez siebie maszynach i urządzeniach

a po jej hermetycznym zamknięciu

do zaatakowanego obiektu stalowym

zes musieli sobie zmyślić to lustro”.

do położenia pionowego, a następnie

inżynieryjnych, których użycie spowodo-

płomień się spłaszczył, przybrał barwę

hakiem, wmontowanym w spodnią po-

Sam Archimedes nie zostawił po

tyłem zanurzały w wodę. Jeszcze inne,

wało, że Rzymianie podczas szturmów

pomarańczową i palił się dalej, ale już

wierzchnię pomostu. Na ten moment

sobie żadnych zapisów, dotyczących

za pomocą naciągniętych lin obracano

tracili ogromne ilości żołnierzy.

bez dostępu powietrza. Zaraz po tym

czekali przewożeni okrętem legioniści,

swoich wynalazków zastosowanych

z rozpędem w koło i tak ciskano na

Pod Syrakuzy podpłynęła rzym-

doświadczeniu, pracujący przy nim na-

którzy przebiegali pomostem na ata-

w obronie Syrakuz, bo przecież został

sterczące pod murami strome skały,

ska flota wojenna, licząca 60 galer,

ukowcy udawali, że niczego takiego

kowany obiekt, wchodząc w zwarcie

zabity w Syrakuzach przez Rzymiani-